• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Eén parlement, achtenwintig verkiezingen

door Tom Louwerse 06/05/2014 0 Reacties

Met de verkiezingen voor het Europees parlement voor de deur, vragen veel kiezers zich momenteel waarschijnlijk af wie ze gaan kiezen. Maar voor het Europees Parlement is de vraag hoe ze stemmen, beter gezegd: hoe hun keuzes worden vertaald in zetels, bijna even interessant. Elk land heeft daarvoor net weer even andere regels. En dat kan gevolgen hebben voor de campagne en de uitslag.

 

Stelsels
Infographic kiesstelsels Europese verkiezingen
(http://www.europarl.europa.eu/eplibrary/InfoGraphic-2014-European-elections-national-rules.pdf)

Ruwweg zijn er drie stelsels in gebruik: gesloten lijsten, open lijsten en enkelvoudig overdraagbare stem. Bij een gesloten lijst, zoals in Duitsland, kun je alleen maar op een partij stemmen: je hebt als kiezer geen enkele invloed op de volgorde waarin de kandidaten worden verkozen. Bij een open lijst, zoals in Nederland, stem je ook op een voorkeurskandidaat. Nu verschilt het per land hoe zwaar die voorkeursstemmen doorwegen (in Nederland niet zo sterk), maar in potentie kunnen kiezers de lijst helemaal omgooien. Het derde systeem, de enkelvoudig overdraagbare stem, wordt alleen in (Noord-)Ierland en Malta gebruikt.

Naast het systeem, heeft vooral het aantal districten invloed op het resultaat: hoe kleiner de districtsgrootte, hoe minder proportioneel het resultaat. In een aantal lidstaten werkt men met districten, bijvoorbeeld in Groot-Britannië en Frankrijk. Het aantal districten mag echter niet zo klein dat de proportionaliteit echt in het gedrang komt; met een districtsgrootte van één krijg je immers het first-past-the-post systeem zoals ze dat in Engeland bij nationale verkiezingen gebruiken. Dat meer proportionele systeem bij de Europese verkiezingen betekent dat kleinere partijen, zoals de Groenen (en in het verleden UKIP, dat nu tot de grootsten behoort in Europa), meer kans maken op een zetel.

 

Drempels
Kiesdrempels bij de Europese verkiezingen
(http://www.europarl.europa.eu/eplibrary/InfoGraphic-2014-European-elections-national-rules.pdf)

 

De helft van de landen hanteert een kiesdrempel van maximaal 5 procent. De laagste drempel bestaat in Cyprus (1,8%), maar die maakt in de praktijk niet zo heel veel uit omdat je daar sowieso 16,6% moet winnen om één van de zes (volle) zetels te behalen. Duitsland kende ook een kiesdrempel, maar die is door het grondwettelijk hof onderuit gehaald. Volgens het hof was een drempel voor het Europees parlement ongrondwettelijk omdat daar geen regering gevormd hoeft te worden (zoals landelijk wel het geval is) en fragmentatie in het parlement daardoor minder een probleem hoeft te zijn. Dit opent de weg voor kleinere partijen, die eerder nog moesten vrezen voor de 5% (later 3%) drempel.

Het systeem met de enkelvoudige overdraagbare stem zoals dat wordt gebruikt in Ierland (zowel de Republiek als Noord-Ierland) en Malta is de vreemde eend in de bijt. In Ierland heeft men kleine districten van 3 of 4 EP-leden. Als kiezer stem je niet op één kandidaat, maar kun je een voorkeursvolgorde aangeven. Je kunt dus alle kandidaten ordenen. Heb je een voorkeur voor een zeer marginale kandidaat, dan zet je die op 1; mocht deze kandidaat als eerste afvallen vanwege een laag aantal stemmen, dan kijkt men naar je tweede voorkeur, enzovoorts.

Door dit systeem hebben kleinere partijen dus meer kans; een strategische stem heeft minder zin. Als een kandidaat méér stemmen behaalt dan zij nodig heeft voor haar zetel, dan wordt het teveel aan stemmen ook herverdeeld. Zo kan een populaire politicus van Fine Gael zijn ‘extra’ stemmen doorgeven aan een minder populaire ‘running mate’. Mede door dit systeem krijgen de verkiezingen een meer gepersonaliseerd karakter. In het centrum van Dublin hangen zo’n beetje alle lantaarnpalen met tot wel drie of vier posters vol. Op elk daarvan de foto met de kandidaat met het verzoek: zet mij op 1.

Maakt het systeem wat uit voor de mate waarin campagne wordt gevoerd? Volgens Laura Sudulich zou je dat wel denken, maar vallen de verschillen -als we naar campagne-uitgaven kijken- wel mee:

These differences in the ballot structure would suggest differential effects on individual candidates’ campaign activities and electoral outputs. However, our empirical analysis shows that campaign expenditure is positively related to electoral success under both party-based and candidate-based systems. Whatever the electoral system, campaign efforts on the part of individual candidates matter in winning votes.

 

Filed Under: EU en internationaal, Kiezers en publieke opinie, Uncategorized Tagged With: Europees Parlement

Over de auteur

Tom Louwerse
Tom Louwerse is universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich op politieke representatie, parlementair gedrag, verkiezingen, peilingen en stemhulpen.
Website: https://www.tomlouwerse.nl/nl
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Verdeeld succes migrantenpartijen

Kan de computer frames in teksten analyseren?

Aflevering 101 – Waarom politiek vertrouwen in Nederland is gekelderd, met Tom van der Meer

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in