‘Baas in eigen buik’: massamedia, geboortebeperking en abortus in de Verenigde Staten

Bij een actie in 1970 waarbij de feministische groep Dolle Mina een gynaecologencongres binnenviel, ontblootte een aantal vrouwen hun buik, waarop de leus: ‘Baas in Eigen Buik’ te lezen was. De Wet afbreking zwangerschap (Wafz) trad mede dankzij jaren lange van soortgelijke  acties in werking in 1984. Alhoewel dit nog niet eens zo heel lang geleden is, is het nu nauwelijks voorstelbaar dat abortus ooit een struikelblok was dat politieke partijen verdeelde, kabinetsformaties vertraagde en regeringen in de knel bracht.

Anti-abortusgroepen, ze zijn er nog zeker. Een handjevol activisten van de ‘Schreeuw om Leven’ en abortusinformatie.nl liet zich begin deze maand nog horen toen een nieuwe vestiging van Centra voor Anticonceptie, Seksualiteit en Abortus (CASA) opende pal naast een gereformeerde kerk in Houten. De discussie genereerde wat aandacht in lokale en christelijke media, maar ebde snel weg.

In Verenigde Staten is dat anders. Alhoewel abortus daar ruim 10 jaar eerder is gelegaliseerd dan in Nederland, is het thema niet weggeweest uit het publieke debat. Gynaecologen worden geïntimideerd; in 2012 spendeerde het actiecomité Susan B. Anthony List  – genoemd naar het icoon van de pro-life beweging – maar liefst 11 miljoen dollar om pro-choice kandidaten te verslaan.  De pro-life beweging is een geoliede en ervaren politieke machine met macht en middelen, vertelt Manon Parry afgelopen vrijdag tijdens het History Research Seminar aan de universiteit van Amsterdam. In haar onlangs verschenen boek, Broadcasting Birth Control. Mass Media and Family Planning (Rutgers University Press 2013), beschrijft Parry hoe voor- en tegenstanders van abortus gebruik maken van media van begin 20^ste eeuw tot het  MTV-tijdperk en de opkomst van het Internet. Het resultaat is een verrassend, soepel geschreven boek dat inzicht biedt in één van de thema’s die de Amerikaanse politiek tot op heden diep verdeelt.

Verdraaiing van historische feiten

Media is dé plek waar het gevecht over reproductieve gezondheid in de Verenigde Staten wordt gevoerd. Anti-abortusgroepen verspreiden door middel van massamedia strategisch foutieve of misleidende historische ‘feiten’ om standpunten te legitimeren. De representatie van de geschiedenis van de birth control movement is een strijd op zich geworden. Vooral het boegbeeld Margaret Sanger moet het ontgelden, dit terwijl zij tegen abortus was. De voormalig verpleegster zag met lede ogen aan hoe arme patiëntes op hun kraambed artsen vergeefs smeekten om uitleg hoe zij toekomstige zwangerschappen konden voorkomen. Sanger begon haar eerste acties rond 1914. Haar doel was om vrouwen uit alle lagen van de bevolking te leren hoe zij zwangerschap konden voorkomen, niet om ze te beëindigen. Gedurende haar leven wordt Sanger’s werk verbogen om campagnes ter legalisering van anticonceptie in diskrediet te brengen; inmiddels is Sanger als historische figuur uitgegroeid tot de grootste vijand van de anti-abortus beweging in al haar diversiteit.

Sprekend is het  gebruik van de volgende gebeurtenis. In 1926 ontvangt Sanger een uitnodiging van de Ku Klux Klan. Zij informeert de vrouwen van KKK-leden over mogelijkheden om hun eigen vruchtbaarheid te controleren. Dit wordt vervolgens geïnterpreteerd als het bewijs dat Sanger een racistisch complot voerde tegen de geboorte van Afro-Amerikanen. Ter ondersteuning zijn foto’s gemanipuleerd waarop Sanger naast Hitler is geportretteerd of waarop zij een grote menigte KKK-vrouwen toespreekt.

Internet

Door het internet worden de beelden professioneler of maken plaats voor strakke moderne videoclips zoals die van de actiegroep Too Many Aborted. Deze Afro-Amerikaanse actiegroep is anti-abortus en promoot in plaats daarvan adoptie. De figuur van Sanger speelt een hoofdrol in de historische legitimatie van campagnes als ‘Black Children are an endangered species’ waarin abortus wordt aangewezen als doodsoorzaak nummer 1 van zwarte Amerikanen.

Planned Parenthood – de organisatie die seksuele gezondheidszorg verleent, zoals informatie verstrekking over anticonceptie en het uitvoeren van abortus – doet er weinig aan om deze falsificatie van de geschiedenis te corrigeren. In plaats daarvan richten zij zich op het grote mediagevecht.  Eén van de weinige initiatieven is het Margaret Sanger Papers Project,  gesponsord New York University. Op hun website zijn Sangers originele toespraken en andere materialen digitaal beschikbaar.

Omdat abortus zwaar gepolitiseerd is in de Verenigde Staten bevindt Manon Parry zich naar eigen zeggen in een wetenschappelijk radicale hoek. En dat is moedig.