• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Spring naar de inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Eén school per bestuur of veel scholen onder één bestuur? Maatwerk of schaalvoordelen?

door Jaap Dronkers 26/02/2016 0 Reacties

“Maatwerk” is een gevleugeld begrip in politiek Den Haag: als overheidstaken zoveel mogelijk gedecentraliseerd zijn, kunnen die taken het best uitgevoerd worden. Want als het bestuur dicht op het werk zit, kunnen mogelijkheden en wensen het best op elkaar afgestemd worden. Althans, dat is de gedachte. Deze denkwijze is op dit moment dominant bij de decentralisatie van de zorg.

De tegenhanger hiervan zijn de “schaalvoordelen” van grote organisaties met gespecialiseerde diensten en functionarissen en lagere kosten per verrichting. Deze denkwijze is op dit moment dominant in de samenvoeging en vergroting van gemeenten en provincies.

In het onderwijs hebben deze denkwijzen elkaar afgewisseld. In de jaren negentig werd gestreefd naar grote onderwijsorganisaties. ‘Eénpitters’ (een school, een bestuur), maar ook kleine besturen werden als onwenselijk gezien. Schoolbesturen werden op allerlei manieren uitgenodigd te fuseren. In de loop van de 21ste eeuw werden de nadelen van grote organisaties zichtbaar – denk bijvoorbeeld aan het fiasco bij Amarantis – en ontstond er het streven naar de “menselijke maat in het onderwijs”. De fusietoets is hier een uiting van.

Naar mijn weten is eigenlijk nog nooit de relatie tussen het aantal scholen per bestuur enerzijds en de kwaliteit van het onderwijs vastgesteld. Dat doe ik hier voor basisscholen. Ik gebruik hiervoor de gemiddelde cito-scores over 2013, 2014 en 2015 voor 6623 basisscholen, zoals die gemaakt is door RTL Nieuws in december 2015. Het RTL-bestand heeft ook gegevens over het ‘bevoegd gezag’ (= bestuur) van de school (N=971) en dat heb ik gebruikt om het aantal scholen per bestuur vast te stellen. De RTL-dataset bevat ook informatie over het percentage gewichtenleerlingen (leerlingen met laaggeschoolde ouders). De viercijferige postcode van de leerlingen van elke school zijn gekoppeld aan gegevens over het percentage middel- en hoogopgeleide bewoners, het gemiddeld inkomen en de leefbaarheid per viercijferige postcode. Al deze kenmerken gebruik ik om te controleren voor de sociaal-economische compositie van scholen. Ook is de denominatie van de school bekend.

 

Samenhang

Figuur 1 visualiseert de relatie tussen de gemiddelde driejaarlijkse cito-score per school (y-as) en het aantal scholen per bestuur (x-as). Die relatie is duidelijk niet lineair: de lijn daalt eerst, om daarna licht te stijgen en vervolgens weer licht te dalen. Maatwerk en schaalvoordelen komen dus beiden voor, maar tegelijkertijd is het verschil in gemiddelde cito-score van ‘éénpitters’ en die van een bestuur met veel scholen niet groot: nauwelijks meer dan één cito-punt.

Maar deze relatie kan vertekend zijn omdat ‘éénpitters’ heel andere kenmerken kunnen hebben dan scholen die met veel andere scholen onder één bestuur vallen. Daarom heb ik nog een analyse uitgevoerd waarin rekening gehouden wordt de sociaal-economische compositie en denominatie van scholen. Door het gebruik van een zogenaamde multilevel model (zie tabel 1) kunnen we bovendien verschillen op provincie-, bestuurs-, en gemeenteniveau meenemen. De relatie tussen cito-scores en het aantal scholen per bestuur wordt hierdoor nog minder sterk.

 

Conclusie

Zowel voorstanders van maatwerk als die van schaalvergroting kunnen in de bovengenoemde analyses hun gelijk vinden. Scholen die vallen onder een bestuur met geen of weinig andere scholen halen gemiddeld hogere cito-scores dan scholen die vallen onder een bestuur met 29 andere scholen. Scholen die vallen onder een bestuur met 40 of meer scholen hebben weer een grotere kans op hogere cito-scores dan scholen die vallen onder een bestuur met 29 andere scholen.

Misschien is de belangrijkste conclusie nog wel dat het effect van het aantal scholen per bestuur significant maar weinig uithaalt. Je zou eigenlijk ook gewoon kunnen zeggen dat denken in termen van maatwerk of schaalvergroting de aandacht alleen maar afleidt van de belangrijkere oorzaken van kwaliteitsverschillen tussen scholen: sociaal-economische samenstelling en denominatie.

Beeld: As The World Keeps Turning… via photopin (license)

In categorie: Regering en beleid Tags: basisscholen, cito, Schaalvergroting, scholen

Over de auteur

Jaap Dronkers
Jaap Dronkers
Jaap Dronkers † was hoogleraar onderwijssociologie aan de Universiteit Maastricht
Website: http://apps.eui.eu/Personal/Dronkers/
  • Sociale media links 

Lees Interacties

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Parool verkoopt gebakken lucht na Amsterdamse burgemeesterspeiling

Willekeurige berichten

Nieuwe cijfers: Wel degelijk een glazen plafond op alle niveaus van de Nederlandse wetenschap

Twee jaar Denk in de krant

Vindt dé kiezer Rutte’s Oekraïne-bijsluiter voldoende?

Podcast

Stuk Rood Vlees Podcast, aflevering 13: De Staatscommissie Parlementair Stelsel beantwoordt uw vragen

Afgelopen week presenteerde de Staatscommissie Parlementair Stelsel haar eindrapport (zie hier) … [Lees verder...]

De Stuk Rood Vlees Podcast, aflevering 12: Matthijs Rooduijn over populisten en hun achterban

Populisme is een groei-industrie voor journalisten en politicologen. De Britse krant The … [Lees verder...]

De Stuk Rood Vlees Podcast, aflevering 11: Cody Hochstenbach over gentrificatie, ruimtelijke ongelijkheden en scheefwonen

In deze aflevering van de Stuk Rood Vlees Podcast spreek ik met Cody Hochstenbach (@CodyHochstenB), … [Lees verder...]

Populisme

The PopuList

Een paar maanden geleden schreef ik hier dat wetenschappers en journalisten voorzichtig moeten zijn … [Lees verder...]

Bevingsgevaar! Radicaal rechts en de Europese verkiezingen (deel 1)

“Een shock, een aardbeving.” Zo noemde de toenmalige Franse premier Manuel Valls de uitkomst van de … [Lees verder...]

Stad versus platteland?

In discussies over onderwerpen als diversiteit, ongelijkheid en klimaat wordt vroeg of laat altijd … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2019 StukRoodVlees