De rol van emoties in meningsvorming over immigratie

Er lijken weinig onderwerpen te zijn die zoveel emoties oproepen als immigratie. Met de grote vluchtelingenstroom vanuit Syrië richting Europa en de daarbij horende verhitte debatten over hoe er met deze vluchtelingen moet worden omgegaan is dat maar weer al te duidelijk geworden. De reacties op de mediaberichtgeving over dit onderwerp zijn, als we ons bijvoorbeeld op Twitter baseren, navenant emotioneel – zowel aan de kant van hen die vinden dat er ruimhartig asiel verleend moet worden als bij hen die voor een meer restrictieve aanpak staan. Maar wat voor rol spelen emoties precies bij de meningsvorming rond thema’s als immigratie, integratie en asielzoekers.

Emoties als mediatoren

In een studie die ik deed samen met Sophie Lecheler en Linda Bos en die onlangs verscheen in Journalism and Mass Communication Quarterly (paywall, hier) kijken we naar de mediërende rol van emoties tussen berichtgeving en opinievorming. Simpel gezegd: een bepaald bericht heeft een invloed op onze emoties en die emoties hebben dan weer een invloed op onze mening. We doen dit in de context van immigratie en integratie en gebruiken hiervoor een survey-experiment. Een banenmarkt voor allochtonen in Amsterdam wordt op verschillende manier geframed in een nieuwsbericht en vervolgens meten we de emoties en opinies van de individuen die aan dit bericht worden blootgesteld.

Wat blijkt? Ten eerste dat de effecten afhangen van het frame dat in het nieuwsbericht wordt gebruikt – zo roepen het multiculturele en emancipatieframe wel allerlei emoties op, terwijl dat in veel mindere mate geldt voor assimilatie en slachtoffer frames. Ten tweede blijken enthousiasme en boosheid de belangrijkste emoties die een rol spelen in de opinievorming. Zo zorgt blootstelling aan een multicultureel frame voor minder boosheid en zorgt die afgenomen boosheid voor een positievere mening over immigranten.

Vluchtelingen 

Deze studie laat zien hoe het proces van beïnvloeding door mediaberichtgeving verloopt via emoties. Het precieze onderwerp van het bericht is natuurlijk wel aanmerkelijk minder beladen dan de berichtgeving over de vluchtelingen in de afgelopen weken. Het lijkt daarom niet onwaarschijnlijk dat emoties als boosheid, maar ook bijvoorbeeld angst en empathie, hier een belangrijke rol spelen in de meningsvorming. Dat de berichtgeving veel burgers niet onaangedaan laat blijkt duidelijk uit de reacties op de vele beelden van de stromen vluchtelingen. De emoties worden niet alleen geuit, maar hebben ook een bepalende rol in hoe onze opinies over het onderwerp veranderen of juist (her)bevestigd worden.