• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Emotie-inflatie Revisited

door Simon Otjes 05/01/2016 0 Reacties

Onlangs schreef ik een stukje over emotie-inflatie in de Tweede Kamer. Ik probeerde de stelling van Joost Vullings uit Politieke Junkies te toetsen dat het taalgebruik van politici emotioneler is geworden. Ik keek naar het gebruik van de woorden ‘verbaasd’, ‘geschokt’ en ‘verbijsterd’ in de Tweede Kamer. Deze woorden werden minder vaak gebruikt in de Kamer en niet vaker zoals ik had verwacht.

Joost Vullings was, gezien zijn tweets, verbijsterd over dit stuk. Hij doelde immers op uitspraken in de media en niet in de Kamer. Dat het gros van de voorbeelden die hij aandroeg uit de Kamer kwamen deed hier niet aan af:

“Toen ik ooit eind jaren ’90 begon als stagiair op de NOS-radioredactie, dat was een periode dat als je dan politici sprak en er was wat gebeurd, er stond in de krant bijvoorbeeld dat er op een school iemand niet functioneerde of zo en daar wilde we dan politici over spreken dan waren ze ‘verbaasd’. Politici waren toen over het algemeen verbaasd en als het dan echt heel erg was dan waren ze geschokt. Dat hele woord verbaasd dat is inmiddels … als je nu tegen iemand zegt ik ben verbaasd. Ja sorry maar je moet echt iets beters meenemen. Dus nu is de basisemotie is geschokt. Dat is inmiddels eigenlijk alweer passé. Tegenwoordig ben je verbijsterd. Echt verbijsterd.”

Vullings had het inderdaad over de media. En op een druilerige dag in de kerstvakantie kunnen we best een paar keer zoeken in de krantendatabase LexisNexis. Maar dan moeten we het Vermoeden van Vullings ook omzetten in toetsbare hypothese. Vullings stelt niet slechts dat het gebruik van emotionele termen als ‘verbaasd’, ‘geschokt’ en ‘verbijsterd’ toeneemt, maar dat er een verschuiving zichtbaar is. Tussen eind jaren ’90 en nu zijn er drie periode zichtbaar:

  1. een waarin ‘verbaasd’ vaker gebruikt wordt dan ‘geschokt’ of ‘verbijsterd’;
  2. een waarin ‘geschokt’ vaker gebruikt wordt dan ‘verbaasd’ of ‘verbijsterd’;
  3. en een waarin ‘verbijsterd’ vaker gebruikt wordt dan ‘geschokt’ of ‘verbaasd’.

Ik kijk hiernaar het gebruik van deze drie termen in combinatie met een naam van één van de partijen die zetels heeft gehaald in Tweede Kamerverkiezingen in de Volkskrant, Trouw, NRC Handelsblad en Telegraaf. Ik beperkt me tot de periode 1999 – 2015 omdat pas vanaf 1999 alle kranten in LexisNexis zitten.

 

figuur 1 copy
Figuur 1: Verbaasd

 

Figuur 1 toont ‘verbaasd’. De zwarte lijnen is een schatting van het gemiddelde gebruik van deze term in alle kranten als een functie van de tijd met een 95% onzekerheidsmarge. De grijze lijn is de NRC, de streepjeslijn in de Trouw, de stippellijn is de Volkskrant en de lijn van stippen en strepen is de Telegraaf. Gemiddeld neemt het gebruik van deze term dus toe tot ongeveer 2010 waarna dit stabiliseert. Van de individuele kranten valt op dat het gebruik van de term daalt in de Trouw, rond de 70 oscilleert voor de nuchtere NRC en geleidelijk stijgt in de Telegraaf.

 

figuur 2 copy
Figuur 2: Geschokt

 

Figuur 2 toont de data voor ‘geschokt’. Het eerste dat opvalt is dat het aantal voor ‘geschokt’ veel lager ligt dan voor ‘verbaasd’. Het gemiddelde voor ’verbaasd’ is 59 en voor ‘geschokt’ 25. Er is wel een duidelijke toename zichtbaar in het gebruik van deze term in de lijn die het gemiddelde schat.

 

figuur 3 copy
Figuur 3: Verbijsterd

 

Figuur 3 toont ‘verbijsterd’. Het gemiddelde van 23 is net iets lager dan voor ‘geschokt’. Ook hier is een toename zichtbaar in de lijn die het gemiddelde schat, met name aangewakkerd door de Telegraaf.

 

figuur 4
Figuur 4: Trends

 

Als we de trendlijnen voor de drie termen (Figuur 4) naast elkaar leggen moeten we het Vermoeden van Vullings helaas verwerpen. In alle perioden wordt ‘verbaasd’ vaker gebruikt dan ‘geschokt’ of ‘verbijsterd’. Sterker nog in ieder individueel jaar is de telling voor ‘verbaasd’ hoger dan die voor ‘verbijsterd’ en ‘geschokt’ bij elkaar. Wel is het zo dat ‘verbijsterd’ in de laatste jaren statistisch gezien ongeveer even vaak gebruikt wordt als ‘geschokt’ terwijl er perioden zijn geweest midden jaren ’00 dat ‘geschokt’ duidelijk vaker werd gebruikt dan ‘verbijsterd’.

De laatste vraag die opkomt, is wat de verhouding is tussen het gebruik van deze termen door politici in de Kamer en in de media. Immers, zoals presentator Martijn de Greve voorstelde tijdens Politieke Junkies: “al die Kamerleden zitten ook in een rare kramp ze moeten een soort powerquote leveren om net wel of niet in zo’n artikeltje te belanden”.

Er zit hier wel iets in: gemiddeld over de hele periode zijn er 126 Kamerdebatten per jaar waarin de term ‘verbaasd’ gebruikt wordt. Gemiddeld zijn er slechts 59 artikelen per krant waarin partijen en deze term genoemd worden. Er zijn dus ruim twee keer zoveel Kamerdebatten waarin de ‘verbaasd’ gebruikt wordt dan artikelen. Er zijn gemiddeld per jaar 19 debatten waarin de term ‘geschokt’ gebruikt en gemiddeld per krant 26 artikelen. Deze term wordt dus verhoudingsgewijs vaker gebruikt in de kranten dan in de Kamer. Bij verbijsterd slaat deze verhouding door: er zijn slechts gemiddeld per jaar tien Kamerdebatten waarin de term ‘verbijsterd’ gebruikt wordt maar gemiddeld per jaar per krant 22 artikelen waarin die term en de naam van een partij gebruikt worden. Deze term wordt dus ruim twee keer zo vaak in media gebruikt als in de Kamer. De Greve heeft dus zeker een punt als hij opmerkt dat Kamerleden die zulke termen hanteren vaker in de media komen.

Filed Under: Politieke partijen Tagged With: emotie, geschokt, parlement, taalgebruik, tweede kamer, verbaasd, verbijsterd

Over de auteur

Simon Otjes
Universitair docent Nederlandse Politiek bij de Universiteit Leiden en Onderzoeker bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek richt zich op de rol van politieke partijen in Nederland en Europa, met een bijzondere interesse voor de ruimtelijke modellen die politiek gedrag structureren.
Website: http://www.simonotjes.nl
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een antwoord Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

SRV Podcast, episode 50 – UK election preview, with Rob Ford

Amerikaanse vlag - Royalty free photo from pxfuel

Wat als de Verenigde Staten proportionele representatie zou hebben?

Plaatjes van de electoraatjes: GroenLinks

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in