• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

De politieke macht van media

door Rens Vliegenthart 19/09/2013 7 Reacties

De vraag welke invloed journalisten op de politiek hebben heeft de afgelopen weken weer op de nodige belangstelling kunnen rekenen. Zo verscheen twee weken geleden een rapport van de Nieuwsmonitor over het gebruik van media in Kamervragen en de aandacht die er voor die vragen is in mediaberichtgeving. Vorige week verscheen het boek Wij begrijpen elkaar uitstekend van NRC-journalist Pieter van Os dat stilstaat bij de ‘wurggreep’ tussen pers en politiek. De conclusies van de Nieuwsmonitor en van Van Os zijn grotendeels tegengesteld. De Nieuwsmonitor heeft veel aandacht voor het feit dat Kamerleden veelvuldig gebruik maken van media als bron en Kamervragen slechts in beperkte mate in de krant en op tv terug zijn te vinden. Van Os heeft niet zoveel op met dit type (semi-)wetenschappelijk onderzoek (en spreekt over de medewerkers van Nieuwsmonitor zelfs wat laatdunkend als ‘turffetisjisten’). Zijn ervaring is dat politici lang niet zo machteloos zijn als men misschien op basis van rapporten als die van de Nieuwsmonitor zou kunnen veronderstellen.

 

Media als bron

Het onderzoeken van media-invloed is niet zo eenvoudig. Betekent het veelvuldig gebruiken van mediabronnen in Kamervragen een sterke invloed van die bronnen? Niet persé – maar het zegt natuurlijk wel iets. Het kan natuurlijk best zo zijn dat politici in het nieuws vooral op zoek zijn naar aanleidingen om een bepaalde vraag die ze toch al hadden te kunnen stellen. Of dat ze reageren op berichtgeving waarin andere politici zeer prominent figureren, waarbij de rol van de media er één is van doorgeefluik, maar wel een selectieve. Dat laatste blijkt inderdaad het geval te zijn. In een recente studie vinden Peter Van Aelst en ik dat in bijna 60 procent van de berichtgeving waarnaar in mondelinge vragen (gesteld in 1997 en 2009) werd verwezen politici en overheidsactoren de belangrijkste bron waren. Opvallend is wel dat dit aandeel een stuk lager was in 2009 dan in 1997 en dat het aantal berichten dat de journalist zelf als belangrijkste bron heeft, toeneemt.

 

Politieke agenda-setting

Een andere veelvuldig gebruikte manier om de invloed van media vast te stellen is te kijken naar politieke agenda-setting. Het basisidee is simpel: als media meer over een bepaald onderwerp berichten, dan zullen politici ook meer over dit onderwerp debatteren, wetten over dit onderwerp maken, enzovoorts. Ook hier zijn een hoop nuances aan te brengen: zo laten oppositiepartijen zich sterker leiden door media dan coalitiepartijen, en is de invloed op Kamervragen groter dan op daadwerkelijke wetgeving. Toch laten studies binnen en buiten Nederland keer op keer zien dat dit agenda-setting effect aanwezig is. Media bepalen dus voor een deel waar Tweede Kamerleden mee bezig zijn.

De invloed van media wordt ook bevestigd door surveys onder journalisten en politici. Een flink deel van de Kamerleden (en in mindere mate journalisten) geeft aan dat de politieke macht van media behoorlijk groot is.

Politici zijn zeker niet machteloos – er zijn nog maar weinig wetenschappers die het idee van een ‘almachtige’ media aanhangen. Onderzoek, uitgevoerd met verschillende methoden, laat wel zien dat media een verschil kunnen maken: als directe informatiebron, door aan te geven welke onderwerpen belangrijk zijn, en in de alledaagse ervaring van politici.

Filed Under: Media, Politicologie en Methodologie, Politieke partijen Tagged With: agenda-setting, Kamervragen, mediamacht, tweede kamer

Over de auteur

Rens Vliegenthart
Rens Vliegenthart
Rens Vliegenthart (1980) is hoogleraar Media en Samenleving bij de afdeling communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is wetenschappelijk directeur van de Amsterdam School of Communication Research en editor van het politicologische tijdschrift Acta Politica. In zijn onderzoek houdt hij zich bezig met de interactie tussen media en politiek en de effecten van mediaberichtgeving op kiezers.
Website: http://rensvliegenthart.com
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. AvatarChris Aalberts says

    19/09/2013 at 10:10

    Hier mist het idee dat politici ook een eigen wil hebben. Natuurlijk zijn zij niet machteloos. Zij bepalen zelf met welke onderwerpen ze bezig zijn en waar ze vragen over stellen. Voor de meeste backbenchers is de kans dat ze met Kamervragen in de media komen nihil. Ze komen nooit in het nieuws. Ze kunnen dus hun eigen interesses prima volgen bij onderwerpskeuze, Kamervragen e.d.

    De vraag die nooit beantwoord wordt is waar ‘de bron’ van de berichtgeving echt ligt: bij een Kamerlid met een idee, die daar langzaam aandacht voor weet te genereren van zowel media als collega’s, van een journalist of van burgers. Wie heeft bv. de participatiesamenleving echt bedacht? Waar komt die term vandaan? Is dat een media-constructie? Het lijkt me toch sterk.

    De overeenstemming die door ‘statistiekfetisjisten’ wordt gemeten tussen media-inhoud en politieke activiteiten van politici kan er natuurlijk ook gewoon op wijzen dat de interesses simpelweg door traditie en gewoonte parallel lopen. Dat is ook wat je makkelijk uit Van Os’ boek kunt halen.

    Log in om te reageren
  2. RensRens says

    19/09/2013 at 12:31

    Ha Chris,

    Ik snap je punt, maar ik probeer aan te geven dat de politicus dan misschien geen passief object is, maar wel op een bepaalde, systematische manier wordt beïnvloed.
    In het onderzoek met Peter Van Aelst dat ik hierboven noem proberen we te achterhalen waar de bron van berichtgeving ‘echt’ ligt – misschien kan dat veel preciezer en is het soms niet achterhaalbaar, maar het is een begin.
    Tenslotte zijn statistiekfetisjisten heel goed in het uitzoeken van gevolgtijdelijkheid en zijn de bevindingen die ik over agenda-setting noem gebaseerd op tijdreeksonderzoek, wat een ruime stap verder gaat dan ‘overeenstelmming’.

    Log in om te reageren
  3. AvatarPieter van os says

    19/09/2013 at 14:15

    Journalisten zijn waanzinnig machtig , daar heb ik een volledig hoofdstuk aan gewijd in mijn boek ‘De macht’. Ze bepalen voor een bijzonder groot deel ook de politieke agenda. Tegelijk zijn politici niet machteloos, zeker niet als ze de media(logica) enigszins doorgronden. Zo weet een politicus die aandacht wil voor een bepaald beleidsterrein dat hij die aandacht direct zal krijgen als hij er een conflict over begint, het liefst met een partijgenoot. Enzovoorts. De nieuwsmonitor is iets anders. Ik geloof niet in hun methoden, hersenloos turven. Weggegooid belastinggeld, om het eens populistisch te zeggen 🙂

    Log in om te reageren
  4. Gijs SchumacherGijs Schumacher says

    19/09/2013 at 17:42

    Als ik ook even populair mag doen: op de politieke agenda staan momenteel alleen maar onprettige bezuinigingen. Als journalisten zo machtig zijn, zouden jullie alstjeblieft er een wat vrolijkere agenda van kunnen maken?

    Met andere woorden, ik mis het argument dat politici en media ook geleid worden door allerlei externe gebeurtenissen (zoals de economie of een oorlog of een ramp). De media bericht hier onmiddelijk over, een politicus moet verschillende belangen afwegen en een actieplan zal dus altijd later volgen dan de mediaberichtgeving. In een time-series model volgt de politiek dan altijd de media. Maar hoe bewijst dat de agenda-setting macht van de media? Het is een correlatie, maar directe beinvloeding wordt (en kan) je niet testen.

    Log in om te reageren
  5. RensRens says

    19/09/2013 at 18:18

    Behalve, Gijs, dat je kunt controleren voor die externe gebeurtenissen. In veel studies gebeurt dat ook (maar niet altijd).

    Log in om te reageren
  6. AvatarPieter van os says

    19/09/2013 at 19:55

    Maar gijs heeft wel een goed punt , al is deze bijdrage wellicht overbodig

    Log in om te reageren
  7. AvatarSimon Trommel says

    20/09/2013 at 11:07

    Ik geloof wel in de macht va de journalistiek om issues en mensen te maken en te breken en dus in agenda setting. Maar journalisten baseren zich vaak op bronnen dus zou het onderzoek zich niet daarop moeten focussen?
    Verder: taant de macht van journalisten door twitter en andere kanalen die sociale (on)vrede geleiden?

    Log in om te reageren

Geef een reactie Antwoord annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Hoe de ruimtelijke ongelijkheid op de woningmarkt is toegenomen

Zijn wetenschappers links?

Stuk Rood Vlees Podcast, aflevering 29 – Nabeschouwing Belgische verkiezingen met Sofie Marien

Podcast

Aflevering 92 – Het kabinet-Rutte III treedt af, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het kabinet-Rutte III is afgetreden vanwege het zogenaamde toeslagenschandaal. De Belastingdienst, … [Lees verder...]

Episode 91 – Coup, insurrection, or what? with Abbey Steele

Last Wednesday an armed mob attacked and occupied the U.S. Capitol Building where both houses of … [Lees verder...]

Episode 90 – The Nightmare Before Brexit, with Rob Ford

Who else to turn to for our Christmas Special than our old pal Rob Ford (University of Manchester). … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: FVD

Op 17 maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie ga ik aan de hand van een … [Lees verder...]

Aflevering 87 – De crisis bij Forum voor Democratie, met Sarah de Lange en Léonie de Jonge

Deze aflevering staat in het teken van de crisis bij Forum voor Democratie. Waarom ontplofte juist … [Lees verder...]

Corona en radicaal-rechts populisme: einde van een tijdperk?

Betekent de coronacrisis het begin van het einde van het radicaal-rechtse populisme in Europa? Deze … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2021 StukRoodVlees

Copyright © 2021 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in