Forum voor Democratie: overdrijven met statistiek

Het Forum voor Democratie lijkt een probleempje te hebben met Excel. Vandaag verscheen een nieuw, kort promotiefilmpje van de nieuwste politieke partij van Nederland, onder de titel ‘Wij laten ons niet langer uitlachen‘. Een prachtig geanimeerde staafdiagram over de uitslag van het referendum van afgelopen april moet onderbouwen waarom.

Helaas heeft de maker van het filmpje een ongelukkig foutje gemaakt. Het staafje van het aantal nee-stemmers bij het referendum (61%) is niet 1,5 keer zo groot als het aantal voorstanders (39%), maar wel 2,5 keer.

Het onderstaande figuur laat zien wat er fout gaat, en hoe het grafiekje er eigenlijk uit had moeten zien.

Geluk bij een ongeluk voor het Forum voor Democratie: De fout werkt in het voordeel van het verhaal dat ze willen vertellen.
Normaal ben ik niet zo’n grafiekpurist, maar in dit geval kan ik het probleem niet eens wijten aan een verschoven y-as. Immers, in de animatie van de grafiek zien we al dat de balk van de ja-stemmers al van meet-af-aan kleiner wordt geschat dan die van de nee-stemmers (zie hieronder). Jammer dat het Forum dat zelf niet had opgemerkt.

Overdrijven met statistiek

Het is de derde keer in minder dan een half jaar dat het Forum voor Democratie overdrijft met het statistisch bewijs.

In maart was het Forum rechtszaken gestart om een groter aantal stemlokalen af te dwingen, waarbij het zich nadrukkelijk leek te baseren op een viertal politicologische studies. Ten onrechte. Bij lezing ervan bleken twee van die studies helemaal niets te zeggen over stemlokalen, was de derde een overzichtsstudie die zegt dat er geen bewijs is dat meer stemlokalen goed zijn voor de opkomst, en vond de vierde weliswaar een effect van stemlokalen op opkomst, maar was dat effect (i) niet oorzakelijk en (ii) verwaarloosbaar klein.

Twee weken geleden verscheen een rapport van het Forum voor de PVV (opmerkelijk genoeg inmiddels de electorale concurrent) over het referendum. Een van de centrale beweringen in dat rapport luidde dat referenda goed zijn voor het vertrouwen in de politiek. De onderbouwing? In Zwitserland is het vertrouwen iets hoger dan in Nederland. In Zwitserland heeft men naar tevredenheid een referendum. Ergo: Referenda zijn goed voor het vertrouwen. Zo lust ik er nog wel een paar. Zwitsers hebben bijvoorbeeld ook bergen, drie taalgebieden, en een regering die nooit van samenstelling wijzigt. Jammerlijk genoeg negeerde het Forum de prachtige verklarende studies die Zwitsers zelf hebben ondernomen om het effect van referenda op vertrouwen te toetsen. De conclusie? Er is netto eigenlijk geen effect.

En waarom?
De overdrijving is ook zo onnodig. De winst van het nee-kamp bij het referendum was groot genoeg om het niet kunstmatig te hoeven uitvergroten. Het belang van stemlokalen valt op basis van andere principes (en studies) te onderbouwen. Het referendum is een nuttige aanvulling op de democratie, ook als het ons vertrouwen in de politiek niet stimuleert.