• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

De Bolkestein-doctrine: Stimuleert politieke onvrede de verkiezingsopkomst?

door Tom van der Meer 10/09/2013 1 Reactie

In de jaren negentig stelde VVD-leider Frits Bolkestein dat lage opkomstcijfers geen reden tot zorg zijn. Integendeel, een lage opkomst zou wijzen op tevreden kiezers die immers geen reden hadden om te gaan stemmen. Er is wat lacherig gedaan over die uitspraak, maar Bolkestein blijkt wel degelijk een punt gehad te hebben. Alleen leidt onvrede niet tot een hogere opkomst, maar wel tot andere vormen van politiek activisme.

In een landenvergelijkende studie naar 27 verkiezingen tussen 2001 en 2006 in 20 westerse landen [paywall] keek ik met prof Jan van Deth (Mannheim) en prof Peer Scheepers (Radboud Universiteit Nijmegen) naar het verband tussen de beleidsvoorkeuren van kiezers en hun politiek activisme. Rechtse kiezers gaan vaker stemmen; bij verkiezingen wordt het rechtse geluid dus over het algemeen sterker gehoord dan het linkse. Daartegenover staat echter dat linkse kiezers vaker aan andere vormen van activisme doen, zoals contact zoeken met beleidsmakers, campagnevoeren, en demonstreren. Radicale kiezers zijn sowieso eerder geneigd om politiek actief te worden dan gematigde kiezers. Daarbovenop geldt dat kiezers die (volgens zichzelf) ideologisch ver afstaan van de regering politiek actiever zijn in alle vormen. Alleen gaan ze niet vaker stemmen. Ook niet minder vaak, trouwens.

Dat tevredenheid leidt tot gezapigheid blijkt ook uit anderszins. Zo werkt vertrouwen in het parlement averechts voor al deze vormen van politiek activisme (althans als we rekening houden met opleidingsniveau en het politiek zelfvertrouwen).

De activerende werking van onvrede leidt tot electorale golfbewegingen. Zo leidden in de VS de Clinton-jaren tot de mobilisatie van christelijk-rechts, de Bush-jaren tot activisme onder jonge, progressieve Amerikanen in 2007, en de eerste termijn van Obama tot de opkomst van de Tea Party.

Onvrede is dus een serieuze prikkel voor politiek activisme. En die onvrede met de regering is, blijkens recente peilingen, momenteel hoog. Kunnen we dan rond de verkiezingen van volgend jaar (Europees, gemeente) veel activisme verwachten?

Dat valt te betwijfelen. Onvrede is een belangrijke prikkel, maar belangrijker nog is het dat er bij verkiezingen wat op het spel staat. De verkiezingen moeten daadwerkelijk kunnen leiden tot veranderingen (iets waar vooral meerderheidsstelsels goed in zijn, doordat ze de macht disproportioneel samenballen in een enkele partij) en er moet daadwerkelijk wat te kiezen zijn (serieuze en heldere alternatieven). Daar is in Europa en in Nederlandse gemeentes nauwelijks sprake van. Door de crisis en de bezuinigingen opvallend genoeg misschien nog wel minder dan voorheen.

Filed Under: Civil society, Kiezers en publieke opinie Tagged With: beleidsvoorkeuren, Bolkestein, Politieke onvrede, Politieke tevredenheid

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. Pytrik says

    10/09/2013 at 14:45

    Ik reviewde laatst een paper dat hier ook iets interessants over zegt. Dat onderzoek probeerde verklaringen te zoeken voor het electorale succes van de NPD in enkele Duitse deelstaten. Een interessante conclusie was dat de in die regio’s soms zeer actieve buitenparlementaire extreemrechtse groepen niet concureren met partijpolitiek. De onderzoekers vonden namelijk dat in de meeste gemeenten (het ging over lokale politiek) waar de NPD actief/succesvol was, de lokale Kameradschaften ook zeer actief waren. Parlementaire en buitenparlementaire politiek gaan daar dus juist hand in hand, of stimuleren elkaar wellicht.
    Volgens mij is het paper nog niet gepubliceerd, dus ik kan je de link helaas niet sturen.

    Log in om te reageren

Geef een antwoord Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Episode 57 – The Dutchification of Spanish politics, with Llius Orriols

Maken dochters hun ouders progressiever?

Nieuwe tinten grijs

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in