‘Populisme’, ‘radicaal-rechts’ en ‘Euroscepsis’ zijn heuse buzzwords geworden. Er gaat geen dag voorbij of ten minste één van deze termen duikt wel ergens op in een invloedrijke talkshow, krant of podcast. Toch bestaat er vaak onduidelijkheid over welke politieke partijen nu precies als populistisch, radicaal-rechts en/of Eurosceptisch omschreven kunnen worden.
Om journalisten en wetenschappers een handje te helpen bij het classificeren van partijen heb ik een jaar geleden samen met een aantal collega’s de PopuList opgezet – een website met een overzicht van Europese partijen die geclassificeerd kunnen worden als populistisch, far right, far left en/of Eurosceptisch. (Far right/left is een categorie die zowel extreem-rechts/links (anti-democratisch) als radicaal-rechts/links (democratisch) omvat. Je zou het kunnen vertalen met ‘uiterst rechts/links’.)
Vandaag presenteren we een geüpdate versie van de PopuList. De nieuwe PopuList verschilt op verschillende vlakken van de vorige versie. Zo gaan we verder terug in de tijd (tot 1989 ipv 1998) en hebben we deze keer ook kleinere partijen meegenomen. Bovendien bieden we mensen de mogelijkheid de PopuList te koppelen aan andere datasets.
Veranderingen in Nederland
Eén in het oog springende inhoudelijke verandering is dat we Forum voor Democratie (FVD) hebben toegevoegd als zowel populistisch, radicaal-rechts en Eurosceptisch. (FVD was niet meegenomen in de vorige lijst omdat de partij minder dan 2% van de stemmen heeft. In de nieuwe versie is dit selectiecriterium versoepeld en zijn alle partijen met zetels in het parlement gecategoriseerd.)
De LPF van Pim Fortuyn, daarentegen, hebben we in de nieuwe versie van de lijst niet meer geclassificeerd als radicaal-rechts. De reden voor deze beslissing is dat Fortuyn relatief gematigd was en vergeleken met partijen als het Front National (FN) in Frankrijk of het Vlaams Belang (VB) in België altijd al een randgeval was. Wat Fortuyn twintig jaar geleden zei en schreef verschilt niet zoveel van wat de gemiddelde conservatieve middenpartij vandaag de dag roept. We zien de LPF van destijds nog steeds als rechts-populistisch, maar niet meer als radicaal-rechts.
Figuur 1 hieronder biedt een mooie samenvatting van hoe vaak de verschillende categorieën die wij onderscheiden voorkomen. De horizontaal liggende balken links onderaan laten zien dat Euroscepsis het meest wijdverspreid is. Daarna komt populisme. Far right en far left komen een stuk minder vaak voor.
Figuur 1: Partijclassificeringen de PopuList
Het interessantst is echter hoe partijen deze verschillende categorieën combineren. Dit wordt weergegeven door de verticale balken. De populairste combinatie is far right met populisme en Euroscepsis. Dit geldt voor 54 partijen in de PopuList. Voorbeelden zijn FVD, PVV, FN en VB. Een andere veelvoorkomende combinatie is far left met Euroscepsis (35 partijen). Voorbeelden zijn de Partij van de Arbeid in België en de Rood-Groene alliantie in Denemarken. 17 partijen combineren deze cocktail ook nog eens met populisme. Een voorbeeld is de SP – al is die partij wel een randgeval met betrekking tot populisme.
De figuur laat verder zien dat er ook behoorlijk wat partijen zijn die alleen populistisch (24), far left (17) of Eurosceptisch (15) zijn. Dit geldt niet voor far right partijen. Deze partijen zijn bijna altijd ook Eurosceptisch en/of populistisch.
Combineren met andere datasets
Door de gegevens van de PopuList te combineren met andere datasets met informatie over verkiezingsuitslagen kunnen we uitspraken doen over de toename of afname van steun voor de verschillende categorieën partijen. Figuur 2 hieronder laat mooi zien dat de steun voor populisten en far right partijen sinds begin jaren negentig is verdrievoudigd. Als het gaat om Euroscepsis is er sprake van een verdubbeling, terwijl de steun voor far left partijen anderhalf keer zo groot is geworden. Vandaag de dag stemt 1 op de 3 Europeanen op Eurosceptische partijen, 1 op de 4 op populisten, 1 op de 6 op de far right en 1 op de 13 op de far left.
Figuur 2: Percentage van het Europese electoraat dat op partijen uit de PopuList stemt
Door de PopuList te linken aan andere datasets kunnen er allerlei interessante vragen beantwoord worden over populisme, rechts- en links-radicalisme en Euroscepsis. We hopen dat journalisten en wetenschappers gretig gebruik zullen maken van onze database!
Thanks for the update but the binary classification still seems very odd to me. For example, in the case I know best, the UK, two parties which are undoubtedly populist, Farage’s Brexit Party and Corbyn’s Labour party, are not even coded, UKIP is not classified as populist (!), nor is the Conservative party under Boris Johnson. Yet Galloway’s Respect party, achieving one MP (himself) and defunct since 2016, is included!
If the UK coding is incorrect and unreliable, with a weird list of parties, then I am not sure of the selection process for inclusion and the coding used for other cases. But really to prevent these sorts of obvious errors (i) there should be continuous scales, not categories with major coding problems, and also (ii) robustness tests of any data are essential before this can be published and (iii) the number of coders for each country-party should be transparent and recorded in the dataset.
“Wat Fortuyn twintig jaar geleden zei en schreef verschilt niet zoveel van wat de gemiddelde conservatieve middenpartij vandaag de dag roept. We zien de LPF van destijds nog steeds als rechts-populistisch, maar niet meer als radicaal-rechts.”
Dus wat radicaal-rechts is hangt af van wat de ‘gemiddelde conservatieve middenpartij’ roept? Evenzogoed kunnen we diezelfde conservatieve middenpartijen als radicaal-rechts bestempelen wanneer je het uitgangspunt van – pak ‘m beet – 20 jaar geleden zou gebruiken. Ik zou zeggen dat er juist behoefte is aan objectieve maatstaven om partijen als radicaal-rechts/-links te labelen.
De zwakte van de gebruikte definities ondermijnt dit project als geheel. Het is ook niet helemaal duidelijk waarvoor het bedoeld is. Wat is eigenlijk de vraag, die een gebruiker met behulp van deze online-lijst moet beantwoorden?
Ik denk dat het veel belangrijker is om te kijken naar wat ‘links’ en ‘rechts’ inhoudelijk voorstellen, en de standpunten van partijen en bewegingen te inventariseren. Deze inhoudelijke benadering lijkt uit de mode in de politieke wetenschap, en wellicht was het nooit de taak van de politieke wetenschap, maar eerder van de politieke filosofie. Maar persoonlijk vind ik het opvallend dat zoveel aandacht wordt besteed aan de ‘populistische’ partijen, zonder enige interesse voor wat ze geloven, en wat ze zouden willen bereiken.