• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

De DENK-stemmer: progressief én conservatief?

door Floris Vermeulen, Simon Otjes, André Krouwel 22/01/2018 3 Reacties

Bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen boekte DENK ongekend goede resultaten in wijken met een hoge concentratie stemmers met een migratieachtergrond. Bij de komende gemeenteraadsverkiezingen zal daarom met meer dan normale belangstelling gekeken worden naar de resultaten van DENK in steden als Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, waar de partij het politieke landschap op zijn kop kan zetten.

Maar hoewel de afgelopen tijd veel is gezegd en geschreven over DENK, is er nog weinig systematisch onderzoek gedaan naar de partij en haar achterban. Wat voor partij is DENK? Wie stemmen er op DENK? Wat zijn daarbij de belangrijkste beweegreden? Onlangs zijn er twee papers gepresenteerd op basis van grootschalige databestanden – Kieskompas, IPSOS en SCoRe – over het profiel van de DENK-stemmers.[1] Hieronder rapporteren we de belangrijkste resultaten.

Wie is de DENK-stemmer?

DENK geniet zoals verwacht grote populariteit onder stemmers die zichzelf als moslim identificeren. Met name kiezers met een Turkse en iets mindere mate Marokkaanse achtergrond hebben in grote getalen op DENK gestemd. Tabel 1 (IPSOS) laat zien dat DENK onder deze groep kiezers verreweg de populairste partij was tijdens de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen. Allerlei peilingen, zoals Kantar, I&O en de Etnobarometer bevestigen deze patronen.

 

Tabel 1. Gewogen steun voor DENK bij de Tweede Kamerverkiezingen 2017

Bron: Harteveld et al. 2017

 

Ondanks de grote populariteit van DENK onder deze twee groepen is het wel belangrijk op te merken dat een meerderheid van de kiezers met een Turkse of Marokkaanse achtergrond niet op DENK heeft gestemd maar op een andere partij. Daar komt nog bij dat de opkomst onder stemgerechtigden van Turkse en Marokkaanse afkomst ver onder het gemiddelde ligt. DENK is dus populair in deze gemeenschappen, maar zeker niet iedere Turkse of Marokkaanse Nederlander stemt DENK .

DENK is met name populair onder jonge kiezers: hierbij speelt de mobilisatie van DENK op sociale media zeker een rol, maar ook dat deze kiezers minder loyaal zijn aan de PvdA. Een ruime meerderheid van de DENK-stemmers gaf bovendien aan in het verleden op de PvdA gestemd te hebben.

Waar woont de DENK stemmer?

Bovenstaand beeld wordt bevestigd door een analyse van stemuitslagen op gemeente- en wijkniveau. Hoe groter de Turkse en Marokkaanse gemeenschap in een gemeente, hoe meer stemmen op DENK. Als we verder inzoomen op buurtniveau (in Amsterdam en Rotterdam) blijkt verder dat de steun voor DENK vooral gevonden kan worden in buurten met een hoog percentage stemgerechtigden met een Turkse afkomst (zie figuur 1). Zelfs als er rekening gehouden wordt met een groot aantal sociaaleconomische en demografische variabelen zien we nog steeds een sterke correlatie tussen het aantal stemmen dat DENK in die buurt krijgt en aantal buurtbewoners van Turkse afkomst (eerste en tweede generatie). In buurten met veel mensen van Marokkaanse afkomst is die correlatie minder sterk. Echter in buurten waar het percentage bewoners met een Marokkaanse relatief hoog is (boven de 10%) zien we wel een sterke stijging van het aantal DENK-stemmers. Men kan verwachten dat in deze buurten met een hoge concentratie aan potentiële stemmers er meer campagneactiviteiten van DENK hebben plaatsgevonden en/of dat de bestaande sociale en religieuze netwerken een mobiliserend effect hebben gehad.

 

Figuur 1a. Steun voor DENK per grootte groep in buurt (Amsterdamse buurten N=84)

 

Figuur 1b. Steun voor DENK per grootte groep in buurt (Rotterdamse buurten N=70)

Bron: Harteveld et al. 2017

 

Wat vindt de DENK-stemmer?

De gemiddelde DENK-stemmer neemt een interessante positie in op de sociaal-culturele dimensie en combineert daarbij elementen die andere bestaande partijen niet vertegenwoordigen.

Politicologen onderscheiden vaak drie verschillende dimensies in het politieke landschap. Ten eerste is er een morele dimensie die gaat over vraagstukken als euthanasie of de emancipatie van homoseksuelen. Op deze onderwerpen zijn DENK-stemmers conservatief: er is bij hen weinig steun voor euthanasie of de emancipatie van homoseksuelen. Ze staan in dit opzicht dichterbij ChristenUnie en SGP dan bij de Partij van de Arbeid.

Ten tweede is er een globaliseringsdimensie, die gaat over vraagstukken als immigratie, integratie, discriminatie en islam. Op deze onderwerpen zijn DENK-stemmers juist over het algemeen progressief: ze zijn sterk gekant tegen islamofobie en zijn voorstanders van immigratie. Hiermee sluiten ze wel aan bij progressieve, ‘kosmopolitische’ partijen als PvdA, D66 en GroenLinks. Het is wel belangrijk om hierbij op te merken dat oppositie tegen discriminatie, bijvoorbeeld tegen etnisch profileren door de politie, voor DENK-stemmers een belangrijker stemmotief is dan wat meer abstracte vragen over globalisering, zoals het toelaten van vluchtelingen.

Ten derde zijn er sociaaleconomische onderwerpen zoals inkomensverdeling. Het is opvallend dat de DENK-stemmers, die voorheen vaak PvdA stemden, op deze onderwerpen geen uitgesproken links profiel hebben. Dit kan erop duiden dat Turkse en Marokkaanse Nederlanders die linkser zijn op deze onderwerpen juist eerder trouw bleven aan de PvdA.

Inhoudelijke overwegingen zijn natuurlijk niet de enige invloed op stemkeuze. Ook hoe kiezers kijken naar de relatie tussen burger en politiek belangrijk is voor hun stemgedrag. Dat geldt ook voor DENK. DENK-kiezers hebben minder vertrouwen in de politiek dan andere kiezers. Ze lijken hiermee op mensen die op populistische partijen als de PVV stemmen.

De DENK-stemmer heeft dus een heel eigen ideologisch profiel: moreel conservatief, maar juist progressief op vraagstukken van immigratie en integratie, cynisch over de politiek, maar niet uitgesproken links.

Waarom DENK?

De resultaten uit beide onderzoeken ondersteunen het idee dat DENK een partij is die opkomt voor de belangen van conservatieve Moslims en dat de wortels van deze partij in het conservatieve deel van de Turks-Nederlandse religieuze gemeenschap liggen. Deze goed georganiseerde gemeenschap zorgt voor mobilisatiepotentieel waarbij een netwerk van moskeeën en andere sociaal-culturele organisaties relatief gemakkelijk een grote groep kiezers op de been brengt. Daarnaast lijkt DENK als geen ander in staat geweest de frustratie onder Turks-Nederlandse en Marokkaans-Nederlandse kiezers over het discriminerende en polariserende politieke klimaat in Nederland aan te spreken. De teleurstelling in de bestaande politieke partijen, en dan met name in de PvdA, heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld in een hoge mate van politiek cynisme.

Dat lijkt een goede voedingsbodem te zijn voor het succes van DENK. De partij vult een gat in het bestaande politieke landschap met haar unieke positie op de sociaal culturele dimensie: conservatieve elementen worden gecombineerd met meer progressieve ideeën over migratie, diversiteit en globalisering.

 

[1] Simon Otjes en André Krouwel (2017) ‘Why do newcomers vote for a newcomer? Support for an immigrant party.’ Journal of Ethnic and Migration Studies geaccepteerd voor publicatie; en Eelco Harteveld, Anja van Heelsum, Aad van der Veen en Floris Vermeulen (2017) ‘The Potential of Immigrant Parties: insights from the Dutch case’ (under review).

Bron foto: Tunahan-kuzu-1349989722.jpg  (cc3.0)f

Filed Under: Kiezers en publieke opinie

Over de auteurs

Floris Vermeulen
Floris Vermeulen universitair hoofddocent Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, en voormalig directeur van het Instituut voor Migratie en Etnische Studies (IMES). Zijn onderzoek richt zich onder andere op de maatschappelijke en politieke participatie van immigranten, en op (lokaal) beleid rond thema's als integratie, gewelddadig extremisme, en religieuze diversiteit.
Website: http://www.uva.nl/profiel/v/e/f.f.vermeulen/f.f.vermeulen.html
  • Sociale media links 
Simon Otjes
Universitair docent Nederlandse Politiek bij de Universiteit Leiden en Onderzoeker bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek richt zich op de rol van politieke partijen in Nederland en Europa, met een bijzondere interesse voor de ruimtelijke modellen die politiek gedrag structureren.
Website: http://www.simonotjes.nl
  • Sociale media links 
André Krouwel
André Krouwel is politicoloog en communicatiewetenschapper aan de Vrije Universiteit. Daarnaast is hij oprichter en directeur van het Kieskompas.
Website: https://research.vu.nl/en/persons/andr%C3%A9-krouwel
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. de Vries says

    22/01/2018 at 18:22

    “Op deze onderwerpen zijn DENK-stemmers conservatief: er is bij hen weinig steun voor euthanasie of de emancipatie van homoseksuelen.”

    Dan zijn deze DENK-stemmers mooi in de maling genomen, aangezien DENK heeft gestemd voor verplichte homo-acceptatie lessen op het MBO

    #TrapErNietIn!

    Log in om te reageren
  2. Ronald says

    23/01/2018 at 16:31

    De resultaten geven goed weer waarom dit deel van de voorheen PVDA achterban, de PVDA de rug heeft toegekeerd.
    Andere segmenten van de voorheen PVDA achterban zullen hiervoor andere accenten aangeven. Het is duidelijk dat de PVDA geen bindend vermogen meer kan bieden voor grote groepen linkse kiezers, en een aanjager is geweest voor politieke versnippering. Wat een strategische blunder.
    En wat een probleem om krachtig tegenwicht te bieden aan het politiek goed georganiseerde neoliberalisme. Daar zijn de splinterpartijen helemaal niet mee bezig.

    Log in om te reageren
  3. Frank S. says

    23/02/2018 at 09:55

    Progressief omdat ze vóór immigratie zouden zijn? Wat een rare conclusie. Dat altruistische/idealistische argument geldt immers voor autochtonen die allochtonen willen binnen laten. De allochtoon zelf, of familie, of volksgenoten is onderwerp van die immigratie en daarmee is m.i. in sterkte mate eigenbelang het motief.
    Verder is globalisering eveneens raar om als eigenschap toe te wijzen aan allochtonen aangezien hun focus niet noodzakelijk globaal maar expliciet op 2 landen, herkomstland en woonland is gericht. Of je moet het besef tot de Ummah te behoren als globalisme bestempelen.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Aflevering 70 – Het werk van een klinisch viroloog in tijden van Covid-19, met Katja Wolthers

Kan je met geld de uitkomst van een referendum kopen?

Eerlijke verkiezingen en de Nederlandse poststem

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in