• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

41 partijen: Kiesdrempel is geen duizenddingendoekje

door Tom van der Meer 03/02/2021 2 Reacties

Voorlopig hebben 41 partijen zich gemeld bij de Kiesraad met de bedoeling om deel te nemen aan de Tweede Kamerverkiezingen volgende maand. De Kiesraad moet nog bepalen of al die partijen ook daadwerkelijk aan de voorwaarden hebben voldaan – wat niet in alle gevallen evident is. Maar direct komt weer de roep op tot een hogere kiesdrempel. Want 41 partijen, dat kan toch niet de bedoeling zijn?

Duizenddingendoekje met een nieuw doel

De kiesdrempel is het duizenddingendoekje van het Nederlandse politieke debat. Volgens de voorstanders zou het onder andere leiden tot stabiele coalities, hoger vertrouwen, minder populisme, herwaardering van de gevestigde partijen, en minder afsplitsingen in het parlement. Die argumenten hebben we op StukRoodVlees wel vaker ontkracht. Eerder zal een hogere kiesdrempel het vertrouwen doen dalen, en een prikkel geven tegen coalitiebereidheid onder de kleine partijtjes die de afgelopen jaren meermalen regeringen hebben gestut.

Maar nu is er een nieuwe reden om de kiesdrempel te verhogen. Die vermaledijde 41 partijen die mee willen doen aan de verkiezingen!

Het is een beetje een kronkel. Een kiesdrempel fungeert als correctie op de uitgebrachte stemmen: onder een bepaald percentage uitgebrachte stemmen, krijgen partijen geen zetel. Maar daarmee kan de kiesdrempel natuurlijk niet direct voorkomen dat nieuwe partijen een poging wagen om stemmen te vergaren. Blijkbaar wordt er een dusdanig grote prikkel toegeschreven aan de kiesdrempel, zodat een iets hogere nieuwe partijen zou ontmoedigen om zich in te schrijven. Dat dit ook splinterpartijen schaadt die al herhaaldelijk met succes verkozen zijn (van SGP tot CU tot PvdD tot 50+) is in die argumentatie van secundair belang.

Fragmentatie, niet versplintering

Het gekke is: de belangrijkste kiesdrempel vormt het Nederlandse electoraat zelf. Van de 28 partijen die uiteindelijk in 2017 deelnamen, zijn er 13 verkozen. En alle 13 hadden 2 zetels of meer te pakken. Voor de laatste partij die precies 1 zetel behaalde, moeten we terug naar 1994 (Unie 55+). Sowieso zit er al decennia geen stijgende lijn in het aantal splinterpartijen (zeg: minder dan 5 zetels in de Tweede Kamer). Dat is ook logisch: De fragmentatie van de Nederlandse politiek komt niet door de splinters, maar doordat er geen grote partijen meer zijn.

Geen kiesdrempel maar draagvlakdrempel

Maar goed, stel je voor dat je inderdaad het aantal partijen dat zich inschrijft wilt ontmoedigen. Daar valt wat voor te zeggen: Wie wil deelnemen aan verkiezingen, en het Nederlandse electoraat vraagt om een oordeel te vellen, moet daarvoor wel kunnen getuigen van voldoende draagvlak. De voornaamste drempels (waarborgsom, handtekeningen) dateren al van lang geleden, en zijn niet meegegroeid met de tijd.

Dat is waarom de Staatscommissie Parlementair Stelsel in 2017 voorstelde de waarborgsom te verhogen naar 36.000 (equivalent aan de waarborgsom toen die oorspronkelijk was ingesteld), en het aantal ondersteuningsverklaringen van 30 naar 60 per kieskring.

Die draagvlak-vereisten doen wat ze beogen: drempels toebrengen aan het aantal en type partijen dat zich inschrijft. Het is een oplossing aan de voorkant van het systeem.

Een hogere kiesdrempel is hoogstens een halfbakken lapmiddel aan de achterkant. Eén die bovendien niet het wezen van de Nederlandse politieke fragmentatie ondervangt.

Filed Under: Democratie, Kiezers en publieke opinie Tagged With: kiesdrempel, nieuwe partijen, waarborgsom

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. Ronald Heijman says

    03/02/2021 at 22:01

    De kernvraag is:
    hoeveel politieke partijen is minimaal en maximaal effectief in een klein land als Nederland, wetende dat wij enerzijds een volk zijn met verschillende denkrichtingen, die als ze een zekere omvang vertegenwoordigen, daadwerkelijk een positieve bijdrage kunnen leveren aan ons politiek debat en- besluitvorming.
    En anderzijds waarbij een partij ook door een bepaalde omvang, een organisatie moet kunnen hebben die veel en snel informatie en beleidsvoorstellen moet kunnen verwerken op verantwoorde wijze.
    In een tijd en maatschappij die snel verandert en waarin grote vraagstukken dringend op een antwoord wachten.

    Log in om te reageren
  2. Joost says

    17/12/2021 at 11:28

    Met het afnemen van het vertrouwen in de grote partijen is het logisch dat er alternatieven opstaan. De roep om een kiesdrempel is vaak het gevolg van afnemend draagvlak onder gevestigde partijen, die nieuwkomers maar hinderlijk vinden. Het argument is vaak ‘onbestuurbaarheid’, maar dat is vreemd, want we hebben een uitstekend resolutiemechanisme om tot besluiten te komen: stemmen!
    Wat de gevestigde partijen m.i. bedoelen met ‘onbestuurbaarheid’ is eigenlijk onbeheersbaarheid, door henzelf; fractiediscipline en politieke (coalitie-)afspraken worden bedreigd als er meer partijen komen die anders stemmen dan de gevestigde orde.
    In feite is een kiesdrempel niet meer dan het uitsluiten van opkomende democratisch gekozen volksvertegenwoordigers, waardoor de democratie verder zal worden ondermijnd.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Stuk Rood Vlees Podcast, episode 18: Brexit therapy with Rob Ford

Hoed u voor choropleten!

Creatieve ambtenaren?

Podcast

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Aflevering 103 – Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV opent met een aantal pagina’s over het functioneren van … [Lees verder...]

Episode 102 – German Election Recap, with Tarik Abou-Chadi

Let’s talk German elections! The SPD narrowly beat the CDU/CSU in their first Merkel-less election … [Lees verder...]

Populisme

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Cas Mudde: “Rutte vormt grotere bedreiging voor de liberale democratie dan uiterst rechts”

Iris Beau Segers, onderzoeker aan het Center for Research on Extremism (C-REX), interviewt Cas … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2022 StukRoodVlees

Copyright © 2022 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in