• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

De toegenomen aandacht voor opiniepeilingen in het nieuws

door Rens Vliegenthart 22/06/2015 1 Reactie

Dit is een bewerkt deel van mijn oratie, die ik 3 juni jongstleden uitsprak. Deze is hier terug te zien.

Als het gaat over de rol van media in ons huidig politiek bestel, zijn doemdenkers nog steeds in de meerderheid. In de wetenschap is er een hele reeks aan termen die een deterministisch beeld schetsen van ontwikkelingen die in de politieke communicatie plaatsvinden. Ik spreek in dit kader wel eens van de ‘isering’ literatuur: personalisering, Amerikanisering, commercialisering, mediatisering, entertainisering, en tabloidisering om er maar een paar te noemen. Allen veronderstellen ze impliciet of expliciet een doorgaande ontwikkeling in een bepaalde richting.

In veel gevallen ontbreekt het empirische onderzoek naar, maar niet het normatieve oordeel over deze ontwikkelingen. Als er dan empirisch onderzoek aan te pas komt, blijkt er regelmatig weinig over van dit type ronkende beweringen: de personalisering van mediaberichtgeving blijkt empirisch niet vast te stellen – als we bijvoorbeeld kijken naar de hoeveelheid aandacht voor politici ten opzichte van politieke partijen in traditionele media dan vinden we in de afgelopen 20 jaar geen duidelijke toename. Er zijn echter ook uitzonderingen: zo blijkt de aandacht voor opiniepeilingen, toch een favoriet onderwerp van StukRoodVlees, de afgelopen jaren wel sterk te zijn toegenomen.

 

Opiniepeilingen in het nieuws

De aandacht voor de politieke wedstrijd is  duidelijk toegenomen – alhoewel in de meest recente jaren de stijgende lijn niet zo sterk meer is. De onderstaande figuur illustreert dat: een simpele telling van het jaarlijks aantal artikelen in diverse Nederlandse kranten waarin over opiniepeilingen (zoekterm: opiniepeiling AND opiniepeilingen) wordt gerapporteerd laat een duidelijke opgaande lijn zien. Dit geldt voor alle kranten die ik bekeken heb. De absolute pieken zijn – weinig verrassend – in de jaren waarin Tweede Kamerverkiezingen plaatsvonden, met als absoluut hoogtepunt de meest recente verkiezingen in 2012.

 

horserace

 

Ambivalente relatie

De relatie van journalisten met opiniepeilingen blijft in ieder geval een moeizame en ambivalente. Aan de éne kant wordt er gretig van gebruik gemaakt, aan de andere kant staan journalisten ook op de voorste rij om opiniepeilers te kapittelen als de uitslag toch anders blijkt te zijn dan verwacht. Zeer recent zagen we dat gebeuren bij de parlementsverkiezingen in het Verenigd Koninkrijk. Waar de verschillende opiniepeilers een nek-aan-nek race tussen Labour en Conservatives voorspelden, veroverden de laatsten de absolute meerderheid in het Britse Lagerhuis.

De peilers moesten diep door het stof. Nu is er wel het één en ander ter verdediging van de publieksonderzoekers aan te dragen. Specifiek voor het Verenigd Koninkrijk geldt dat de opdeling van het land in vele districten met een first-past-the-post principe peilen uitzonderlijk lastig maakt en kleine verschuivingen grote electorale gevolgen kunnen hebben. Deze nuancering weerhoudt bijvoorbeeld Volkskrant-columnist Bert Wagendorp er niet van niet van flink uit te halen. In zijn column enige dagen na de verkiezingen heeft hij het over ‘politieke piskijkers’ en ‘charlatans’ (zie deze blog voor een uitgebreidere bespreking).

 

Horse race framing

De rapportage van opiniepeilingen valt onder wat politicologen en communicatiwetenschappers horse race framing noemen. Dit is meer dan het simpel rapporteren over peilingen, maar deze peilingen vormen vaak ook de basis uitgebreidere analyses en interpretaties over de welke partijen succesvol zijn en welke partijen niet. Al die berichtgeving blijft niet zonder gevolgen: partijen die als succesvol worden afgeschilderd zullen in het algemeen genomen daarvan profiteren, omdat mensen zich graag verbinden aan die partijen. Dit wordt het bandwagon effect genoemd.

Er is op zich helemaal niets mis met berichtgeving over peilingen en inderdaad: hoe partijen het doen in de peilingen kan een relevante overweging zijn om stemvoorkeuren te bepalen – als een kiezer bijvoorbeeld wil dat een bepaalde partij de grootste wordt. Maar dan moet er wel terughoudend en correct over die peilingen worden gerapporteerd. Dit gebeurt niet altijd, maar het lijkt erop dat ook journalisten dit meer en meer inzien.

Filed Under: Kiezers en publieke opinie, Media Tagged With: -isering, bandwagon, horse race, kwaliteit berichtgeving

Over de auteur

Rens Vliegenthart
Rens Vliegenthart (1980) is hoogleraar en leerstoelhouder Strategische Communicatie aan de WUR. In zijn onderzoek houdt hij zich bezig met de interactie tussen media en politiek en de effecten van mediaberichtgeving op kiezers.
Website: http://rensvliegenthart.com
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. Jelke Bethlehem says

    22/06/2015 at 11:49

    Het zou mooi zijn als journalisten ook wat meer over de kwaliteit van opiniepeilingen zouden rapporteren. Ze zouden wat meer moeten zijn dan alleen maar een doorgeefluik van voorspellingen. Dat vereist dat ze zich wat meer verdiepen in het methodologische wel en wee van peilingen. Wat het lastig maakt is dat peilers doorgaans niet erg scheutig zijn met het geven van informatie over de opzet en uitvoering van hun peilingen. Ze zijn weinig transparant.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Voorbij de usual suspects: waarom participeren burgers niet?

De participatie-elite en de participatieparadox

‘Minder, minder, minder’ invloed PVV in Tweede Kamer?

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in