Archives for januari 2016

Bij iedere grote politiek en maatschappelijke crisis duikt de vraag vroeg of laat op: rapporteren media wel op adequate wijze? Ook rond de vluchtelingenproblematiek is het raak. De afgelopen weken werden media beschuldigd van wegkijken of juist van het aanwakkeren van de angst in de samenleving . En één van de achterliggende vragen die hierbij een centrale rol speelt is die naar de effecten van al de berichtgeving over vluchtelingen op de steun voor de PVV, die het debat domineert en electoraal ongekende (virtuele) hoogtes bereikt.

 

Mediaberichtgeving

Dat media gedreven worden door negativiteit en conflict is bijna een open deur: dit zijn belangrijke nieuwswaarden (paywall) die keer op keer de berichtgeving bepalen. Daar liggen marktoverwegingen aan ten grondslag (dit type berichtgeving ‘verkoopt’ beter), maar heeft ook een sterk routineus karakter. Dit betekent bijvoorbeeld dat protesten tegen de komst van AZCs interessanter wordt gevonden dan de enorme hoeveelheid mensen dat zich aanmeldt als vrijwilliger voor de vluchtelingenopvang.

 

Uit onderzoek dat ik een tiental jaar geleden deed voor mijn proefschrift bleek ook al dat het ‘Islam-als-bedreiging’ frame sinds 2001 sterk was opgekomen, maar daarvoor ook al een tijdlang dominant is geweest in het nieuws over immigratie en integratie ging (zie onderstaand figuur uit dit artikel). In dit frame wordt een tegenstelling tussen Westerse waardenenerzijds en de Islam anderzijds gepresenteerd. Het is duidelijk dat dit frame een sterk negatief en conflictueus karakter heeft. Een analyse van de berichtgeving van vandaag zou waarschijnlijk eenzelfde dominantie van dit frame opleveren.

 

Effecten

Dit soort berichtgeving kan allerlei consequenties hebben. Eerder besprak ik al eens de effecten die aandacht voor de vluchtelingencrisis heeft: daar profiteert ‘issue-eigenaar’ PVV van. Maar het kan nog een stap verder gaan: op het moment dat Wilders erin slaagt zichzelf aan het éne einde van het conflict te positioneren en de rest van de politiek, de media of de Islam aan de andere kant, creëert hij een (schijn)tegenstelling. Het creëren van dit type tegenstellingen is al jarenlang een strategie die Wilders met het nodige succes gebruikt (zoals ook in dit boek beschreven). De strategie werkt alleen als media en andere politici daarin meegaan en reageren op de uitspraken van Wilders. Om dit voor elkaar te krijgen moet hij steeds extremere stellingnames doen, anders is zelfs zijn mening niet nieuwswaardig meer. De recente uitspraken over het preventief opsluiten van mannelijke asielzoekers is hier een sprekend voorbeeld van. Het lukt hem tot nu toe steeds weer om journalisten en andere politici fel te laten reageren op zijn meningen en voorstellen, die ruime aandacht in de publiciteit krijgen. Hierdoor ontstaat een beeld waarin Wilders het enige serieuze alternatief lijkt te zijn voor degenen met een kritische houding ten opzichte van Islam of ‘de’ politiek. En daar spint Wilders dus duidelijk garen bij.

 

Schuld

Het is te makkelijk om ‘de’ media de schuld te geven van de politieke polarisatie die Wilders in gang zet en waar andere politici vaak blindelings aan meedoen. Wilders snapt de medialogica van conflict en negativiteit als geen ander, misschien wel beter dan journalisten deze soms lijken te begrijpen. De grote aandacht voor de extreme standpunten van Wilders (en anderen) legitimeert deze standpunten en deze legitimatie draagt indirect bij tot het electorale succes van de PVV.