• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Afspiegeling en competentie hoeven elkaar in de politiek niet te bijten

door Tom van der Meer 25/06/2018 0 Reacties

In recente jaren is er toenemende aandacht voor beschrijvende representatie in het Nederlandse parlement. Het gaat dan om de vraag hoe gezond het is voor een democratie wanneer het parlement wel of geen afspiegeling is van de bevolking. Aan de ene kant van de discussie wordt beargumenteerd dat een inclusieve volksvertegenwoordiging goed is voor niet alleen gevoelens van representatie maar ook voor inhoudelijke representatie. Aan de andere kant wordt juist voorgesteld om radicaal te kiezen voor een exclusiever parlement, waarbij alleen hoogopgeleide burgers met een stemdiploma zouden mogen stemmen.

Een vraag in dit debat is of een diverser parlement niet ten koste gaat van de competentie van de parlementariërs. Het competentie-argument wordt vaak in stelling gebracht tegen het streven naar een betere afspiegeling, ook door politici. Zo liet premier Mark Rutte vorig jaar nog optekenen over het kleine aantal vrouwelijke VVD’ers in zijn kabinet: “Ik had er graag meer willen hebben. Maar uiteindelijk geldt: we gaan voor de beste mensen. Het is wat het is.”

Recent verscheen een Zweedse studie, Who becomes a politician (zonder betaalmuur), die keek naar vertegenwoordiging langs sociaal-economische scheidslijnen. De auteurs tonen dat de representatieve democratie ook in Zweden geen doorsnede van de bevolking vertegenwoordigt: ze zijn politiek vaardiger dan de gemiddelde burger. Dat is op zichzelf geen probleem. Immers, de representatieve democratie is er juist op gebouwd dat burgers goede vertegenwoordigers afvaardigen. Tegelijkertijd weten we ook dat die vaardigheden positief samenhangen met opleidingsniveau en sociaal-economische status.

De werkelijke vraag is daarom, wat de oorzaak van deze selectie is. Er zijn drie mogelijke verklaringen. Puur elitisme impliceert dat kinderen van welvarende ouders maatschappelijke privileges hebben en daardoor eerder in aanmerking komen voor politieke functies, met een relatief competente politieke klasse als positief bij-effect. Exclusieve meritocratie suggereert dat alleen competente burgers worden geselecteerd, en dat de politiek dientengevolge met een exclusieve upper-class accent praat.

Door een reeks vergelijkingen van politici met burgers uit hun gemeente, met professionals, en zelfs met hun broers en zussen, concluderen de onderzoekers dat deze verklaringen niet goed werken. Zo zijn politici significant competenter dan hun broers en zussen. Vaardigheden lijken belangrijker dan afkomst. Hoewel politici qua inkomen en klasse zelf geen goede afspiegeling van de bevolking zijn, blijken de ouders van politici in termen van klasse en inkomen bijna “een perfecte replica van de hele bevolking”.

Het onderzoek suggereert daarom dat er een derde verklaringsmodel is: inclusieve meritocratie. De Zweedse politiek trekt competente burgers uit alle lagen van de bevolking, althans, wanneer we naar de klasse en het inkomen van de ouders van deze politici kijken. Een grotere nadruk op inclusiviteit langs deze lijnen, zo suggereert het Zweedse onderzoek, zou slechts in beperkte mate ten koste gaan van de competentie van de verkozen politici. De onderzoekers noemen het een flat tradeoff.

Bron afbeelding: Tweede Kamer der Staten-Generaal

Categorie: Politieke partijen

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Lees Interacties

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.

Primaire Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

De diepe wortels van het racisme

De knokploeg van Salvini: ligt het aan de sociale media?

Episode 57 – The Dutchification of Spanish politics, with Llius Orriols

Podcast

Episode 132 – The 2025 German elections, with Tarik Abou-Chadi

We are joined by Tarik Abou-Chadi (Oxford) to discuss the dystopian reality of the 2025 German … [Lees verder...]

Aflevering 131 – Het regionale kiesstelsel van Pieter Omtzigt, met Henk van der Kolk en Simon Otjes

De Stuk Rood Vlees podcast is terug, en wel met een gortdroge aflevering over kiesstelsels! In het … [Lees verder...]

Episode 130 – Countdown to Extinction (UK edition), with Rob Ford

It's time for our UK election preview with our old pal Rob Ford (University of Manchester). Are the … [Lees verder...]

Populisme

Wie is er bang van ‘het volk’? Politiek elitisme in vier Europese landen

Het succes van populisme leidde de afgelopen jaren tot een omvangrijke literatuur rond de vraag wie … [Lees verder...]

Aflevering 127 – Waardenloze politiek (en een stukje formatie), met Tom van der Meer

Tom van der Meer (UvA) schuift aan om te vertellen over zijn nieuwste boek 'Waardenloze politiek: … [Lees verder...]

Plaatjes van de electoraatjes 2023: de PVV

Op 22 november zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie gaan wij aan de hand van een … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2025 StukRoodVlees

Copyright © 2025 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in