Diederik Samsom heeft een nieuwe liefde in zijn leven gevonden: Jesse Klaver. De Volkskrant publiceerde gisteren de trouwfoto’s. Het huwelijkspaar bood het Nederlandse volk ook een kado aan: een klimaatwet (klik hier voor een korte samenvatting). De timing van dit kado is begrijpelijk. Met de klimaatconferentie over 2 weken in Parijs zal het onderwerp klimaat een prominentere rol krijgen in de media. Maar wat zijn de bredere strategische implicaties van de klimaatwet voor de PvdA en GroenLinks? En heeft de wet kans op slagen? Drie voorbarige antwoorden op deze vragen:
1. Is meer aandacht voor milieu goed voor de PvdA?
De belangrijkste onderwerpen momenteel in de media en het politieke debat zijn immigratie en (de strijd tegen) terrorisme. Kiezers laten zich leiden door (1) welke issues belangrijk zijn en (2) welke partijen competent lijken op die issues. Qua immigratie en terrorisme staat de PvdA er niet lekker op bij de kiezer. Dit zal niet zomaar veranderen. Met andere woorden zolang de aandacht bij deze issues ligt zal het moeilijk zijn voor de PvdA om zich te onderscheiden en kiezers te winnen. Op het milieu issue is het makkelijker scoren voor de PvdA met name ook omdat Samsom als oud-Greenpeace activist een sterke persoonlijke connectie met dat issue heeft.
De belangrijkste concurrent op dit issue is GroenLinks. Als milieu echt een thema wordt en als de PvdA gezien wordt als (mede-)eigenaar van dat issue, dan loopt GroenLinks het risico stemmen te verliezen (t.o.v. van hun huidige peilingen, deze voorspelling is gebaseerd op het werk van Bonnie Meguid, link). Kiezers geven dan namelijk de voorkeur aan een meer ervaren partij. Ik raad Jesse Klaver dus aan om zo snel mogelijk echtelijke ruzies uit te lokken. Hij moet bewijzen dat alleen een stem op GroenLinks een stem voor een beter milieu is.
Er is een tweede reden dat PvdA en/of GroenLinks kunnen profiteren van meer aandacht voor het milieu: andere partijen worden namelijk gedwongen een keuze te maken tussen boeren/bedrijven en aanpakken van klimaatverandering. Althans, zij roepen zelfs steeds deze tegenstelling op (wat wellicht onterecht is en strategisch onverstandig). Zijn D66 en CDA zo groen als hun logo’s, of horen ze toch in het bruine kamp? Vooral de rol van het CDA is opmerkelijk: ze zijn tegen de klimaatwet, terwijl Christelijke zusterpartijen SGP en Christenunie voor zijn.
2. Kan Samsom wel een wet voorstellen waar de regering tegen is?
Het korte antwoord: ja, natuurlijk. En het langere antwoord: het kan zelfs heel voordelig zijn. Denk aan Bolkestein in de jaren ’90. Hij ageerde continu tegen immigranten en de multiculturele samenleving. Dit was geenszins regeringsbeleid, ondanks dat hij de leider was van de VVD. In de peilingen deed de VVD het enorm goed in die periode.
Onderzoek van Fortunato en Stevenson laat zien dat kiezers coalitiepartijen als meer van hetzelfde zien (link) en dat coalitiepartijen daardoor veel stemmen verliezen. Dit kunnen zij tegengaan door hun positie te radicaliseren (zie dit onderzoek van Bawn en Somer-Topcu) en gemiddeld genomen doen coalitiepartners dat ook (work-in-progress van Mariken van der Velden en ik). Met andere woorden wat Samsom doet is precies wat je zou verwachten op basis van deze onderzoeken.
3. Heeft de wet kans van slagen?
Tweede Kamer: Ja (PvdA, GroenLinks, SP, D66, Christenunie, SGP en Partij voor de Dieren (77 zetels).
Eerste Kamer: Ja (38 zetels).
SP, D66, Christenunie, SGP en PvdD zijn expliciet positief, positief met enkele bedenkingen of zouden gezien hun positie op milieu voor moeten stemmen. VVD, CDA en PVV zullen tegen stemmen. Van de mini-fracties zullen sommigen misschien voor (50+, Kuzu) stemmen, sommigen waarschijnlijk tegen (Groep Bontes/van Klaveren).
Dat er een meerderheid is voor een klimaatwet verraste mij in eerste instantie. Het roept eigenlijk de vraag op waarom de PvdA niet eerder is begonnen met dit issue. Ook de laatste jaren is Nederland weer gekelderd op lijstjes die landen scoren wat betreft hun inzet in het tegengaan van klimaatverandering. Op de Climate Change Performance Index bijvoorbeeld is Nederland geen voorloper of middenmotor, maar een degradatiekandidaat. En dan niet een degradatiekandidaat uit de Eredivisie, maar uit de Eerste Divisie. Nederland mag zich samen met Estland en Bulgarije de trotse aanvoerders van de Bruine Coalitie in Europa noemen.
Paar opmerkingen:
“Ik raad Jesse Klaver dus aan om zo snel mogelijk echtelijke ruzies uit te lokken.”
Natuurlijk denken politici strategisch, maar ik ben ook weer niet zo cynisch dat ik denk dat het Klaver alleen te doen is om zijn strategische positie. Hopelijk gaat het in de eerste plaats om die klimaatwet, en dan is een echtelijke ruzie niet handig.
“Vooral de rol van het CDA is opmerkelijk: ze zijn tegen de klimaatwet, terwijl Christelijke zusterpartijen SGP en Christenunie voor zijn”
Is niet opmerkelijk, is al heel lang zo. Al jaren geleden stond CU bekend als een van de groenere partijen, was CDA een van de minst groene partijen en zat SGP daar ergens tussenin.
Punt is: CDA is al jaren vooral een rechtse partij, en heeft niet zo heel veel meer gemeen met CU en SGP.
“Het roept eigenlijk de vraag op waarom de PvdA niet eerder is begonnen met dit issue. ”
Omdat milieu ivm klimaattop nu hoog op de agenda staat en dus op interesse van media en kiezers kan rekenen. En dus heeft een wet nu ook meer kans.
Paar opmerkingen:
“Ik raad Jesse Klaver dus aan om zo snel mogelijk echtelijke ruzies uit te lokken.”
Natuurlijk denken politici strategisch, maar ik ben ook weer niet zo cynisch dat ik denk dat het Klaver alleen te doen is om zijn strategische positie. Hopelijk gaat het in de eerste plaats om die klimaatwet, en dan is een echtelijke ruzie niet handig.
“Vooral de rol van het CDA is opmerkelijk: ze zijn tegen de klimaatwet, terwijl Christelijke zusterpartijen SGP en Christenunie voor zijn”
Is niet opmerkelijk, is al heel lang zo. Al jaren geleden stond CU bekend als een van de groenere partijen, was CDA een van de minst groene partijen en zat SGP daar ergens tussenin.
Punt is: CDA is al jaren vooral een rechtse partij, en heeft niet zo heel veel meer gemeen met CU en SGP.
“Het roept eigenlijk de vraag op waarom de PvdA niet eerder is begonnen met dit issue. ”
Omdat milieu ivm klimaattop nu hoog op de agenda staat en dus op interesse van media en kiezers kan rekenen. En dus heeft een wet nu ook meer kans.
Ik vind de suggestie dat GroenLinks maar een ruzie met de PvdA over het milieu moet uitlokken wel erg cynisch. Het eerste doel van een partij zou toch moeten zijn om de politiek te beïnvloeden, het halen van zetels is daarvoor slechts een middel. En als er op dit punt openlijke onderlinge strijd komt, zal dat toch de kans zeer vergroten dat we (naar we toch mogen aannemen door GroenLinks zeer gewenste) klimaatwet er niet, later en/of in afgeslankte vorm komt.
Hoi Aletta en Andre, bedankt voor jullie reacties. Ik hoop met jullie mee dat beleid voor strategische overwegingen komt. Verder is misschien het woord “echtelijke ruzie” wat sterk. Wat Klaver moet doen (als hij idd zijn zetelgroei wil verzilveren) als milieu een thema wordt (wat het nu niet is), dat hij dat meer en beter doet dan de PvdA. Dat kleffe van de VK foto’s van gisteren is leuk, maar Klaver loopt ook het risico een schoothondje van Samsom te worden.
Tot slot, had deze wet goed aangesloten bij de “radicale midden” strategie van het CDA. Maar die strategie is nu geheel van tafel. Toch kan het CDA in potentie een pro-milieu partij zijn. Maar misschien ben ik te optimistisch.
Het blijft wel’n tikje gemakzuchtig om in een ontwerp-klimaatwet klakkeloos vrijwel alle doelstellingen van Greenpeace te kopieren. Alhoewel, van een oud-activist bij die milieu-organisatie als Samsom verbaast het me niet.
Nog niet zolang geleden ontstond redelijk wat ophef over het nieuws dat ING had ,,meegeschreven” aan het beleid (er staat me bij, dat het ook om wetgeving ging) ten aanzien van ,,coco’s”, een tamelijk riskant financieel produkt. Dat Greenpeace wetsontwerpen formuleert ontmoet oorverdovende stilte, nee: instemming!
Een overweging… Historisch gezien moe(s)t Jesse misschien oppassen geen schoothondje te worden. Maar heden en wellicht in de toekomst zou dat zomaar omgekeerd voor Diederik kunnen gelden? (Met excuus voor het hergebruik van het woord schoothondje)
Mooi stuk Gijs. Ik heb het gedeeld met de Nederlandse Klimaatbeweging. Het komt op mij over dat Groen Links wel ruzie maakt, maar niet goed in staat is het als strategisch middel in te zetten, de harten zijn daar niet op toegerust.
Jesse zijn groene profiel was nog wat flets, ben nieuwsgierig hoeveel eer hij naar zichzelf en de partij toe weet te trekken.