• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Arabische landen waar islam en vrouwenrechten samengaan

door Saskia Glas, Niels Spierings 29/03/2019 2 Reacties

“In Arabistan moeten vrouwen van top tot teen in zwarte gewaden gehuld over straat, en als ze dat niet zelf uit de koran gehaald hebben, wil een religieuze politie die interpretatie wel wat kracht bijzetten.” Sinistere teksten als deze zijn onze media lang niet meer vreemd. En ze verbeelden de Arabische regio als één soort Saudi-Arabië-achtig land, waar een autoritaire dictator met een koran onder de arm heerst over een strikt islamitische bevolking die emancipatie geen warm hart toedraagt.

Maar in hoeverre klopt dat beeld? Hindert de religiositeit van Arabieren inderdaad altijd hun steun voor vrouwenrechten? En gebeurt dat op dezelfde manier van Marokko tot Libanon of doen politieke verschillen tussen de landen ertoe? Recentelijk onderzochten wij, samen met Marcel Lubbers en Peer Scheepers, aan de hand van grootschalige enquête-data over 50 duizend Arabieren, hoe religiositeit en steun voor vrouwenrechten samengaan in 14 Arabische landen. Het beeld is grauw, maar religie blijkt steun voor vrouwenrechten niet overal te blokkeren. Soms kan religiositeit zelfs bijdragen aan emancipatie.

Waar religie onderdrukt

Het beeld van religieuze Arabieren die vrouwenrechten verwerpen is een versimpeling maar niet geheel onterecht. Sommige onderdelen van religiositeit verminderen steun voor vrouwenrechten. Moskeegang bijvoorbeeld. Uit ons onderzoek blijkt dat Arabieren die vaker naar de moskee gaan, vrouwenrechten gemiddeld minder steunen.[1] Als je maar vaak genoeg een religieuze autoriteit hoort verkondigen dat vrouwen achter het aanrecht horen, lijk je die religieuze normen over te nemen.

Politieke diversiteit in Arabistan

Maar dat simplistische beeld van ‘Arabistan’ behoeft ook nuance. Het ene Arabische land is het andere niet. Zo heeft in Saudi-Arabië de koninklijke familie bijgestaan door ultraconservatieve religieuze autoriteiten vrijwel alles voor het zeggen, maar is Tunesië na de Arabische lente gedemocratiseerd tot een land met effectieve verkiezingen. En tussen deze twee extremen zitten vele vormen van dictatuur en democratie.

                  Die politieke verschillen zijn belangrijk voor hoe emancipatoir bevolkingen hun religie interpreteren.[2] Zo lijken ze te bepalen wat de moskeegang, die we hierboven bespraken, doet met hoe Arabieren aankijken tegen gelijkheid. Arabieren die vaker naar de moskee gaan, steunen vrouwenrechten minder in autoritaire landen, maar véél minder in liberaal-democratischere landen met bijvoorbeeld een vrijere pers. In liberale landen werkt moskeegang dus nadeliger.

Dat vrijere landen blijkbaar extra invloedrijke moskeeën hebben, klinkt wellicht bevreemdend, maar het is niet heel raar. In democratischere landen interpreteren meer mensen om je heen islam progressief. Dan is het niet gek dat die afwijkende, vrouwonvriendelijke preken van imams harder inslaan. Zo wordt juist in liberale landen de moskee een laatste en dus belangrijkere bastion van een seksistische islam.

Waar religie emancipeert

Het beeld dat religiositeit per definitie vrouwenrechten in de weg staat, blijkt ook te kort door de bocht als we kijken naar andere aspecten van religie. Ook islam heeft emancipatoire kanten. Die hebben vooral te maken met hoe mensen zelf hun religie interpreten, en ze komen naar voren als Arabieren de politieke ruimte krijgen om daarin te shoppen.

Zo blijkt dat jezelf sterker religieus voelen alleen samengaat met het afwijzen van vrouwelijke politici in autoritaire landen. In democratischere landen is dat omgekeerd. Daar denken juist de religieuzere Arabieren vaker dat vrouwen ook geschikte politici zijn. Als Arabieren vrijer worden gelaten om hun eigen invulling te geven aan religiositeit, lijken ze dus vaker voor een progressievere islam te kiezen.

Vrijheid én vrouwenrechten

Westerse diplomaten die pleiten voor meer vrijheid in Arabische landen, kunnen steevast op een schuine blik en een snauw rekenen. “Als ik dat doe, zijn de fundamentalisten morgen aan de macht”. Geef Arabieren de politieke ruimte en ze zullen die opvullen met een nog striktere, nog conservatievere, nog vrouwonvriendelijkere islam. Althans, dat is wat door het Westen gesteunde dictators verkondigen.

                  Ons onderzoek impliceert echter dat de keuze tussen vrijheid en vrouwenrechten een valse is. Sterker nog, Arabieren lijken hun religie beter te kunnen rijmen met steun voor vrouwenrechten als autoritaire regimes hen niet in de weg staan. Door onderdrukkende dictators in het zadel te houden, zouden we vrouwenrechten wel eens eerder kunnen indammen dan helpen.


[1] We onderzochten steun voor gendergelijkheid in de politiek en in onderwijs. Tussen die twee zitten verschillen die te vinden zijn ons artikel.

[2] We hebben politieke vrijheden gemeten door in hoeverre Arabische landen (1) democratisch zijn, (2) persvrijheid waarborgen, (3) de gelijkheid van mannen en vrouwen vastleggen in de wet, en (4) religie en staat scheiden.

Photo by Baher Khairy on Unsplash

Filed Under: Uncategorized

Over de auteurs

Saskia Glas
Saskia Glas
  • Sociale media links 
Niels Spierings
Niels Spierings
Universitair Docent Sociologie aan de Radboud Universiteit. Doet onderzoek naar publieke opinie, populisme, islam, verkiezingen, sociale media en meer.
Website: http://www.ru.nl/sociologie/vm/faculty-members/niels-spierings/
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. AvatarDanny says

    30/03/2019 at 16:28

    Vind het opvallend dat Egypte, Libië, Tunesië en Marokko onder de Arabische landen worden geschaard.

    Log in om te reageren
    • AvatarBetweter says

      31/03/2019 at 13:51

      Ze worden immers normaliter onder de Deense kolonien ingedeeld. Of nee toch niet…

      Log in om te reageren

Geef een reactie Antwoord annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Is een verplicht bezoek aan Tweede Kamer nuttig?

Verschillen Eerste en Tweede Kamer steeds meer van elkaar qua politieke samenstelling?

Over angst, identiteit en gemotiveerd redeneren – Hot Politics Lab Online Sessie 7 met Ming Boyer en Melissa Baker

Podcast

Aflevering 92 – Het kabinet-Rutte III treedt af, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het kabinet-Rutte III is afgetreden vanwege het zogenaamde toeslagenschandaal. De Belastingdienst, … [Lees verder...]

Episode 91 – Coup, insurrection, or what? with Abbey Steele

Last Wednesday an armed mob attacked and occupied the U.S. Capitol Building where both houses of … [Lees verder...]

Episode 90 – The Nightmare Before Brexit, with Rob Ford

Who else to turn to for our Christmas Special than our old pal Rob Ford (University of Manchester). … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: FVD

Op 17 maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie ga ik aan de hand van een … [Lees verder...]

Aflevering 87 – De crisis bij Forum voor Democratie, met Sarah de Lange en Léonie de Jonge

Deze aflevering staat in het teken van de crisis bij Forum voor Democratie. Waarom ontplofte juist … [Lees verder...]

Corona en radicaal-rechts populisme: einde van een tijdperk?

Betekent de coronacrisis het begin van het einde van het radicaal-rechtse populisme in Europa? Deze … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2021 StukRoodVlees

Copyright © 2021 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in