Met 99.99997% zekerheid wordt klimaatverandering veroorzaakt door de mens. Maar we veel minder zekerheid over hebben is hoe klimaatverandering effectief te communiceren. Veel mensen ontkennen klimaatverandering, en nog meer mensen – ik ook – vervuilen rustig door ondanks dat ze de feiten kennen. Hoe verander je dit? Hoe ontkracht je klimaatontkenning en hoe motiveer je mensen om klimaat bewuster te leven? Deze 2 vragen staan centraal bij een bijeenkomst aankomende donderdag (7 maart, vanaf 14:30, voor details email mij) van wetenschappers en communicatie-experts uit de klimaatwereld. In dit blog geef ik alvast een voorzet voor wat we zullen bespreken.
Klimaatontkenning en persoonlijkheid
Extreme temperaturen verlagen scepsis over klimaatverandering en motiveren mensen om klimaat bewust(er) te handelen. Maar dit effect is niet homogeen. Sommige mensen volharden in de ontkenning van klimaatverandering (of de menselijke rol daarin) ondanks wetenschappelijk bewijs of persoonlijke ervaringen. Deze mensen zijn over het algemeen vaker man, conservatief en hebben een lage socio-economische achtergrond. Toch verklaart dit weinig. Een van de sprekers van a.s. donderdag – Kirsti Jylhä – toont aan dat verschillen in persoonlijkheid een veel betere verklaring zijn. Zij wijst met name op het kenmerk sociale dominantie oriëntatie (SDO). Dit kenmerk beschrijft het verschil in voorkeur voor sociale hiërarchie die wij hebben. Mensen die hoog scoren op SDO vinden hiërarchie onvermijdelijk en zijn sterk geneigd om bestaande ongelijkheden te legitimeren. Mensen die laag scoren op SDO verzetten zich juist tegen hiërarchie en vinden ongelijkheid ondraaglijk. Jylhä en coauteurs vinden in Zweden en in Brazilië dat mensen die hoog scoren op SDO meer neigen naar scepsis over klimaatverandering en de menselijke rol daarin (ook hier). De effecten van gender en conservatisme verdwijnen grotendeels. Deze bevindingen suggereren dat effectieve klimaatcommunicatie voor mensen die hoog scoren op SDO anders moet zijn dan voor mensen die laag scoren op SDO. Om de eerste groep mee te krijgen is het belangrijk om te benadrukken dat beleid om klimaatverandering tegen te gaan niet de sociale orde bedreigt.
Het effect van schuld
De tweede spreker donderdag is Anke Wonneberger. Zij onderzoekt emotionele reacties op campagnes over klimaatverandering. Ook zij laat zien dat mensen verschillen in hoe zij reageren op deze campagnes. Om dit te onderzoeken voerde zij een experiment uit in Duitsland en Oostenrijk waarbij ze naar de effecten van verschillende positieve en negatieve boodschappen over klimaatverandering keek. Een belangrijke factor in de studie is of mensen voor de studie zich al druk maken over klimaatverandering of juist niet. Mensen die deze zorgen uitten voelden schuld na het zien van de boodschappen, en doneerden meer geld dan mensen in de controle conditie. Mensen die zich niet zorgen maken over klimaatverandering voelden geen schuld, en doneerden dan ook minder geld. Het opvallende in de studie is dat de experimentele boodschappen niet direct schuld oproepen. Kennelijk roept klimaatverandering an sich al schuld op bij sommige mensen.
Koppen bij elkaar steken
Beide onderzoeken tonen aan dat verschillende strategieën noodzakelijk zijn om effectief over klimaat te communiceren. Om te bepalen wat die strategieën zijn moeten we de koppen bij elkaar steken. Wetenschappers uit verschillende disciplines en communicatie experts van verschillende NGO’s komen donderdag 7 maart om 14.30 om daar een begin mee te maken. Wil je daar bij zijn? Stuur me dan een email.
De kernen van dit omschreven probleem zijn:
1. een algemeen wantrouwen in politici, wetenschappers en hun onderzoekrapporten, media, instituties en onderzoeksrapporten.
2. welvaart dat een belangrijke oorzaak is van de menselijke invloed op klimaat, is een verslaving. Daar kom je niet zo makkelijk van af.
3. onze maatschappelijke structuur is neoliberaal gericht. Daarvan mag je weinig impulsen verwachten m.b.t. effectieve maatregelen. We hebben een meer maatschappelijk gerichte maatschappij nodig.
4. overheden hebben dit probleem laten lopen. Er dient een inhaalslag te worden gemaakt die gigantisch is.
5. over de eerlijke verdeling van lasten is nu al onenigheid, dat moet eerst opgelost worden. De vervuiler betaalt.
6. klimaatproblematiek en de mogelijke oplossingen worden gepolitiseerd, wat niet productief en effectief is voor de noodzakelijke maatregelen, de intensiteit en de snelheid daarvan
7. verlaging van de menselijke foot prints vraagt op alle vlakken van de maatschappij grote, snelle veranderingen. Daar is de mens slecht in. Het vraagt een cultuur- en mentaliteitsverandering, die zeer langzaam gaan.
8. Feiten overtuigen niet, maar wel de emoties, die verbonden zijn aan de problematieken. Zo zullen een orkaan, windkracht 11 – 12, een jaar lang extreme droogte, of juist een enorme wateroverlast, het niet meer bestuiven van planten door insecten, waardoor de oogsten mislukken, een grote volksverhuizing vanuit het zuiden, verbod op het eten van vis en vlees, wegens contaminatiegevaar etc. de mensen in 1 klap doen beseffen waar we in zitten. Het is dan echter te laat.
Kwalitatieve communicatiedoelstellingen::
1. communicatie met een negatieve invalshoek werkt niet, mobiliseert niet, met een positieve invalshoek wel
2. zorg dat thematisch over 20 jaar intensief de voordelen voor maatschappij, mens, dier en plant van klimaatmaatregelen, voelbaar worden voor mensen. Jaarbudget € 30 mio in NL
3. laat zien dat we op de vooravond staan van een nieuwe sprong voorwaarts en niet achterwaarts. Vergelijkbaar met de industriële revolutie, met enorme welvaartskansen voor iedereen.
4. klimaat gerelateerde maatregelen kosten geen geld. Het zijn de beste investeringen die de mensheid kan doen. Zowel in welvaart en welzijnscriteria uitgedrukt, alsook voor zijn voortbestaan.
5. maar laat tegelijkertijd zijn wat de gevolgen zijn als we nu niet massaal omgaan. Het moet een zinderen de beweging worden waarachter iedereen zich wil scharen, waar iedereen bij wil horen en zijn bijdrage wil leveren
6. zorg voor het tot stand komen van een beweging, school- en bedrijfsprogramma’s, inzet celebraties, acties, belevingsprogramma’s en zware media-inzet via traditionele- en sociale media
Ik mis toch een beetje de wetenschappelijke onderbouwing hierbij. Kun je die nog toevoegen?
wat een kille dooddoener!
“Met 99.99997% zekerheid wordt klimaatverandering veroorzaakt door de mens.”
Excuse me?
97% van de wetenschappers is ervan overtuigd dat klimaatverandering voor een deel door de mens komt.