• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Democratische vernieuwing: Opkomstplicht leidt niet tot betere burgers

door Tom van der Meer 29/10/2013 0 Reacties

De laatste weken wordt weer veel geschreven over de ‘vernieuwing van de democratie’, mede onder invloed van het recente boek van David Van Reybrouck. De representatieve democratie zou een serieuze crisis doormaken (of toch niet?) en onder meer electorale loterijen zouden daarvoor de oplossing zijn (of toch niet?). De opkomst zou dalen, de betrokkenheid van burgers zijn afgenomen.

 

De oude ‘nieuwe oplossing’

De oude ‘nieuwe oplossing’ voor een democratisch tekort was altijd het (her-)invoeren van de opkomstplicht. Het staat buiten kijf dat een opkomstplicht meer mensen naar de stembus trekt, zelfs als die plicht niet werkelijk wordt gehandhaafd.

Maar leidt zo’n opkomstplicht ook tot meer betrokken en actievere burgers?

Nog in 1996 noemde de eminente Nederlandse politicoloog Arend Lijphart in zijn rede als president van de American Political Science Association zo’n positief bij-effect waarschijnlijk : “By compelling people to vote we are likely to arouse in them an intelligent interest and to give them a political knowledge that they do not at present possess.” Door burgers te dwingen te stemmen, zouden ze zich vanzelf gaan verdiepen in de politiek.

 

Of toch niet?

Sindsdien zijn echter meerdere onderzoeken gehouden, zowel via experimenten als via survey-onderzoek. De bevindingen waren ontnuchterend. Een Canadees experiment concludeert dat opkomstplicht (althans: financiële prikkel tot stemmen) niet leidt tot frequentere discussies over de politiek, niet leidt tot frequenter lezen van politiek nieuws, en niet leidt tot meer politieke kennis. Een analyse van kiezersonderzoeken in 20 westerse landen toont dat opkomstplicht niet direct samenhangt met een reeks aan vormen van politieke participatie (contact zoeken met politici, campagne voeren, samenwerken, demonstreren). Althans, er wordt geen bewijs voor gevonden.

Opkomstplicht leidt dus niet tot betere, betrokken burgers met meer kennis van de politiek. Opkomstplicht biedt een oplossing voor een lage opkomst. Niets meer en niets minder.

 

Vanzelfsprekende oplossingen bestaan niet

Wie de democratie wenst te vernieuwen doet er goed aan om de problemen uit de onvolmaakte praktijk niet alleen te vergelijken met de verheven idealen van het alternatief, ongeacht of dat alternatief bestaat uit opkomstplicht, loterijen, of deliberatie. Ook die alternatieven hebben hun onvolkomenheden. Vanzelfsprekende oplossingen bestaan niet. Idealen kloppen niet altijd.

 

Komende donderdag organiseert de Brakke Grond een bijeenkomst over democratische vernieuwing met o.a. David Van Reybrouck en UvA-politicologen Maarten Hajer, Jean Tillie, David Laws en Marcel Maussen.

Filed Under: Kiezers en publieke opinie, Religie, ideologie en ethiek Tagged With: democratische vernieuwing, opkomstplicht, reybrouck, stemplicht

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een reactie Antwoord annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Bron: creozavr (pixabay.com)

Hoe Nederlanders denken over hun politieke tegenpolen

Radicaal rechts: nepaccounts en neppopulariteit

Hoe politici sociale media advertenties gebruiken als campagne-wapen

Podcast

Aflevering 92 – Het kabinet-Rutte III treedt af, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het kabinet-Rutte III is afgetreden vanwege het zogenaamde toeslagenschandaal. De Belastingdienst, … [Lees verder...]

Episode 91 – Coup, insurrection, or what? with Abbey Steele

Last Wednesday an armed mob attacked and occupied the U.S. Capitol Building where both houses of … [Lees verder...]

Episode 90 – The Nightmare Before Brexit, with Rob Ford

Who else to turn to for our Christmas Special than our old pal Rob Ford (University of Manchester). … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: FVD

Op 17 maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie ga ik aan de hand van een … [Lees verder...]

Aflevering 87 – De crisis bij Forum voor Democratie, met Sarah de Lange en Léonie de Jonge

Deze aflevering staat in het teken van de crisis bij Forum voor Democratie. Waarom ontplofte juist … [Lees verder...]

Corona en radicaal-rechts populisme: einde van een tijdperk?

Betekent de coronacrisis het begin van het einde van het radicaal-rechtse populisme in Europa? Deze … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2021 StukRoodVlees

Copyright © 2021 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in