Na een politiek bewogen jaar waarin VVD, PVV en D66 aan kop hebben gestaan in de peilingen, is het beeld nu redelijk vergelijkbaar met een jaar geleden. De PVV is terug aan kop, met daarachter de VVD en D66. De SP is weggezakt uit de top-vier, terwijl het CDA juist gestaag won (+3% t.o.v. een jaar geleden). Winnaars in het afgelopen jaar waren verder D66 (+1,5%), GroenLinks (+1,5%) en de Partij voor de Dieren (+0,5%). Tot de verliezers behoren de SP (-3%), PvdA (-2%) en 50PLUS (-1,5%). Dit blijkt uit de cijfers van de Peilingwijzer, waarin alle peilingen worden gecombineerd tot één schatting van de politieke krachtsverhoudingen voor de Tweede Kamer.
Laat partijen zien:
Goed begin
Voor de PVV begon het jaar sterk; de partij was tot de gemeenteraadsverkiezingen van maart de grootste in de peilingen voor de Tweede Kamer. Daarna zakte de partij duidelijk weg, wat vaak verklaard is door de ‘minder-minder’ uitspraken van Wilders. Na de enigszins tegenvallende Europese verkiezingen, zakte de PVV nog verder weg naar een dieptepunt van een kleine 13% (20 zetels). Sindsdien boekt de partij weer gestaag winst en eindigt ze dit jaar ongeveer zoals ze het begon, met 25 tot 29 zetels.
Bij de VVD zien we in zekere zin het omgekeerde patroon: vanaf een (gedeelde) tweede plek steeg de partij, met name in de zomer, naar de onbetwiste koppositie. Die winst verdampte vanaf september weer, waardoor de partij nu weer op 20 tot 24 zetels staat.
Voor coalitiegenoot PvdA was er geen beter nieuws. Die partij begon dit jaar al op een laag niveau, maar zakte zelfs nog iets verder weg. Stond de partij van Samsom in januari nog ongeveer gelijk met het CDA van Buma, nu staat ze bijna 5% achter (zo’n 8 zetels). De partij schommelt al geruime tijd in de lage tientallen, en wordt nu in de Peilingwijzer berekend op tussen de 11 en 15 zetels.
Gestage groei
Het CDA zag de aanhang dit jaar het sterkste toenemen in procentpunten gemeten: +3%. Met 20 tot 24 zetels staat de partij nu weer op het niveau van de verkiezingen van 2010. De groei begon vanaf april en zette daarna gestaag door. Overigens is de winst van het CDA bij Peil.nl (zo’n 5%) een stuk groter dan in de Politieke Barometer van Ipsos (+2,5%), De Stemming van EenVandaag (+3%), en TNS NIPO (+2%).
D66 is de tweede winnaar en staat nu op 22 en 26 zetels. Gedurende het jaar stond de partij, eind mei/begin juni, zelfs even alleen aan kop, maar ze zakte daarna terug. Sinds oktober heeft de partij van Pechtold de weg omhoog weer gevonden.
GroenLinks lijkt ook de weg omhoog gevonden te hebben en staat nu op 7 tot 9 zetels, een winst van iets minder dan 1,5% (ruim 2 zetels). Die winst is overigens vooral terug te zien in de peilingen van Maurice de Hond/Peil.nl (+2%), in andere peilingen wint GroenLinks meer in de orde van 1 zetel (0,5-1%). De Partij voor de Dieren laat een kleine winst zien en staat nu op 3 tot 5 zetels in de Peilingwijzer.
De linkse kiezer
Voor de SP was 2014 geen goed peilingenjaar. Met name in de tweede helft van dit jaar zakte de partij weg, en staat nu op 15 tot 19 zetels. Dat is nog maar iets boven het resultaat van 2014 (15 zetels, de huidige stand is nog net statistisch significant hoger). De SP weet dus per saldo niet te profiteren van het verlies van de PvdA-kiezer. Waar blijft de linkse kiezer dan? Gijs Rademaker van EenVandaag schreef daar onlangs een lezenswaardige analyse over:
“Bij de SP (…) vindt tegelijk met de instroom van die PvdA-stemmers een uitstroom van kiezers aan de andere kant plaats. De SP verliest de afgelopen twee jaar structureel kiezers aan vooral de PVV en 50PLUS.”
Naast SP en PvdA verliest ook 50PLUS. Die partij staat nu op 2 tot 4 zetels. Dat is nauwelijks hoger dan bij de vorige verkiezingen. Sterker nog, gezien de foutmarges van peilingen en de Peilingwijzer, kunnen we niet concluderen dat de partij van Henk Krol nog op winst staat ten opzichte van september 2012. Daarmee is het de enige oppositiepartij die per saldo niet meer weet de profiteren van de mailaise van de regeringspartijen. Er was weliswaar een kleine opleving na de terugkeer van Krol in september, maar die was van korte duur.
Stabiliteit voor ChristenUnie en SGP
De twee kleine Christelijke partijen handhaven zich op een stabiel niveau. De ChristenUnie boekte in het eerste halfjaar nog wel lichte winst, maar die verdampte na de Europese verkiezingen in mei. De partij van Slob staat nu op 5 tot 7 zetels. De SGP stond het gehele jaar op 3 tot 5 zetels.
Uitzicht voor 2015
Peilingen geven een beeld van de huidige stemintentie en zijn niet noodzakelijkerwijs goede voorspellers van de verkiezingsuitslag, zeker niet ver voor de verkiezingen. Maar met nog minder dan 100 dagen te gaan tot de Provinciale verkiezingen ziet het er voor de regeringspartijen erg somber uit.
Natuurlijk zijn peilingen voor de Tweede Kamer slechts een indirecte graadmeter voor de Provinciale Staten en daarmee voor de Eerste Kamer. Dat komt door verschillen in deelnemende partijen (zoals provinciale partijen), maar vooral ook door opkomstverschillen (75% voor Tweede Kamer 2012 tegenover 56% voor Provinciale Staten 2011). Maar vaak zijn de trends wel dezelfde. Als dat betekent dat VVD en PvdA ook met de ‘Constructieve 3’ geen Eerste Kamermeerderheid halen, is de vraag of en hoe het kabinet nog effectief kan doorregeren.
De gebruikte cijfers zijn afkomstig uit de Peilingwijzer, waarbij een vergelijking is gemaakt met eind december 2013. Percentages zijn afgerond op halve procenten om te benadrukken dat de schattingen niet precies zijn, maar foutmarges in acht moeten worden genomen. Deze worden visueel weergegeven op de website van de Peilingwijzer.
Geef een reactie
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.