50PLUS stemt nog vaak hetzelfde in Tweede Kamer

Na de splitsing van hun fractie stemden de twee 50PLUS-Kamerleden nog in 79% de gevallen hetzelfde. Dat blijkt uit een analyse van 539 stemmingen in de periode juni-juli van dit jaar. De twee afsplitsingen van de PVV stemden minder vaak met hun moederpartij mee: 68% (Bontes/Van Klaveren) en 50% (Van Vliet).

Baay-Timmerman en Klein gingen eind mei met ruzie uit elkaar, waardoor er nu twee 50PLUS fracties in het parlement zitten. Die fracties stemmen nog vaak hetzelfde, maar niet identiek. Ter vergelijking: GroenLinks en SP stemden 78% hetzelfde, D66 en PvdA 76%. Het stemgedrag van Baay-Timmerman en Klein lijkt dus het meeste op dat van twee verwante partijen.

Baay-Timmerman stemde sinds de breuk relatief vaak mee met de linkse oppositie (SP, GroenLinks, PvdD): zo’n 70% tegenover 65% voor Klein. De oud-fractieleider stemde juist vaker dan zijn oud-collega hetzelfde als regeringspartijen PvdA en VVD (64% versus 55%).

Reserve-VVD’er

Roland van Vliet vormt sinds zijn breuk met de PVV in maart een eenmansfractie. In de onderzochte periode stemde hij nog maar zo’n 50% hetzelfde als zijn oud-fractiegenoten. In plaats daarvan stemt hij nu 98% hetzelfde als de VVD. Waar hij eerder hintte op een overstap naar de VVD, lijkt hij zich dus alvast te committeren aan het stemgedrag van de liberale fractie.

Of Van Vliet puur vanwege praktische redenen met de VVD meestemt (als eenmansfractie is het lastig om elk voorstel te beoordelen) of voorsorteert op een overstap op een later moment kan je op basis van deze cijfers natuurlijk niet zeggen. Maar 98% is een opvallend hoog percentage; zulke percentages kwamen tijdens deze termijn alleen voor toen Bontes zich net van de PVV had losgemaakt en nog een tijdje met zijn oude partij bleef meestemmen.

Klassiek-liberaal geluid

De groep Bontes/Van Klaveren, ontstaan in april van dit jaar, kiest voor een andere lijn. Zij stemde in juni en juli nog in 68% van de gevallen met de PVV mee, maar zocht ook vaker dan Wilders c.s. aansluiting bij de VVD (61%). Anders dan de PVV hebben Bontes en Van Klaveren weinig op met partijen als SP en PvdD: deze linkse oppositiepartijen stemmen 49% samen met de PVV, maar slechts 30% met Bontes/Van Klaveren. Terwijl Wilders dus op bepaalde onderwerpen aansluiting zoekt met de linkse (Eurokritische) oppositie, kiezen Bontes/Van Klaveren voor een, in hun eigen woorden, ‘klassiek-liberaal geluid‘. Dat is in het parlementaire stemgedrag terug te zien.

Meer smaken rechts

Al met al resulteren deze verschillen de keuzes in behoorlijk uiteenlopend stemgedrag ter rechterzijde van het politieke spectrum. Onderstaand plaatje vat het parlementair stemgedrag in de gehele parlementaire periode in twee dimensies samen, waarbij partijen die dichtbij elkaar staan, vaker hetzelfde stemmen. Daarbij moet wel worden aangetekend dat de horizontale dimensie het belangrijkste is en dat de figuur een benadering is: de PvdD stemt bijvoorbeeld niet vaker met de PVV mee als met de PvdA, al scheelt het niet zo veel (44% respectievelijk 51%).

Rechts onderaan staat de PVV (samen met Bontes, toen hij nog alleen was): die partij stemt rechts, tegen de regering en anti-Europees. Rechts bovenaan staat de VVD (met Van Vliet): inhoudelijk ook rechts, maar ook coalitieoverwegingen zullen vaak een rol spelen, aangezien de PvdA hier dicht in de buurt staat. Bontes/Van Klaveren staan hier tussenin: niet gebonden aan de coalitie, maar ook minder vaak hetzelfde stemmend als de PVV.

Opvallend is dat 50PLUS voor de splitsing meer richting de coalitie en ‘constructieve’ oppositie neigde, terwijl de twee 50PLUS-fracties in de laatste maanden meer in de buurt van de kritische oppositie staan. De verklaring daarvoor moet deels gevonden worden in de veranderende politieke agenda, want de mate waarin 50PLUS en andere partijen hetzelfde stemmen veranderde niet enorm, afgezien van het hierboven genoemde. De partij neemt qua stemgedrag een positie in die het best te vergelijken is met de centrum-linkse oppositie. Het zal gezien alle perikelen in de partij en de vrije val in de peilingen, interessant zijn om te zien hoe Henk Krol, de (tijdelijke) vervanger van Baay-Timmerman, zich in de komende periode zal opstellen.

Technische toelichting

Bovenstaande analyse van het stemgedrag over moties, amendementen, wetten en (bij uitzondering) andere voorstellen is gebaseerd op de periode vanaf 3 juni 2014 (voor de bovenste figuur) c.q. de hele periode vanaf de installatie (voor het ruimtelijke model) tot begin deze maand (laatste stemmingen waren van juli 2014).

Het stemgedrag is ontleend aan de Handelingen, zoals gepubliceerd op Officiële Bekendmakingen. Omdat de daarin woordelijk weergegeven stemmingsuitslagen automatisch worden omgezet naar een tabel, kunnen er kleine foutjes optreden, die het algemene beeld overigens nauwelijks zullen verstoren. Het aantal opgenomen stemmingen is als volgt: N(juni-juli 2014) = 539, N(2012-2014) = 5287.

Het ruimtelijk model is gebaseerd op een Optimal Classification analyse. Ik laat Van Klaveren als individueel Kamerlid weg, omdat hij zich snel aansloot bij Bontes en dus maar kort alleen stemde. De tweedimensionale OC-weergave geeft 94% van de stembesluiten correct weer (APRE=0,80).