• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

EU en internationaal

We stevenen af op confrontatie met China en Rusland. Wat gaan Nederlandse bedrijven daarvan merken?

door Reinout van der Veer, Michal Onderco 15/04/2021 1 Reactie

De spanningen tussen de Europese Unie (EU) en de grootmachten Rusland en China lopen snel op. Begin maart stemde de EU in met nieuwe sancties tegen Rusland als reactie op de moordpoging op oppositieactivist Alexei Navalny en zijn veroordeling na terugkeer in Rusland. Meteen daarna dreigde Rusland in natura te reageren. Iets vergelijkbaars gebeurde vorige week met China: de EU kondigde sancties af tegen vier functionarissen van de Chinese overheid voor de mensenrechtenschendingen tegen meer dan een miljoen Oeigoeren in de Chinese regio Xinjiang. China sloeg hard terug met sancties voor tientallen Europese wetenschappers en politici, waaronder D66-kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.

Dit zijn voorbeelden van zogenaamde ‘slimme’ sancties, die zich met name richten op bondgenoten van Poetin en Xi Jinping. Economische sancties, zoals de EU-sancties op Rusland na de annexatie van de Krim in 2014, hebben vaker de vorm van exportrestricties op zogenaamde dual-use goods (producten met civiele en militaire doeleinden). Bij economische sancties is de kans ook groter dat ze gevolgen hebben voor Europese burgers: de Russische wraaksancties, die kwamen als reactie op EU-sancties uit 2014, waren bijvoorbeeld ontworpen om Europese bedrijven zo veel mogelijk pijn te doen.

Deze ontwikkelingen zijn niet nieuw. De EU maakt steeds vaker gebruik van sancties in haar buitenlandbeleid, en dit zal in de toekomst waarschijnlijk verder toenemen. De huidige Europese Commissie, die zichzelf een “geopolitieke Commissie” noemt, kondigde plannen aan voor een sterker sanctiemechanisme, dat moet zorgen voor een betere weerbaarheid tegen sancties die andere landen opleggen op de EU, en dat de door de EU opgelegde sancties beter worden gehandhaafd.

Ons recente artikel in het Journal of Common Market Studies onderzochten we de kosten die sancties met zich meebrengen voor Nederlandse bedrijven. Omdat de Russische sancties uit 2014 een reactie waren op sancties van de EU, zegt de impact op Europese bedrijven veel over het vermogen van de EU om de ‘binnenlandse’ kosten van haar eigen economische sancties te doorstaan. We onderzochten Nederland, omdat het een relatief grote, open en export-gedreven economie is die voornamelijk voedsel naar Rusland exporteert – precies de productcategorie waar de Russische sancties op waren afgestemd.

Daarnaast maakten we gebruik van een unieke databron: Microdata van het CBS, waardoor we de hele Nederlandse bedrijvenpopulatie in kaart konden brengen. Dankzij een quasi-experimenteel onderzoeksontwerp konden we getroffen bedrijven (onze ‘treatment’) direct vergelijken met vergelijkbare bedrijven die niet werden geconfronteerd met de Russische sancties.

Wat gebeurt er met de omzet van bedrijven die door sancties worden getroffen?

Wat omzet betreft waren we vooral geïnteresseerd in twee vragen: (1) stoppen bedrijven die worden getroffen met exporteren (naar Rusland of elders, dit noemen we ‘firm failure’), en (2) wat gebeurt er met de omzet van bedrijven die niet stoppen met exporteren?

Onze resultaten geven aan dat bedrijven die werden getroffen door Russische sancties in 2015 en 2016 (respectievelijk) tussen de 86% en 96% meer kans hadden te stoppen met exporteren dan vergelijkbare bedrijven die niet werden getroffen door sancties. Figuur 1 laat zien wat de proporties (0-1, dus 0.4 is 40%) zijn van bedrijven die stoppen met exporteren, afhankelijk van de mate van blootstelling (exposure) aan de Russische sancties. De figuur laat zien dat de proportie bedrijven dat stopt groter wordt naarmate de blootstelling toeneemt. Het feit dat bedrijven met weinig blootstelling (0,0.1] het beter doen dan bedrijven zonder blootstelling (-1,0] komt omdat de eerste categorie voornamelijk grote multinationals bevat die veel verschillende producten naar veel verschillende landen exporteren.

Figuur 1. Proportie bedrijven dat stopt met exporteren per blootstellingscategorie

We zien ook dat hoe groter het aandeel van de inkomsten van het bedrijf naar Rusland gaat, hoe groter de kans is dat het bedrijf stopt met exporteren. Tegelijkertijd ondervonden de grote exporteurs die slechts een klein deel van hun producten naar Rusland exporteren, weinig impact. Dit is niet geheel verrassend – omdat deze bedrijven veel groter zijn, hebben ze ook veel meer de expertise en middelen om sancties uit te voeren. Het hogere faillissementsrisico was vooral zichtbaar bij kleinere bedrijven in de chemische en mineralenindustrie, die tussen een kwart en de helft van hun goederen naar Rusland exporteerden. Tweederde van deze bedrijven stopte in 2015 en 2016 met exporteren. Ons onderzoek bevestigt de eerdere bevindingen die aantoonden dat sommige sectoren van de Nederlandse economie kwetsbaarder zijn dan andere. Landbouw wordt vaak als kwetsbare sector genoemd; dit werd onlangs ook bevestigd door een Nederlandse landbouwdiplomaat in Moskou.

Maar wanneer we enkel kijken naar de omzet van de bedrijven die wel blijven exporteren, blijkt het effect van de sancties op de omzet van bedrijven verwaarloosbaar. Als bedrijven de sancties overleven, herstelt hun export vrij snel (zie figuur 2).

Figuur 2. Omzet van overlevende bedrijven per blootstellingscategorie

Waar verleggen bedrijven hun export naartoe?

We analyseerden vervolgens ook waar Nederlandse bedrijven hun export naar verleggen. De resultaten laten zien dat het succes van de overlevende bedrijven vooral is te danken aan het succesvol verleggen van de export naar andere landen met economische en/of politieke banden met Rusland. Nederlandse exporteurs die door de sancties werden geraakt, verlegden hun export naar landen als Wit-Rusland, Moldavië, de Kaukasus, Mongolië en China, maar ook naar Israël. Of de producten vanuit die landen alsnog richting Rusland gingen, konden wij niet achterhalen – maar dat maakt voor de bedrijfsomzet ook niet uit.

We vinden geen bewijs voor exportverlegging naar andere EU-landen, waarschijnlijk omdat Nederlandse bedrijven dankzij de interne markt hier al gemakkelijk toegang toe hadden. Ook verlegden Nederlandse bedrijven de export niet naar Centraal-Azië of Turkije, regio’s die minder aantrekkelijke mogelijkheden voor omleiding bieden. Het militaire conflict met Oekraïne lijkt te verklaren waarom er geen exportomlegging plaatsvond naar dat land.

Onze resultaten suggereren dat beleidsmakers bedrijven kunnen helpen om de economische klappen van sancties te weestaan. Steun is het meest nuttig in de vorm van korte-termijn steun aan kleinere bedrijven met een grotere blootstelling aan de sancties. Na deze beginperiode kunnen bedrijven de sancties vaak omzeilen door hun export naar andere landen te verleggen. We zien in ieder geval dat de Russische uit 2014 Europese bedrijven inmiddels niet meer schaden. Economische argumenten om die sancties op te heffen zijn dus ongegrond en wegen dus zeker niet op tegen de politieke argumenten voor de handhaving van sancties om wereldwijd voor mensenrechten op te komen.

Filed Under: EU en internationaal Tagged With: bedrijven, politieke economie, sancties

Wat vinden Europese burgers van het corona-herstelfonds NextGenerationEU?

door Maurits Meijers, Theresa Kuhn, Bjorn Bremer, Francesco Nicoli 08/02/2021 0 Reacties

De coronacrisis stelt de solidariteit in Europa op de proef. Waar landen zoals Nederland en Duitsland over genoeg financieel vermogen beschikken om bedrijven te ondersteunen tijdens de coronacrisis is dat voor landen zoals Spanje en Italië een stuk moeilijker. Daarom pleitten onder andere Angela Merkel en Emmanuel Macron in mei 2020 voor een Europees herstelfonds. Mede uit vrees voor een Eurosceptische backlash, stelden regeringsleiders van de noordelijke lidstaten zich aanvankelijk een stuk terughoudender op, met name die van de zogenaamde Frugal Four (Denenmarken, Nederland, Oostenrijjk, en Zweden).

Ondanks de terughoudende opstelling van de ‘zuinige vier’, kwam het op 21 juli 2020 tot een Europees akkoord voor een tijdelijk Europees ‘coronafonds’. Het NextGenerationEU plan behelst een vergaand financieel steunpakket van €750 miljard voor Europese lidstaten en wordt deels gefinancierd door nieuwe gezamenlijke Europese schulden.[1] Daarmee hebben Europese regeringsleiders een grote stap gezet in de richting van fiscale integratie in de EU.

Voordat het Europees herstelfonds in werking kan treden moet de Europese parlementen, waaronder de Tweede Kamer, het nog ratificeren.[2] Maar is er eigenlijke voldoende publieke steun voor zo’n Europees herstelfonds? Is er draagvlak voor Europese solidariteit tijdens de coronacrisis, of is de angst voor een Eurosceptische tegenreactie gerechtvaardigd?

Om deze vragen te beantwoorden hebben wij in juli 2020 onderzoek gedaan naar de publieke steun voor een Europees coronafonds in vijf verschillende EU-lidstaten: Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland en Spanje. Deze lidstaten geven de Noord-Zuid spanningen in de EU goed weer. Daarbij onderzochten we de publieke steun voor verschillende mogelijke beleidsontwerpen van het herstelfonds. Ook keken we naar hoe de publieke steun verschilt tussen de vijf landen.


Publieke opinie over fiscale integratie in de EU

Fiscale integratie is een gevoelig thema. Bij fiscale integratie op Europees niveau worden financiële risico’s gedeeld door de lidstaten. Een vorm van verregaande solidariteit dus. Bestaand onderzoek suggereert echter dat beleidsmakers het de publieke steun voor fiscale integratie in de EU hebben onderschat. Ook vóór de pandemie was er bereidheid voor Europese solidariteit in geval van grote werkloosheid of een economische crisis. Onderzoek laat verder zien dat er aanzienlijke steun is onder Duitse burgers voor het aangaan van gemeenschappelijke Europese schulden als dat het scenario afwendt dat Italië de Eurozone verlaat. Deze studies suggereren dat – onder de juiste omstandigheden – een vorm van fiscale integratie op voldoende steun kan rekenen van de Europese burgers.

Beleidsopties voor een Europees corona-herstelfonds

Om na te gaan of er steun is voor een Europees herstelfonds in Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland en Spanje hebben wij een zogenaamd conjoint experiment uitgevoerd op basis van een nationaal representatieve steekproef uitgevoerd door IPSOS.

In ons experiment moesten de respondenten twee verschillende scenario’s voor een Europees herstelfonds vergelijken en vervolgens aangeven welk scenario hun voorkeur had. De scenario’s bestaan uit een aantal beleidsopties die in Tabel 1 getoond worden. Deze opties voor het Europees herstelfonds zijn een goede weerspiegeling van het politieke debat in de zomer vorig jaar. In het experiment werden de eigenschappen van de twee scenario’s gerandomiseerd om zo na te kunnen gaan welke beleidseigenschappen op meer publieke steun kunnen rekenen.

Tabel 1 Beleidsopties van het Europees herstelfonds

Steun voor een Europees corona-herstelfonds

Figuur 1 toont aan hoeveel een bepaalde beleidsoptie het draagvlak voor het herstelfonds vergroot of verkleint voor elk van de vijf landen. Uit Figuur 1 blijkt dat de burgers over het algemeen een sterke voorkeur hebben voor herstelfonds dat niet alleen de gezondheidszorg in EU-lidstaten ondersteunt, maar ook financiële steun biedt voor economisch herstel. Ook de “green deal”-versie wordt op prijs gesteld: Als het herstelfonds ook gericht is op het aanpakken van de klimaatverandering, neemt het draagvlak in de meeste landen (m.u.v. Nederland) toe ten opzichte van een programma dat alleen gericht is op het ondersteunen van de gezondheidszorg.

Wat de financiering van het herstelfonds betreft, staan de respondenten enigszins sceptisch tegenover het idee van een gezamenlijke Europese schuld. In alle vijf landen neemt de steun voor het herstelfonds af ten opzichte van het alternatieve scenario waarin bestaande middelen uit de EU begroting worden gebruikt. Het is opmerkelijk dat dit voor alle vijf landen geldt en dus ook voor Spanje en Italië.

Waar we wel een groter verschil tussen de vijf landen zien is op het vlak van terugbetaling. Waar Italiaanse en Spaanse burgers gemiddeld voor subsidies zijn, zijn Duitse, Franse, en Nederlandse burgers voor leningen die moeten worden terugbetaald. Dit weerspiegelt de Noord-Zuid spanningen die de Eurozone sinds de Eurozone crisis plagen.

Figuur 1 Steun voor verschillende mogelijke dimensie van het herstelfonds per land (marginal means)

Als het om de verdeling van de gelden in het herstelfonds gaat zijn Europese burgers eensgezind dat landen die zwaarder getroffen zijn door de crisis meer gelden moeten krijgen. Dit sentiment is weliswaar sterker onder de Italianen en Spanjaarden, maar ook burgers in Duitsland, Frankrijk en Nederland ondersteunen gemiddeld deze vorm van Europese solidariteit.

Moet dit herstelfonds worden afgebouwd als de coronacrisis voorbij is, of willen burgers dat het een permanent fonds wordt dat in een nieuwe crisis van stal gehaald kan worden? Figuur 1 toont dat Duitse en Nederlandse burgers hier onverschillig tegenover staan. In Frankrijk, Italië en Spanje daarentegen is de steun voor zo’n permanent fonds groter dan voor een tijdelijk fonds.

Ten slot zien we wat governance betreft dat burgers uit de meeste landen liever een oplossing zien waarin de nationale ministers van financiën gezamenlijk de verantwoordelijkheid dragen voor het beheren van fonds – in plaats van dat de verantwoordelijkheid bij de Europese Commissie of bij de lidstaten zelf ligt.

Maatschappelijk draagvlak voor het herstelfonds

Hoewel deze resultaten veel zeggen over hoe bepaalde beleidskeuzes omtrent het herstelfonds de publieke opinie beïnvloeden, zeggen ze niet zo veel over het maatschappelijk draagvlak van het herstelfonds. In Figuur 2 vergelijken we de publieke steun voor het eigenlijke Europese akkoord van 21 juli (onder de noemer van NextGenerationEU)met andere mogelijke scenario’s van het herstelfonds.

We zien dat de publieke steun voor het NextGenerationEU scenario varieert van 47% van de respondenten (in de conservatieve schatting) tot ongeveer 69% van de respondenten. Als we het Europese akkoord vergelijken met het populairste scenario (gebaseerd op de beleidsopties die gemiddeld het meeste steun kregen) dan valt het op dat het verschil in politieke steun niet zo groot is. Nu gaat het bij de NextGenerationEU om tijdelijk fonds dat na de coronacrisis wordt afgebouwd. Als Europese leiders hier een permanent fonds van zouden maken dat in toekomstige crises weer geactiveerd kan worden, dan is de publieke steun nog een stuk groter (minimaal 50% tot ongeveer 72%).

Figuur 2 Draagvlak voor verschillende versies van het Europees herstelfonds
Opmerking: De 95%-betrouwbaarheidsniveaus zijn aangegeven in het zwart. In de “conservatieve schatting” wordt een neutrale visie op een scenario als oppositie beschouwd; het andere model laat neutrale respondenten buiten beschouwing.

Het herstelfonds en Europese integratie

Met het NextGenerationEU pakket de EU een grote stap gezet in de fiscale integratie van de EU. Ons onderzoek toont aan dat hoewel steun voor zo’n Europees corona-herstelfonds verschilt tussen landen, er over het algemeen publieke steun is voor zo’n gemeenschappelijk Europees begrotingsinstrument.

Hoewel de burgers niet enthousiast zijn over het aangaan van gemeenschappelijke Europese schulden, blijkt dit niet doorslaggevend te zijn voor de publieke steun van het herstelfonds in z’n geheel (zie Figuur 2). Sterker nog, als Europese leiders het RRF omvormen tot een permanent fonds om zo toekomstige crises het hoofd te bieden, vergrootten ze daarmee het politiek draagvlak voor het herstelfonds onder de Europese burgers.


[1] De kern van NextGenerationEU is de € 672.5 miljardtellende faciliteit voor herstel en veerkracht (Recovery and Resilience Facility, RRF).

[2] De lidstaten moeten het Eigenmiddelbesluit ratificeren zodat de EU zelf leningen kan aangaan op de financiële markten en de gelden kunnen worden verdeeld.

“EU flag at the European Parliament” by European Parliament is licensed under CC BY-NC-ND 2.0. No changes were made other than fitting the original picture to the available space.

Filed Under: EU en internationaal, Kiezers en publieke opinie

Episode 90 – The Nightmare Before Brexit, with Rob Ford

door Armen Hakhverdian 22/12/2020 0 Reacties

Who else to turn to for our Christmas Special than our old pal Rob Ford (University of Manchester). We first talk about the state of the Brexit negotiations and the prospects of a trade deal before year’s end (3:38). Then, at the request of a listener, we discuss a recent article on political cleavages that Rob wrote together with Will Jennings (29:00). Finally, we revisit the fourth season of the Crown and its depiction of the Thatcher era (52:00).

Follow Rob on Twitter: @RobFordMancs.

Find us on iTunes | Spotify | Stitcher | Soundcloud | RSS

Stuk Rood Vlees · #90 – The Nightmare Before Brexit, with Rob Ford

Music: ‘Pollution‘ by Dexter Britain (CC BY-NC-SA 3.0)

Filed Under: EU en internationaal, Kiezers en publieke opinie Tagged With: brexit, europese unie, stuk rood vlees podcast

Episode 83 – The conflict in Nagorno-Karabakh, with Kevork Oskanian

door Armen Hakhverdian 09/10/2020 3 Reacties

The mountainous region of Nagorno-Karabakh is once again the scene of armed conflict between Armenia and Azerbaijan. Hundreds of people have already lost their lives and observers worry that escalating violence might lead to forced displacement and ethnic cleansing.

Map showing areas of fighting in the conflict

I’m joined today by Kevork Oskanian, Honorary Research Fellow at the Department of Political Science and International Studies at the University Birmingham. Kevork studies the complicated power dynamics in the Caucasus in the wake of crumbling Russian and Ottoman empires. He helps us understand the origins of the conflict over Nagorno-Karabach and why Armenia and Azerbaijan have gone to war once more.

You can follow Kevork on Twitter: @DrKevorkO.

Find us on iTunes | Spotify | Stitcher | Soundcloud | RSS

Stuk Rood Vlees · Episode 83 – The conflict in Nagorno-Karabakh, with Kevork Oskanian

Music: ‘Pollution‘ by Dexter Britain (CC BY-NC-SA 3.0)

Filed Under: EU en internationaal Tagged With: armenie, Azerbeidzjan, internationale betrekkingen, kaukasus, stuk rood vlees podcast

Episode 82 – A return to Brexitland, with Rob Ford

door Armen Hakhverdian 16/09/2020 0 Reacties

Brexit is making headlines again. The Johnson government has introduced new legislation containing measures to unilaterally override certain parts of the ‘oven-ready’ withdrawal agreement between the UK and the EU. Northern Ireland secretary Brandon Lewis has conceded that the bill would break international law.

Who better than to make sense of this than our old pal Rob Ford, professor of politics at the University of Manchester. We first discuss these recent development before spending most of the episode talking about ‘Brexitland‘ (Cambridge University Press) which Rob co-wrote with Maria Sobolewska. Maria and Rob show how gradual shifts in the fabric of British society coupled with elite-level political maneuvering led to Brexit.

Follow Rob on Twitter: @RobFordMancs

Find us on iTunes | Spotify | Stitcher | Soundcloud | RSS

Stuk Rood Vlees · Episode 82 – A return to Brexitland, with Rob Ford

Music: ‘Pollution‘ by Dexter Britain (CC BY-NC-SA 3.0)

Filed Under: EU en internationaal Tagged With: brexit, Immigratie, stuk rood vlees podcast, Verenigd Koninkrijk

  • « Go to Previous Page
  • Go to page 1
  • Go to page 2
  • Go to page 3
  • Go to page 4
  • Interim pages omitted …
  • Go to page 29
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Het doet er niet meer toe of kiezers geschikt zijn

Lange formatie, stabieler kabinet? Economen slaan plank mis

Hoe beïnvloeden de ideeën van politiek leiders beleids- en besluitvorming in tijden van crisis?

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in