Douze points! De stemvoorkeur van migranten bij het Songfestival

Klagen over dat andere landen niet eerlijk stemmen is inmiddels onderdeel van de Eurovisietraditie. Het beste lied zou daar – behalve in 2019 natuurlijk – de dupe van zijn. Cyprioten stemmen namelijk altijd voor Griekenland, maar de Belgen te weinig voor Nederland. Of wonen er gewoon te weinig Nederlanders in België? De bookmakers draaien overuren en proberen vol goede moed te voorspellen welk land de meeste stemmen zal krijgen. Daarbij zijn migrantenstemmen zeker van belang, met de veronderstelling dat de grotere migrantengemeenschappen in West-Europa, zoals de Turkse, de uitslag van het Songfestival beïnvloeden. Uit de wetenschappelijke literatuur rondom Songfestival stemgedrag – jazeker die bestaat – weten we echter nog verrassend weinig over hoe individuele burgers stemmen. Gunnen de meeste burgers met een migratieachtergrond de winst inderdaad aan hun herkomstland? En welke verschillen bestaan er eigenlijk binnen dergelijke migrantengemeenschappen? Met het gebruik van unieke gegevens laten we zien welk land de voorkeur heeft van burgers met een Turkse achtergrond in West-Europa.

Everyway that the diaspora can?

Van alle groepen met een migratieachtergrond vormt de Turkse diaspora een van de grootse in West-Europa. Voor een lange tijd oriënteerde Turkije zich op Europe, waarbij ook deelname aan het Songfestival het land met Europa verbond. Echter, de onderlinge verhoudingen zijn verslechterd, Turkije focust minder op EU-lidmaatschap, en het besloot vanaf 2013 niet meer aan het Songfestival mee te doen. Maar de historie was niet zonder succes. Deelname van Turkije aan het Songfestival begon al vroeg in 1975 maar het land kwam nooit tussen de top-10 totdat de televoting begon in 1997. De Turkse inzending kwam toen voor het eerst op plaats drie te staan (met Dinle – Şebnem Paker). Dit succes werd toegeschreven aan de introductie van televoting waarbij de Turkse diaspora haar steun kon uiten. Het verondersteld hoogtepunt was de Turkse winst in 2003 met “Everyway that I can”. Bovendien vertegenwoordigde de Turkse Serhat San Marino op het Songfestival in 2019. De Turkse diaspora vormt met deze rijke geschiedenis een interessante casus om voorkeuren onder migrantengemeenschappen te bekijken.

Met het gebruik van specifieke survey data (2000 Families) kan dit en onderzoeken wij in welke mate de Turkse diaspora inderdaad de Turkse act haar stem gunt en hoe dergelijke voorkeuren verdeeld zijn binnen de gemeenschap. In zeven West-Europese landen stelde het survey aan mensen met een Turkse migratieachtergrond de vraag wie zij het liefst het Eurovisie Songfestival zouden zien winnen: Turkije, het huidige land van residentie of het land met beste liedje.

Zuiver of vals, elke stem telt

We weten allemaal dat de verdeling van de punten bij het Eurovisie Songfestival sterk wordt beïnvloed door landenblokken. Deze structurele ‘bondjes’ zijn vaak gebaseerd op geografische nabijheid, gedeelde geschiedenis en politieke verhoudingen. Ze kunnen strategisch zijn en ze kunnen met gedeelde smaak van doen hebben. Niet verwonderlijk laat ook systematisch onderzoek zien dat bepaalde landen elk jaar meer stemmen uitwisselen dan de probabilistische statistiek toelaat. Eén van de belangrijke patronen hierbij is dat een grote diaspora in de rest van Europa punten oplevert. Echter, net als de andere conclusies, is dit patroon geconstateerd op basis van het uitwisselen van de ‘douze points’ (twaalf punten), terwijl we weinig weten over de daadwerkelijke voorkeur van de migrantenpopulatie, en welke verschillen er binnen de gemeenschap zijn. Onze data bieden deze mogelijkheid wel.

Liever Turkije dan het beste nummer

Figuur 1 spreekt boekdelen: het grootste aandeel van de Turkse migrantenpopulatie gunt Turkije de winst. In alle zeven landen ligt dit percentage rond of boven de 90 procent. Slechts 1 procent van de migrantenpopulatie gunt het nieuwe land van residentie zijn of haar stem, en in Frankrijk heeft zelfs geen enkele van de 207 ondervraagden deze voorkeur. Tenslotte geeft gemiddeld vier procent de voorkeur aan het land met ‘het beste lied’: kwaliteit in plaats van vaderlandsliefde. Deze resultaten resoneren andere bevindingen bij migrantengemeenschappen, waaruit blijkt dat mensen vaak op verschillende manieren met hun herkomstland verbonden blijven. Dit zien we ook bij stemmen tijdens nationale verkiezingen of het blijven aanmoedigen van een nationaal voetbalteam.

De verleiding van een winnende stem

Opmerkelijk genoeg is het aandeel dat voor het land met het beste lied zou stemmen in Duitsland wel twee en een half keer zo groot dan in de andere zes landen. Deze resultaten houden stand in een geavanceerde analyse waar er rekening wordt gehouden met verschillen in opleidingsniveau, geslacht en leeftijd. Het gevonden verschil is daarmee niet te verklaren door belangrijke verschillen tussen de migrantenpopulaties in bijvoorbeeld Duitsland ten opzichte van Frankijk. Een mogelijke verklaring voor de Duitse positie is dat Duitsland als enige van deze landen het Songfestival won in de laatste vijf jaar voor het survey. Vanuit de literatuur over strategisch stemgedrag weten we dat burgers een voorkeur kunnen hebben om te stemmen voor een winnende partij (het zogenoemde bandwagon-effect). Een stemkeuze, of een verandering hierin, is dus niet per se gebaseerd op eigen voorkeuren maar ook op de verwachting welke partij zou kunnen winnen. In het geval van het Eurovisiesongfestival heeft het succes van nieuw thuisland Duitsland een deel van de migranten met een Turkse achtergrond kunnen laten proeven aan de kracht van een winnend nummer. Dit zou tot een verandering in voorkeur kunnen leiden waarbij men in het vervolg op kansrijke acts stemt en daarmee aan de ‘winnende kant’ staat.

Vertalen we dit naar Nederland, dan mogen we dus verwachten dat burgers met een migratieachtergrond in Nederland de komende jaren dan ook vaker voor het beste lied gaan kiezen. Het zou zelfs kunnen betekenen dat de kwalitatief hoogwaardige en kansrijke nummers die Nederland de laatste jaren instuurde beter zijn voor de integratie van migrantengemeenschappen dan de typisch Nederlandse folklore die eerder werd ingestuurd met Sieneke en de 3JS. Wie had dat verwacht?

Diversiteit binnen de achterban

Overigens, als we wat verder inzoomen, kunnen we ook begrijpen hoe migranten verschillen in hun Songfestival-voorkeur. “De” Turkse diaspora is natuurlijk niet een totaal homogene groep. Turkije de winst gunnen komt minder voor onder de respondenten zonder het Turkse burgerschap, alsook onder diegenen die zichzelf meer links plaatsen op het politieke spectrum. Diegenen die vaker naar de moskee gaan hebben in minder mate de voorkeur voor het huidige land van residentie alsook het land met het beste lied (weergegeven in figuur 2), terwijl hoger opgeleiden juist eerder voor het beste nummer kiezen. Dit overziend, lijkt het dat burgers met Turkse achtergrond wiens binding met Turkije en de huidige nationalistische koers van de politiek zwakker is minder snel voor Turkije kiezen. Bovendien heeft niet iedereen interesse in het Songfestival. Een kleine drie procent van de Turkse gemeenschap in de West-Europese landen geeft aan geen belangstelling en dus voorkeur te hebben.

Muziek als bindmiddel

De sterke voorkeuren van de Turkse migrantengemeenschap laten zien dat het van belang is om het aantal burgers met een (verschillende) migratieachtergrond mee te wegen in onderzoek naar Songfestival stempatronen. Daarnaast tonen onze resultaten diversiteit binnen een migrantengemeenschap waarbij sommigen loskomen van de voorkeur voor het herkomstland en in plaats daarvan de winst gunnen aan het land met het beste nummer. Ons onderzoek suggereert immers dat de winst van Duitsland in 2010 een deel van de migrantenpopulatie overtuigde om de voorkeur te geven aan het land met het beste nummer, en niet aan Turkije. Dus als we inclusie én het Songfestival serieus nemen dan is het blijven insturen van kansrijke inzendingen (in plaats van de Snollebollekes, Henk Damen of Marco de Hollander) het minste wat Nederland kan doen om ‘de lange arm van Erdoğan’ wat af te houden. En anders vergroot het in ieder geval het kijkplezier van de auteurs.

Afbeelding: Bron