Ming Boyer is PhD kandidaat aan de Universiteit van Wenen. Zijn onderzoek gaat over identiteitspolitiek en het vooringenomen verwerken van nieuwsberichten.
Laatste berichten door Ming Boyer
Opwindend nieuws: aantrekkelijk maar polariserend
Soms zien we weleens fragmenten van een oud nieuwsprogramma. Wat onmiddellijk opvalt, is dat het nieuws vandaag de dag veel opwindender gemaakt wordt. Dit is niet alleen een onderbuikgevoel, maar wordt ook onderschreven door wetenschappelijk onderzoek. Journalisten maken het nieuws waarschijnlijk opwindend omdat het daardoor een groter publiek trekt. Tegelijkertijd maken mensen zich hier zorgen om: leidt zulk opwindend nieuws niet tot polarisatie? In een recent gepubliceerd artikel in The International Journal of Press/Politics onderzocht ik de rol van opwinding in polarisatie door het nieuws.
De link tussen nieuws en polarisatie
Het nieuws kan polariseren omdat mensen verschillend reageren wanneer het nieuws dreigend is voor hun groep, dan wanneer het hun groep bejubelt. Dit kunnen politieke groepen zijn – nieuwsmedia worden er vaak van beschuldigd partijdig te zijn – maar kunnen ook groepen zijn op basis van bijvoorbeeld gender, seksualiteit of nationaliteit. Nieuws over het glazen plafond kan bijvoorbeeld bedreigend zijn voor mannen omdat het impliceert dat ze onterecht op hun positie zitten. Tegelijkertijd bejubelt het vrouwen door te verklaren dat ze meer talent hebben dan waar ze waardering voor krijgen.
Hoe een nieuwsitem over iemands groep bericht, bepaalt deels hoe men het verwerkt. Onderbewust roept dreigend nieuws een negatieve emotionele reactie op, waardoor men zich tegen dit nieuwsitem verzet. Een bejubelend nieuwsitem lokt een positieve emotionele reactie uit, waardoor men zich juist niet tegen het nieuwsitem verzet. Zo polariseren de opinies van mensen uit verschillende groepen.
De verwachting is dat dreigend nieuws naast een negatieve emotionele reactie ook opwinding uitlokt. En opwinding kan het polariserende effect van nieuws versterken: het kost namelijk energie om je tegen een argument te verzetten.
Is dreigend nieuws opwindend?
Deze verwachtingen test ik door bijna tweehonderd proefpersonen één van twee gemanipuleerde nieuwsitems te laten zien. De nieuwsitems zijn in meer of mindere mate dreigend voor hun nationale, etnische of religieuze groep: de regering heeft afgesproken een groep vluchtelingen op te nemen die anders zijn in termen van huidskleur, taal en religie. In de ene versie was er weinig dreiging: het is een kleine groep vluchtelingen, er is geen extra belastinggeld nodig en ze blijven maar tijdelijk. In de dreigende versie gaat het om een veel grotere groep, kost het een hoop belastinggeld en krijgen de vluchtelingen permanent staatsburgerschap.
Om de emoties van de participanten te meten, maakte ik gebruik van fysiologische metingen. Onmerkbaar kleine samentrekkingen in de spier waarmee je fronst geven een negatieve emotionele reactie aan, en als je opgewonden raakt maakt de huid in je handpalmen en vingers zweet aan.
Via deze reacties vergelijk ik participanten die het weinig-dreigende nieuws zagen (de blauwe lijn in de grafiek hieronder) met participanten die het sterk-dreigende nieuws zagen (de rode lijn in de grafiek). De sterke daling in de blauwe lijn laat zien dat hoe sterker participanten bij het weinig-dreigende nieuws een negatieve emotionele reactie ervoeren, hoe minder opgewonden ze waren. De rode lijn daalt veel minder sterk. Dat geeft aan dat bij het sterk-dreigende nieuws participanten bij negatieve reacties veel opgewondener waren dan bij het weinig-dreigende nieuws. Dreigend nieuws leidt dus tot negatieve emotionele reacties in opgewonden staat.
Noot: Resultaten van een regressieanalyse met 95%-betrouwbaarheidsinterval, waarin emotionele reacties worden vergeleken tussen participanten die het weinig-dreigende nieuws zagen en participanten die het sterk-dreigende nieuws zagen. Figuur aangepast uit mijn paper.
Wat zijn de effecten van deze emotionele reacties?
Deze negatieve reacties in opgewonden staat leidden inderdaad tot het sterkste verzet tegen het nieuws. Nadat participanten het nieuwsitem hadden bekeken, mat ik hoe sterk ze de argumenten vonden, of ze het eens waren met het beleid om vluchtelingen op te nemen en of ze acties wilden ondernemen die de vluchtelingen helpen of schaden (demonstreren tegen hun komst, bijvoorbeeld).
In de onderstaande figuur vergelijk ik het effect van negatieve emotionele reacties op deze drie uitkomsten, gescheiden naar de mate van opwinding. Een negatieve emotionele reactie hing samen met lagere waardering van de argumenten (de linker grafiek) en minder instemming met het beleid (de middelste grafiek). Maar dit effect was sterker in combinatie met veel opwinding (de rode lijn) dan met weinig opwinding (de blauwe lijn). In de rechter grafiek is te zien dat een negatieve emotionele reactie met veel opwinding leidt tot minder intentie om vluchtelingen te helpen (de rode lijn). In tegenstelling, in combinatie met weinig opwinding leidt een negatieve emotionele reactie juist tot méér intentie om de vluchtelingen te helpen. De sterke tegenreacties zijn dus telkens in combinatie met veel opwinding.
Noot: Resultaten van drie regressieanalyses met 95%-betrouwbaarheidsinterval, waarin de samenhang van negatieve emotionele reacties en politieke uitkomsten wordt weergegeven, vergeleken tussen weinig en veel opwinding. Figuur aangepast uit mijn paper.
Een dilemma voor de journalistiek
Dit onderzoek maakt twee resultaten duidelijk. Ten eerste laat het zien dat dreigend nieuws leidt tot een negatieve emotionele reactie in opgewonden staat. Ten tweede laat het zien dat juist deze emotionele reactie het meeste verzet tegen het nieuws oplevert. Het lijkt er dus op dat we opwindend nieuws niet alleen graag consumeren, maar dat het ons ook aanzet om ons te verzetten tegen de inhoud van het nieuws, wanneer het dreigend is voor onze groep. En als iedereen zich dieper ingraaft in zijn of haar mening, leidt dat tot polarisatie.
Als we polarisatie door het nieuws willen voorkomen, lijkt het er dus op dat het nieuws niet zo opwindend zou moeten zijn. Maar dat is lastig. Tot op een zeker hoogte is het inherent aan nieuws dat het dreigend is, en dus opwindend. Het is immers belangrijk om op de hoogte te zijn van dingen die jou – of jouw (nationale, gender, politieke) groep – bedreigen. Daarnaast is het ook belangrijk dat er nieuws geconsumeerd wordt, en we houden nu eenmaal van opwindend nieuws. Dit plaatst de journalistiek in een lastige positie. Is er nieuws denkbaar dat niet opwindend is, maar toch graag geconsumeerd wordt?
Identiteitspolitiek: wat politiek is voor de een, is persoonlijk voor de ander
Mensen vatten niet al het nieuws hetzelfde op, maar denken vanuit het perspectief van hun politieke ‘stam’. Het is makkelijk om mee te gaan met de argumenten van je favoriete partij, maar op argumenten van de overkant reageren we meestal sceptischer. Dit onderbewuste proces wordt ook wel ‘motivated reasoning’ (gemotiveerd redeneren) genoemd en leidt tot politieke polarisatie tussen linkse en rechtse burgers. Maar het nieuws refereert niet alleen naar politieke groepen (zoals met “linkse” of “rechtse” standpunten), maar ook naar groepen op basis van bijvoorbeeld etniciteit, religie of gender. Wanneer onderwerpen in het maatschappelijk debat naar beide refereren, noemen we dit identiteitspolitiek. Maar hoe werkt gemotiveerd redeneren, wanneer er naast je politieke identiteit nóg een groepsidentiteit in het spel is? Dit onderzochten we in een experiment.
Maatschappelijke status
Sommige groepen hebben meer aanzien en meer toegang tot middelen in de maatschappij dan andere: ze genieten meer maatschappelijke status. De Sociale Identiteitstheorie voorspelt dat mensen in een groep met een lagere status zich sterker door dit aspect van hun identiteit laten leiden wanneer ze zich bedreigd voelen*. Daarom verwachtten we dat iemands politieke identiteit juist belangrijker is voor mensen die behoren tot de groep met een hogere status
Wij testten deze hypothese in Oostenrijk, waar in 2017 een wettelijk genderquotum is ingevoerd voor toezichtraden van grote beursgenoteerde bedrijven. Voorstanders van dit quotum (vooral aan de linkerkant van het politiek spectrum) benadrukten de achtergestelde positie van vrouwen bij het krijgen van zulke posities. Tegenstanders (voornamelijk aan de rechterkant van het politiek spectrum) noemden het quotum discriminatie tegen mannen. Een genderquotum is daarom een goed voorbeeld van identiteitspolitiek: het betreft zowel de politieke als de genderidentiteit. Het is ook een onderwerp met duidelijk statusverschil: vrouwen hebben minder zetels in raden van toezicht dan mannen, en krijgen moeilijker toegang tot leidinggevende functies. We lieten een groep van meer dan 1000 Oostenrijkers een nieuwsartikel lezen dat het quotum ofwel steunde, of verwierp. Vervolgens maten we in hoeverre ze tegenargumenten bedachten en hoe ze over het genderquotum dachten. Dat laatste vergeleken we met een controlegroep waarin participanten een ongerelateerd nieuwsartikel lazen.
Hoe verwerken we nieuws over identiteitspolitiek?
In de onderstaande grafiek zien we hoe sterk participanten gemiddeld argumenteerden tegen het gemanipuleerde nieuwsbericht. Een score boven nul betekent dat mensen sterker argumenteerden tegen het artikel dat het quotum verwierp dan tegen het artikel dat het quotum steunde, en een score onder nul vice versa. We zien dat de mate waarin mannen tegen de artikelen argumenteerden sterk afhankelijk is van hun politieke identiteit: linkse mannen zijn sceptischer over het verwerpen van het genderquotum dan het steunen ervan, maar vooral rechtse mannen argumenteren sterk tegen het pro-quotum artikel vergeleken met het contra-quotum artikel. Wat nog meer opvalt, is dat dit effect voor vrouwen niet aanwezig is.
Figuur: Het verschil in mate van tegenargumentatie tussen mensen die het artikel lazen dat het genderquotum verwerpt of het artikel dat het quotum steunt, met 95%-betrouwbaarheidsinterval (vertaald naar het Nederlands uit ons artikel).
Als we kijken naar de meningen van participanten over het genderquotum, zien we een vergelijkbaar effect. In de figuur hieronder vergelijken we mensen die een van de gemanipuleerde nieuwsberichten lazen over het genderquotum met de controlegroep. Een score boven nul betekent dat deze mensen positiever werden over het genderquotum, en een negatieve score betekent dat deze mensen negatiever over het quotum werden. Hier zien we het effect van de manier waarop mensen onbewust argumenteren: rechtse mannen denken negatiever over het genderquotum, ongeacht welk artikel ze erover lazen. Als het artikel het genderquotum verwierp waren ze immers niet zo sceptisch en bij het artikel dat het quotum steunde bedachten ze allerlei tegenargumenten. Linkse mannen en vrouwen (ongeacht hun politieke voorkeur) verschillen niet van de controlegroep.
Figuur: Het verschil in mening over het genderquotum tussen mensen die de artikelen over het quotum lazen en de controlegroep, met 95%-betrouwbaarheidsinterval (vertaald naar het Nederlands uit ons artikel).
We zien in onze data dus geen universele polarisatie wanneer het over identiteitspolitiek gaat, maar alleen tussen linkse en rechtse mensen die politiek gemotiveerd zijn. Dat is de groep met meer status – in dit geval mannen. Voor de groep met minder status – in dit geval vrouwen – relateert zo’n onderwerp eerder aan hun andere groepsidentiteit (hier gender) en zien we geen verschuivingen. Dat zou kunnen komen omdat zij al sterkere meningen ontwikkeld hebben over dit onderwerp, of omdat het in dit geval gaat om een wet die hun positie versterkt. Beide groepen beschermen hun eigen groep: de mannen beschermen hun politieke groep en de vrouwen hun gender groep. Dit is niet verwonderlijk. Voor mannen is de achterstelling van vrouwen op de arbeidsmarkt abstract, maar voor veel vrouwen kan het een gedeelde ervaring zijn. Wat politiek is voor de een, is persoonlijk voor de ander.
*Dit geldt vooral wanneer mensen niet het gevoel hebben dat ze uit deze groep kunnen stappen, zoals meestal het geval is met gender, seksualiteit of etniciteit, en waarvan ze het onterecht vinden dat ze een lagere status hebben.