Het academisch jaar is begonnen met aan de Universiteit van Amsterdam de nodige strubbelingen rond de opening. Daarnaast meldde onderwijsminister Bussemaker afgelopen vrijdag aan de Tweede Kamer dat de door de UvA gemaakte kosten van de Maagdenhuisbezetting niet op de bezetters verhaald zouden worden. Al met al een mooie gelegenheid voor Kamerleden Michel Rog (CDA) en Pieter Duisenberg (VVD) om in Trouw onder de titel ‘Pak de slopers van het Maagdenhuis aan’ nog eens een keer uit te leggen waarom zij vinden dat dit een volledig verkeerde gang van zaken is. Dat is zeker niet de eerste keer: voor de zomer zijn zij zowel in de Tweede Kamer als ook in de publiciteit druk bezig geweest hun afkeer van de bezetters duidelijk te maken (voorbeeld). Het is in ieder geval hun meest zichtbare bijdrage aan de veelheid van discussies tijdens en na de bezetting van het Maagdenhuis.
Riff-raff framing
Het is een veelgebruikte strategie van politici en belanghebbenden: demonstranten neerzetten als onruststokers en de criminele aspecten van hun gedrag benadrukken. De wetenschappelijke literatuur over sociale bewegingen kent hiervan een groot aantal voorbeelden, die samengevat kunnen worden onder het idee van ‘riff-raff’ framing. Al in 1973 identificeerden Joe Feagin en Harlan Hahn in hun analyse van grootschalige onrusten in Amerikaanse achterstandswijken in de jaren ’60 ‘riff-raff’ of ‘rioting for fun and profiting’ als de meestgebruikte interpretatie van de gebeurtenissen in het publieke debat. In een studie (paywall) naar de manier waarop verschillende actoren de onrusten in Franse banlieus in 2005 naar voren brachten in de media bleek het ‘riff-raff’ frame één van de meestgebruikte. Zo stelde toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Nicolas Sarkozy continu dat de rellers uitschot waren en met harde hand aangepakt diende te worden. Dit type framing resoneert fijn in de media: criminalisering van demonstranten zet de tegenstellingen op scherp en benadrukt de sterkte van het aanwezige conflict.
Effectieve strategie
Het is natuurlijk niet onlogisch dat politici die het niet eens zijn met de claims van de demonstranten deze framing gebruiken. In veel gevallen fungeert het in ieder geval als een effectieve methode om de betreffende groep demonstranten buiten het debat te plaatsen en als illegitiem weg te zetten.
In het geval van de Maagdenhuisbezetters weten Rog en Duisenberg ook wel dat het onwaarschijnlijk is dat zij hun zin zullen krijgen en de studenten voor de schade zullen opdraaien. Toch betekent dat geenszins dat dit voor hen een nutteloze exercitie is: het leidt de aandacht af van de claims van actiegroepen als De Nieuwe Universiteit – waar CDA en VVD toch weinig mee op hebben – en tast hun legitimiteit aan. En dat dit ook nog eens kan middels het benadrukken van een harde lijn tegen criminaliteit, welke goed ligt bij de achterbannen van beide partijen, is mooi meegenomen.
En hoe dan met die ,,achtergestelde” , die tot ver in zijn – hopelijk werkzame – leven wordt achtervolgd met een schadeclaim (die hij nooit zal kunnen betalen). Ook ,,framing”?
Je stuk wordt onpartijdiger en daardoor overtuigender wanneer je ook de framing van Gunning had betrokken. Beide partijen in het conflict waren en zijn daarin niet onbedreven. Een eenzijdig stuk als dit hoort niet op dit blog thuis.
@Bart – het is zeker waar dat ook de bezetters actief (soms meer, soms minder succesvol) hebben geprobeerd de situatie in hun voordeel te presenteren (framen). Omdat dit een kort blog is en een directe reactie op de actualiteit heb ik mij hier beperkt tot de discussie rond het verhalen van de schade. Het is mijns inziens een tamelijk feitelijke analyse, dus je opmerking over partijdigheid kan ik niet zo goed plaatsen.
@Rens – in beide voorbeelden die je geeft (VS en Frankrijk) zijn het respectievelijk de bewoners van ‘achterstandswijken’ en ‘demonstranten’ die door de overheid worden geframed. Dat klinkt in combinatie met woorden als ‘resoneert fijn’ en ‘criminalisering van demonstranten’ als framing van machtelozen door de machtige overheid. De keuze van dergelijke voorbeelden is mijns inziens niet zo neutraal als je wellicht denkt. Als lezer leid ik hieruit namelijk sympathie af voor die arme studenten die door de machtige overheid worden geframed. Maar wellicht ben ik de enige…. en zie ik slechts schimmen.
Het is al heel lang bekend dat de ‘schade’ van het Maagdenhuis nooit op de bezetters verhaald zal/kan worden. Op de eerste plaats omdat het CvB bluffend het bedrag wel een keer in de publiciteit heeft gegooid, dat nog steeds door hen die dit goed uitkomt klakkeloos wordt overgenomen, maar dit schadebedrag nooit heeft kunnen onderbouwen. Rog en Duisenberg halen de truc uit die Wilders ook vaak toepast: iets roepen voor de conservatieve achterban waarvan roeper weet dat het niet haalbaar is, bijvoorbeeld omdat het door Europa is verboden of bijvoorbeeld omdat het tegen de grondwet is. Het gaat niet om werkelijk te bereiken wat ze roepen maar om indruk te maken op hun kiezers. Om in de stijl van wat Maagdenhuisbezetters al vanaf 1969 werd verweten te blijven: Een loze kreet.