• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Archives for januari 2017

Minder, minder, minder? De voorkeur voor de PVV in diverse buurten

door Joran Laméris, Michael Savelkoul, Jochem Tolsma 31/01/2017 2 Reacties

Afgelopen december heeft de rechtbank in Den Haag Geert Wilders, de partijleider van de Partij voor de Vrijheid (PVV), veroordeeld voor groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie wegens zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak op 19 maart 2014. Wat gebeurde er ook alweer op die bewuste dag? Geert Wilders vroeg, tijdens een partijbijeenkomst op de uitslagenavond van de gemeenteraadsverkiezingen, aan zijn publiek of zij minder Marokkanen in de stad en in Nederland wilden. De PVV-aanhangers scandeerden “minder, minder, minder”. Hierop reageerde Geert Wilders kort maar krachtig met “dan gaan we dat regelen”.

De ironie is dat onze recent gepubliceerde studie aantoont dat méér Marokkanen Wilders geen windeieren zullen leggen. De steun voor de PVV is namelijk hoger in buurten met de hoogste concentratie niet-westerse etnische minderheden. Althans, onder buurtbewoners zonder migratie-achtergrond.

Open deur?

Trappen wij met het gevonden positieve verband tussen niet-westerse etnische concentratie en voorkeur voor de radicaal-rechtse PVV een open deur in? Nee, niets is minder waar. Nationaal en internationaal wetenschappelijk onderzoek laat tot op heden namelijk helemaal geen eenduidig beeld zien: waar sommige studies aantonen dat de aanwezigheid van etnische minderheden gepaard gaat met steun voor radicaal-rechtse partijen (zie bv. deze studie), laten andere studies juist zien dat de voorkeur voor radicaal-rechtse partijen niet gerelateerd is aan de etnische compositie van de leefomgeving van mensen (zie bv. deze studie).

Problemen met eerder onderzoek

Eerdere zogenoemde macro-macro studies relateerden officiële verkiezingsuitslagen, die openbaar gemaakt worden op geaggregeerd niveau (bijvoorbeeld per gemeente), aan de mate van niet-westerse etnische concentratie op datzelfde niveau (zie bv. deze studie). Het gebruik van de daadwerkelijke stembureau-uitslagen is een onmiskenbaar pluspunt van deze studies – want werkelijk gedrag –, maar brengt ook belangrijke nadelen met zich mee. Het geaggregeerde karakter van de gegevens verhindert het maken van een onderscheid tussen de stemmen van inwoners zonder migratie-achtergrond en van inwoners met een migratie-achtergrond, terwijl het zeer waarschijnlijk is dat deze groepen niet dezelfde kans hebben om op radicaal-rechts te stemmen. Bovendien is het binnen deze studies veel lastiger rekening te houden met andere factoren die samenhangen met stemgedrag, laat staan om het stemgedrag te verklaren via kenmerken van de stemmers.

Macro-micro studies ondervangen deze problemen deels door zich te baseren op survey-onderzoek, waarin individuele burgers wordt gevraagd naar hun stemvoorkeur (zie bv. deze studie).

Tot op heden hebben die macro-micro studies zich grotendeels noodgedwongen gericht op de rol van niet-westerse etnische concentratie in relatief grote contexten, zoals landen, provincies en gemeenten. Macro-micro studies kampen namelijk vaak met een power probleem: te weinig respondenten in te weinig buurten die te weinig variëren in etnische samenstelling. Het was dus nog helemaal geen uitgemaakte zaak of de etnische compositie van de lokale woonomgeving, zoals buurten, waar veel van de daadwerkelijke interacties tussen verschillende bevolkingsgroepen plaatsvindt, samenhangt met steun voor radicaal-rechtse partijen.

De buurt doet ertoe

Om het onderzoeksveld verder te brengen, hebben wij daarom in onze studie het verband tussen niet-westerse etnische concentratie in de buurt en de individuele voorkeur voor de PVV van Nederlanders zonder migratie-achtergrond onder de loep genomen. Hiervoor hebben wij partij-voorkeuren uit recent surveyonderzoek verricht onder meer dan 20.000 respondenten (afkomstig van het EenVandaag Opiniepanel) gekoppeld aan gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over de etnische compositie van buurten. De grootte van onze steekproef heeft ons in staat gesteld de verscheidenheid in de mate van niet-westerse etnische concentratie tussen Nederlandse buurten te ondervangen, van buurten waar geen niet-westerse etnische minderheiden wonen tot buurten waar meer dan de helft van de inwoners een niet-westerse migratie-achtergrond heeft. Onze respondenten waren woonachtig in driekwart (!) van alle buurten in Nederland.

Omslagpunt

Er blijkt een zogeheten non-lineaire relatie te bestaan – of tipping point – tussen niet-westerse etnische concentratie en voorkeur voor de PVV aan. Nederlanders zonder migratie-achtergrond zijn pas meer geneigd op de PVV te gaan stemmen indien in hun buurt meer dan 15% van de inwoners een niet-westerse achtergrond heeft. Deze voorkeur wordt nauwelijks sterker indien nog meer inwoners van de buurt een niet-westerse achtergrond hebben. We laten daarnaast ook zien waarom Nederlanders zonder migratie-achtergrond in buurten met relatief veel niet-westerse minderheden voor de PVV kiezen. Juist deze stemmers hebben het idee dat hun buurt erop achteruit is gegaan door de komst van minderheden. Deze ervaren (of gepercipieerde) etnische dreiging is een sterke voorspeller voor de steun voor de PVV, en radicaal-rechtse partijen in het algemeen (zie bv. deze studie). Behalve meer dreiging, is er in buurten met meer niet-westerse minderheden ook meer positief interetnisch buurtcontact. Hoewel eerder onderzoek heeft aangetoond dat positief interetnisch contact negatieve houdingen ten opzichte van etnische minderheden kan verminderen (zie bv. deze studie), vinden wij nauwelijks bewijs dat het interetnische buurtcontact de steun voor de PVV dempt.

Een nuancering

Om een compleet beeld te krijgen van de verklaringskracht van niet-westerse etnische concentratie in de lokale woonomgeving voor het electorale succes van de PVV, is het noodzakelijk om de volgende vraag te beantwoorden: is 15% nu veel of weinig? Om de al te snel getrokken conclusie van de Randstedelijke lezers – dat het weinig is – voor te zijn: er wonen ook mensen buiten Holland. Als we alle twaalf provinciën in ogenschouw nemen, blijkt dat maar in 1 op de 6 buurten in Nederland het aandeel van inwoners met een niet-westerse achtergrond groter is dan 15%. Ongeveer één-vijfde van de kiesgerechtigde Nederlanders zonder migratie-achtergrond woont in één van deze buurten. Alleen voor dit kleine deel van het electoraat kan de lokale etnische compositie een doorslaggevende rol hebben gespeeld om de PVV te steunen.

Anders gezegd, verklaringen voor mogelijk electoraal succes van de PVV in 5 op de 6 buurten in Nederland dient ogenschijnlijk buiten de niet-westerse etnische concentratie gezocht te worden. Dit roept natuurlijk de vraag op of de PVV wel steun geniet onder de inwoners van deze lage concentratie buurten. Wat blijkt: 4 van de 5 PVV aanhangers woont in buurten waar minder dan 15% van de inwoners een niet-westerse achtergrond heeft.

De etnische samenstelling van de lokale woonomgeving is dus niet de verklaring voor het electorale succes van de PVV.

Geen noodzakelijke voorwaarde

Kortom, onze studie toont aan dat een hoge niet-westerse etnische concentratie in de buurt wel degelijk kan leiden tot meer steun voor de PVV, althans onder buurtbewoners die zelf geen migratie-achtergrond hebben. Echter, woonachtig zijn in een dergelijke buurt is zeker geen noodzakelijke voorwaarde om de PVV te steunen. Zo gezien, zou Geert Wilders dus zelfs met ‘minder, minder, minder Marokkanen’ nog best wel eens de PVV tot de grootste partij kunnen maken bij de naderende Tweede Kamerverkiezingen.

 

Afbeelding: PVV door Bas Bogers (license). 

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: Allochtonen, buurt, buurten, diversiteit, etnische diversiteit, etnische minderheden, gemengd, PVV, wijk, wijken

Mediaberichtgeving en de zwevende kiezer

door Rens Vliegenthart 30/01/2017 0 Reacties

Volatiliteit is een kenmerk van Westerse democratieën geworden en dat geldt zeer zeker ook voor Nederland. De kiezer is steeds minder honkvast, twijfelt meer en langer en verandert regelmatig van stemvoorkeur. Voor de komende verkiezingen lijkt dat meer dan ooit het geval: 70 procent van de kiezers zou nog ‘zwevend’ zijn en niet zeker van de stemkeuze. In een recent gepubliceerde studie (paywall) in Political Communication bekijken Sabine Geers en Linda Bos hoe mediaberichtgeving van invloed is op veranderingen in stemvoorkeuren van individuele kiezers gedurende de laatste twee weken van de Nederlandse verkiezingscampagne van 2012. Het is een mooi voorbeeld van onderzoek naar media-effecten gedurende campagnetijd, waar ik enige weken terug een langer blog over schreef.

 

Inhoudsanalyse en panelsurvey

Geers en Bos richten zich op drie inhoudskarakteristieken van mediaberichtgeving: (1) de aandacht voor politieke onderwerpen; (2) de aandacht voor partijen en (3) de evaluatie van partijen. Hiervoor voeren zij een uitgebreide inhoudsanalyse uit van berichtgeving in dagbladen en op televisie. Die gegevens combineren ze met een panelsurvey (herhaald vragenlijstonderzoek onder dezelfde respondenten) uitgevoerd door TNS/NIPO, waarbij op respondentsniveau naar mediagebruik wordt gevraagd. Vervolgens wordt er gekeken of de media-inhoud die respondenten (grofweg) hebben geconsumeerd invloed heeft op veranderingen in hun stemvoorkeuren.

 

Nieuws doet ertoe

De resultaten zijn in lijn met eerdere bevindingen over media-effecten gedurende verkiezingscampagnes. Ten eerste doet aandacht voor ‘eigen’ onderwerpen ertoe (issue ownership): als mensen een bepaalde partij met een bepaald onderwerp associëren en dat onderwerp krijgt veel media-aandacht dan zal de steun voor de betreffende partij toenemen. Ten tweede is zichtbaarheid belangrijk – zij het maar in beperkte mate: hoe zichtbaarder de partij, hoe meer de steun zal toenemen. Ten derde doet de evaluatie er sterk toe: positief nieuws voor partijen (bijvoorbeeld over hun optreden in debatten of hoe ze er in de opiniepeilingen voorstaan) trekt kiezers aan. In de laatste twee weken van de campagne veranderde nog 24 procent van de kiezers van voorkeur.

 

Spannend einde

In het laatste dagen voor de verkiezingen is er nog een hoop te winnen (en verliezen) voor de verschillende partijen. Zij zullen er dan ook alles aan doen hun eigen onderwerpen op de agenda te krijgen en zelf op een positieve manier in beeld te komen: het kan voor een flink gedeelte hun electorale lot bepalen.

 

Filed Under: Kiezers en publieke opinie, Media, Politieke partijen Tagged With: issue ownership, media-aandacht, media-effecten, verkiezingscampagnes, volatiliteit

Culturele opvattingen en de PVV

door Stijn Daenekindt, Willem de Koster, Jeroen van der Waal 27/01/2017 1 Reactie

Culturele vraagstukken staan centraal in de hedendaagse politiek. Ze spelen een grote rol bij de standpunten van politieke partijen en stemgedrag. Hierbij gaat het kortweg om de tegenstelling tussen een voorkeur voor culturele diversiteit en individuele vrijheden versus een nadruk op conformisme en een rigide sociaal-culturele orde. Zowel tussen burgers als tussen politieke partijen bestaan op dit vlak grote verschillen. Dit komt tot uiting in opvattingen over specifieke culturele vraagstukken, bijvoorbeeld over seksualiteit, genderrollen, religie, immigratie en etnische minderheden. Dit zijn typisch vraagstukken die in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen door verschillende politieke partijen worden beklemtoond. [Read more…] about Culturele opvattingen en de PVV

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: Publieke opinie, PVV, Tweede Kamerverkiezingen

Grote groep jongeren wil invoering stemexamen (waar ze zelf waarschijnlijk voor zouden zakken…)

door Armen Hakhverdian 26/01/2017 6 Reacties

In het februarinummer van Vrij Nederland is een uitgebreid verslag te vinden over de opvattingen van jongeren tussen de 18 en 25 jaar over het functioneren van de Nederlandse democratie. Het onderzoek is verricht door I&O Research en is hier terug te vinden. Eén van de meest in het oog springende bevindingen is dat een grote groep jongeren vindt dat kiezers eerst getoetst moeten worden op hun politieke kennis (37%) of over hun begrip van wat er leeft in de samenleving (41%) vóórdat zij zouden mogen stemmen. Daarmee is de steun voor stemexamens onder jongeren bijna twee keer hoog als onder senioren.

Dit jaar vindt het honderdjarig jubileum van het algemeen mannenkiesrecht plaats. In 2019 zal het een eeuw geleden zijn dat het algemeen kiesrecht werd ingevoerd. Terwijl deze zwaar bevochten democratische mijlpalen het vieren meer dan waard zijn, klinkt steeds weer die roep om de invoering van stemexamens, niet alleen op de opiniepagina’s van de landelijke dagbladen maar ook in de wetenschap. Kijk vooral niet gek op als u in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen steeds vaker online toetsjes tegenkomt waar u kunt testen of u wel ‘mag stemmen’ of niet. Vrij Nederland komt zelf met de ‘magikstemmen-toets’ op de proppen. ProDemos, dat zichzelf ‘Huis voor democratie en rechtsstaat’ noemt, heeft al wat langer een stemexamen. “Met deze online test kun jij nagaan of je genoeg weet van politiek om te gaan stemmen,” lezen we op de website van het stemexamen.

Wat een armoede! En bovenal, zoals Sheila Sitalsing al opmerkte in Vrij Nederland: wat een schrikbarend gebrek aan kennis over de eeuwenlange emancipatiestrijd van arbeiders, vrouwen en etnische minderheden om als volwaardige burgers te kunnen participeren in de politiek van hun eigen land. Stemexamens vormden jarenlang hét instrument om het racisme en seksisme van witte, welgestelde mannen te verhullen. All men are created equal lieten enkele van deze bewierrookte staatslieden optekenen in de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring van 1776 om vervolgens de overgrote meerderheid van de Amerikanen uit te sluiten van stemrecht. Het zou nog bijna tweehonderd jaar duren voordat alle zwarte Amerikanen in alle staten mochten stemmen. Eerst werden zwarte Amerikanen intrinsiek inferieur geacht, daarna werden zij te arm en afhankelijk gevonden en niet veel later waren ze eigenlijk te dom om te stemmen. Dezelfde argumentatie beroofde vrouwen en arbeiders van dit basale democratische recht, terwijl die zogenaamd verlichte staatslieden er geen enkel probleem mee hadden deze groepen in oorlogstijd met honderdduizenden tegelijk de dood in te jagen. Vechten en sterven voor een land dat je te minderwaardig acht om te stemmen (voor meer hierover, zie het prachtige The Right to Vote van Alexander Keyssar).

 

Politieke kennis onder jongeren

De uitslag van het VN-onderzoek is ronduit ironisch te noemen omdat jongeren doorgaans veel minder politiek geletterd zijn dan oudere leeftijdsgroepen. In zekere zin vragen zij dus om van hun eigen stemrecht te worden ontnomen. In het Nationaal Kiezersonderzoek van 2012 zijn een aantal kennisvragen opgenomen zoals je die in talloze enquêtes en online quizjes terugziet. Ik heb aan de hand van drie meerkeuzevragen een simpel toetsje gemaakt om aan te tonen wie er allemaal nadeel zouden ondervinden van een stemexamen. De eerste vraag gaat over het identificeren van de minister van Financiën van het kabinet Rutte-1 (Jan Kees de Jager); de tweede vraag gaat over het identificeren welke partij de tweede grootste was geworden bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 (de PvdA); de derde vraag gaat over het identificeren van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties (Ban Ki-moon). Om te slagen moet je alle drie de vragen juist hebben beantwoord (hoewel de onderstaande resultaten ook overeind blijven als we de vragen afzonderlijk bekijken). Zo’n 37% wist het juiste antwoord op de drie vragen te geven en zou dus ‘geslaagd’ zijn voor de toets. Maar wanneer we dit resultaat verder opbreken naar leeftijd, zien we grote verschillen aan het licht komen. In de onderstaande figuur heb ik negen even grote categorieën gemaakt, zodat de jongste categorie precies overeenkomt met de doelgroep uit het VN-onderzoek (met andere classificaties vinden we identieke patronen). We zien dat de groep 18-25 jarigen – de groep waaronder de invoering van een stemexamen de meeste steun geniet – ook het minste politieke kennis heeft. Senioren slagen ongeveer twee keer zo vaak voor de toets al zien we onder de alleroudsten weer een terugval. Politieke kennis en leeftijd correleren duidelijk met elkaar.

 

kennis2

 

Wanneer we wat andere kenmerken meenemen, zien we dat politieke kennis samenhangt met leeftijd, inkomen (gemeten in tercielen), opleiding (Lager = vmbo en lager; Middel = mbo, havo en vwo; Hoger = hbo en wo) en geslacht. Het is belangrijk om op te merken dat deze factoren onafhankelijk van elkaar correleren met politieke kennis. In het onderstaande model zien we bijvoorbeeld dat mannen over het algemeen meer kans hebben (+ 0,17 op een schaal van 0 tot 1) om te slagen voor onze kennistoets dan vrouwen, gecorrigeerd voor leeftijd, inkomen en opleidingsniveau (de ruitjes geven de schattingen weer aan de hand van een zogenaamde logistische regressie, terwijl de grijze balken de 95%-onzekerheidsmarges rondom de schattingen weergeven. De resultaten zijn statistisch significant wanneer de waarde 0 niet in het grijze onzekerheidsgebied valt). Een stemexamen zou dus niet alleen jongeren beroven van hun stemrecht, maar zou ook eerder vrouwen, lager opgeleiden en armere burgers treffen.

 

Politieke kennis

 

Kennis door participatie

Aanhangers van een stemexamen vinden dat burgers een bepaalde mate van politieke kennis moeten bezitten voordat zij mogen participeren. Maar dit draait oorzaak en gevolg om. Door te participeren vergaren burgers kennis over de politiek. Het is dan ook niet voor niets dat de politieke kennis van burgers tijdens een verkiezingscampagne flink toeneemt. Neem het referendum voor de Europese grondwet van 2005, een onderwerp waarover vooraf de vrees bestond dat de doorsnee burger hier te weinig over wist om een redelijk oordeel te kunnen vellen. Kees Aarts en Henk van der Kolk hebben laten zien dat politieke kennis over de inhoud van de het grondwettelijk verdrag tijdens de campagne toenam (p. 165). Ook de kennis over de standpunten van met name de grotere politieke partijen groeide naarmate de campagne voortduurde (p. 167). Onderzoek van Tom van der Meer en anderen laat zien dat dit ook geldt voor de standpunten van politieke partijen in aanloop naar Tweede Kamerverkiezingen.

Participatie stimuleert kennisvergaring. Dat betekent tegelijkertijd dat je het electoraat ongeletterd kunt houden door hen zo weinig mogelijk te betrekken bij politieke besluitvorming. Een stemexamen vormt daarmee een uitgesproken instrument om door het uitsluiten van burgers de verdeling van politieke kennis in de samenleving nog schever te maken met alle nadelige gevolgen van dien.

Foto: Vysotsky (Wikimedia)

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: politieke kennis, stemdiploma, stemexamen, verkiezingen

Het gelijk van Arjen Lubach: Politici in satirische programma’s

door Mark Boukes 25/01/2017 0 Reacties

Afgelopen vrijdagavond was Arjen Lubach te gast bij Jinek. Op de dag dat Donald Trump werd geïnaugureerd kreeg de cabaretier/presentator/schrijver/DJ even voor twaalven toch nog de kans het nieuwe seizoen van Zondag met Lubach te promoten. Prominent onderwerp van het gesprek werd het besluit om de komende weken geen politici uit te nodigen in ZML (zie hier vanaf 49:16).  In de afgelopen seizoenen was dit nog regelmatig wel het geval. Denk aan Pechtold die de Macarena danste of Roemer die grappen te verduren kreeg over zijn kapsel.

Het besluit geen politici meer uit te nodigen werd genomen om het reeds bestaande “idee dat [ze] allemaal linkse rakkers zijn” niet te bevestigen en evenwicht te bewaren in de gasten die worden ontvangen (liever niemand dan dat de balans uitslaat naar links). Bovendien wil Lubach “niet te vriendelijk worden met de mensen van wie je de poten onder de stoel aan het zagen bent.” Inderdaad hebben satirici een rol als waakhond van de democratie.

Wetenschappelijke studies geven Lubach bovendien gelijk: politici hebben er baat bij om aan te schuiven in satirische programma’s.

[Read more…] about Het gelijk van Arjen Lubach: Politici in satirische programma’s

Filed Under: Kiezers en publieke opinie, Media Tagged With: arjen lubach, lubach, satire, saturday night live, snl, zml

  • Go to page 1
  • Go to page 2
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Rechtspopulistische partijen als ‘Männerparteien’?

Leiderschap in Corona tijd -Hot Politics Lab Online Sessie 1 met Michael Bang Petersen

Plaatjes van de electoraatjes: het CDA

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in