Over de politieke invloed van media wordt erg veel geschreven: hierbij gaat het met name om de effecten op burgers en kiezers, of politici. De vraag of media-inhoud ook een invloed heeft op ambtelijke beslissingen is nog niet vaak gesteld. In een recent artikel [paywall] gepubliceerd in Political Communication stelt Jeroen Joly precies die vraag centraal. Hij kijkt naar de invloed van mediaberichtgeving op de verdeling van het Belgische budget voor ontwikkelingshulp in de periode 1995-2008. Beslissingen over dit budget zijn grotendeels ambtelijke routine.

Bureaucratische responsiviteit

Joly vertrekt zijn theoretisch betoog vanuit de veelgebruikte stelling van het CNN effect: op het gebied van buitenlands beleid zouden beleidsmakers hun controle verloren aan de media. Het empirisch bewijs voor deze ontwikkeling is echter beperkt, zeker als het gaat om humanitaire interventies. Opvallend genoeg blijkt wel een effect wel gevonden te worden als naar het bedrag aan ontwikkelingshulp dat bepaalde landen ontvangen van de Verenigde Staten, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Canada: hoe vaker een ontwikkelingsland in de media van die landen genoemd wordt, hoe groter het bedrag dat in de volgende budgetronde aan het land wordt toebedeeld. Deze bevindingen zijn verrassend, omdat allocatie van dit budget een ambtelijke aangelegenheid is, die zich grotendeels buiten politici en publiek om afspeelt. Om dit effect te begrijpen stelt Joly de bureaucratische responsiviteitshypothese op: ambtenaren reageren op mediaberichtgeving (die als een benadering van publieke voorkeuren fungeert) om te voorkomen dat zij door de politiek gecorrigeerd worden.

De hypothese wordt getest in België. Hij kijkt naar de zichtbaarheid van deze landen op de voorpagina van de Standaard. Het aardige aan de studie is dat hij – in tegenstelling tot eerder werk – een splitsing maakt tussen verschillende manieren waarop het ontwikkelingsgeld verdeeld wordt: gedeeltelijk is dat inderdaad via een ambtelijke routine, voor een deel ligt er expliciete politieke besluitvorming aan ten grondslag. Verder controleert hij in de analyses voor andere mogelijke economische en politieke verklaringen waarom een bepaald land meer of minder geld ontvangt.

Invloed zichtbaarheid op ambtenaren is beperkt

De resultaten van de studie laten zien dat de totale toekenning van budget per land inderdaad wordt beïnvloed door de zichtbaarheid in de media. Maar: als er specifiek naar de hulp die ambtelijk wordt bepaald wordt gekeken, geldt dat alleen voor de periode voor 2001. Joly schrijft dit verschil toe aan een verandering in het systeem van toekenning, waarbij veranderingen veel meer incrementeel zijn en er gestreefd wordt naar consistentie.

De vraag of media invloed hebben op ambtenaren is niet éénduidig te beantwoorden: deze studie laat zien dat de aanwezigheid van media-invloed (zoals zo vaak) afhangt van veel factoren – in dit geval met name de vormgeving ambtelijke besluitvormingsprocessen.

Over de politieke invloed van media wordt erg veel geschreven: hierbij gaat het met name om de effecten op burgers en kiezers, of politici. De vraag of media-inhoud ook een invloed heeft op ambtelijke beslissingen is nog niet vaak gesteld. In een recent artikel [paywall] gepubliceerd in Political Communication stelt Jeroen Joly precies die vraag centraal. Hij kijkt naar de invloed van mediaberichtgeving op de verdeling van het Belgische budget voor ontwikkelingshulp in de periode 1995-2008. Beslissingen over dit budget zijn grotendeels ambtelijke routine.

Bureaucratische responsiviteit

Joly vertrekt zijn theoretisch betoog vanuit de veelgebruikte stelling van het CNN effect: op het gebied van buitenlands beleid zouden beleidsmakers hun controle verloren aan de media. Het empirisch bewijs voor deze ontwikkeling is echter beperkt, zeker als het gaat om humanitaire interventies. Opvallend genoeg blijkt wel een effect wel gevonden te worden als naar het bedrag aan ontwikkelingshulp dat bepaalde landen ontvangen van de Verenigde Staten, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Canada: hoe vaker een ontwikkelingsland in de media van die landen genoemd wordt, hoe groter het bedrag dat in de volgende budgetronde aan het land wordt toebedeeld. Deze bevindingen zijn verrassend, omdat allocatie van dit budget een ambtelijke aangelegenheid is, die zich grotendeels buiten politici en publiek om afspeelt. Om dit effect te begrijpen stelt Joly de bureaucratische responsiviteitshypothese op: ambtenaren reageren op mediaberichtgeving (die als een benadering van publieke voorkeuren fungeert) om te voorkomen dat zij door de politiek gecorrigeerd worden.

De hypothese wordt getest in België. Hij kijkt naar de zichtbaarheid van deze landen op de voorpagina van de Standaard. Het aardige aan de studie is dat hij – in tegenstelling tot eerder werk – een splitsing maakt tussen verschillende manieren waarop het ontwikkelingsgeld verdeeld wordt: gedeeltelijk is dat inderdaad via een ambtelijke routine, voor een deel ligt er expliciete politieke besluitvorming aan ten grondslag. Verder controleert hij in de analyses voor andere mogelijke economische en politieke verklaringen waarom een bepaald land meer of minder geld ontvangt.

Invloed zichtbaarheid op ambtenaren is beperkt

De resultaten van de studie laten zien dat de totale toekenning van budget per land inderdaad wordt beïnvloed door de zichtbaarheid in de media. Maar: als er specifiek naar de hulp die ambtelijk wordt bepaald wordt gekeken, geldt dat alleen voor de periode voor 2001. Joly schrijft dit verschil toe aan een verandering in het systeem van toekenning, waarbij veranderingen veel meer incrementeel zijn en er gestreefd wordt naar consistentie.

De vraag of media invloed hebben op ambtenaren is niet éénduidig te beantwoorden: deze studie laat zien dat de aanwezigheid van media-invloed (zoals zo vaak) afhangt van veel factoren – in dit geval met name de vormgeving ambtelijke besluitvormingsprocessen.