Het idee lijkt onuitroeibaar. GroenLinks zou met de PvdA moeten fuseren.
Deze zomer werd het idee nieuw leven ingeblazen. De afzwaaiende GroenLinks-wethouder (en partijprominent van het eerste uur) Andrée van Es stelde het bij haar afscheid voor. De Amsterdamse PvdA-partijleider Moorman reageerde enthousiast. Al in 2012 had oud-GroenLinks-Kamerlid Ineke van Gent zo’n fusie geopperd. En recent nog besprak de Volkskrant een fusie als een reële optie voor de PvdA.
Maar welk probleem zouden GroenLinks en de PvdA met een fusie oplossen? Op de korte en op de lange termijn is na een fusie weinig meer te verwachten dan nog meer zetelverlies.
Onvrede over de huidige situatie
Blijkbaar is er onvrede over de huidige situatie. Dat is niet zo vreemd. PvdA en GroenLinks zitten beide al enige tijd in een dip. De afgelopen decennia heeft de PvdA haar aanhang structureel zien slinken waardoor het nu één van de zes middelgrote partijen is in ons partijstelsel. GroenLinks bleek tot nu toe niet in staat om door te stoten naar die groep van middelgrote partijen.
Ook qua regeringsformatie is er reden voor ontevredenheid op links, zou je zeggen. De linkse partijen halen in Nederland bijna altijd een minderheid van de zetels: een linkse regering zit er dus niet in, zelfs als D66 daartoe bereid zou zijn. Als de PvdA regeert, is dat met rechtse partijen (VVD, CDA). Dat maakt de PvdA weer kwetsbaar voor verwijten van links (SP, GroenLinks) dat niet gezamenlijk wordt opgetrokken. GroenLinks heeft in Den Haag zelfs nog nooit meegeregeerd. In de onderhandelingen is er een paar keer aan gesnuffeld – recent nog in 2010 toen Paars-Plus (VVD-PvdA-D66-GroenLinks) op tafel lag, en in 2012 toen het Lente Akkoord moest worden gesloten met het minderheidskabinet VVD-CDA.
PvdA en GroenLinks kennen dus beide een korte-termijndip, een structurele minderheidspositie, en frustratie over de regeringsformatie. Wat te doen? Er zijn drie opties. De partijen kunnen (1) bij de huidige situatie blijven, (2) intensiever samenwerken, of (3) fuseren.
Fuseren
Een fusie gaat die problemen niet oplossen. Natuurlijk hangt dat voor een deel af van de vorm die een fusie zou krijgen. Als een compleet nieuwe partij wordt opgetuigd, de politieke fossielen van beide partijen worden afgedankt, en de beklemmende organisatiestructuren overboord worden gekieperd, zou de fusiepartij veel meer vrijheid hebben om een koers te kiezen. Dan kan worden gekozen voor bijvoorbeeld een brede sociaal-liberale partij op links (zoals D66). Waarschijnlijker is echter dat de nieuwe partij de brede doelstelling blijft houden van de huidige PvdA en GroenLinks.
Ongeacht de keus is het onwaarschijnlijk dat de fusie op korte termijn tot winst gaat leiden. GroenLinks concurreert evenzeer met de SP als met de PvdA en D66. Een fusie richting het midden (PvdA) zal de wat linksere kiezers (SP) eerder vervreemden dan aantrekken. Bovendien wordt GroenLinks door de fusie met de veel grotere partij (met veel grotere partijorganisatie) een marginale stroming. Omgekeerd is het ook niet evident dat de eerdere PvdA-kiezers die in de peilingen nu bij D66 zitten zullen terugkeren wanneer de PvdA fuseert met een nog linksere partij. 1+1 is dan al snel minder dan 2.
Fusie als miskleun op de lange termijn
Een fusie zal vooral op de langere termijn een misstap zijn. Door in te zetten op één gezamenlijke partij, ondermijnen de PvdA en GroenLinks hun gezamenlijke strategische positie. Moderne kiezers zijn immers niet langer loyaal aan een enkele partij. Partijen zijn onderdeel van een bredere keuzeset, waaruit kiezers hun definitieve keuze maken. Als linkse kiezers worden weggedreven door weerzin tegen de regeringsdeelname (PvdA) of door een ongelukkig partijleiderschap (GroenLinks onder Sap; PvdA onder Cohen), hebben ze nu nog de mogelijkheid om op de andere partij te stemmen.
Als de PvdA en GroenLinks na een fusie slechts één partij vormen zullen ze gezamenlijk veel gevoeliger zijn voor die conjunctuur: de pieken van een succesvolle koers of populair leiderschap zullen niet hoger zijn, maar de dalen zullen wel degelijk dieper zijn dan nu het geval is, omdat kiezers nog verder (SP, D66, PvdD) moeten zoeken voor een alternatief. Het is onverstandig om in te zetten op één partij wanneer de kiezer zo vluchtig is als tegenwoordig.
Bovendien valt te betwijfelen of een fusie het partijstelsel zal opschudden. De afgelopen dertig jaar zien we in Nederland een toenemende normalisering van partijverhoudingen. In plaats van twee traditioneel dominante partijen hebben we nu 6 structureel middelgrote partijen: twee op links (SP, PvdA), één in het midden (D66), en drie op rechts (CDA, VVD, PVV). Het is niet te verwachten dat die normalisering van partijverhoudingen verandert wanneer de PvdA fuseert met GroenLinks. De stabiele verhouding tussen politiek links en politiek rechts zal niet worden opgeschud door een fusie op links. Eerder ontstaat er electorale ruimte voor een nieuw alternatief, of ruimte voor groei van de PvdD.
In termen van coalitieonderhandelingen kan GroenLinks – anders dan de PvdA – nu nog functioneren als oliemannetje, de partij die door een deur kan met veel van de andere partijen en als junior-partner helpt bij het creëren van meerderheden in moeilijke onderhandelingen. Een middelgrote fusiepartij kan die rol niet spelen.
Stembusakkoord
Er is een logisch alternatief voor fusie: het stembusakkoord. PvdA en GroenLinks kunnen al voor de verkiezingen een pre-electorale coalitie sluiten, waarin ze uitspreken dat ze ofwel samen regeren ofwel allebei niet. Mogelijk kunnen ze zelfs onderling de prioriteiten afstemmen bij de campagne (wie doet wat?) en voor eventuele coalitieonderhandelingen. Zo kunnen de partijen samen optrekken, maar toch hun eigen profiel behouden. Dat geeft de grootste kans gezamenlijk een brede groep kiezers te bereiken. Bovendien maakt het de partijen als gezamenlijk optrekkend blok minder gevoelig voor fluctuaties. De voordelen van een fusie boven zo’n stembusakkoord zijn erg onduidelijk, voor beide partijen.
Toch is zelfs zo’n innige samenwerking erg onwaarschijnlijk. In het verleden hebben linkse partijen elkaar tijdens coalitieonderhandelingen vaker wel dan niet laten vallen. Gezamenlijk optrekken blijft holle retoriek wanneer partijen uiteindelijk steeds voor hun eigen op korte-termijnbelangen blijven kiezen.
Afbeelding: Untitled door Bas Bogers (license).
laten we de partij besturen en organisaties niet vermoeien met fusie gedoe, maar laat zij zich richten op de eigen identiteit van hun partijen.
PvdA leden en aanhangers die de PvdA niet meer links vinden, en al helemaal niet duurzaam, kunnen gewoon overstappen, of ook lid worden van GroenLinks..
Veel GroenLinks-stemmers zijn nog steeds proteststemmers. Toen Jolande Sap als voorproefje voor regeringsdeelname op de Kunduz-missie intekende haakte menig stemmer af. Incluis Ineke van Gent. Terwijl dat toch een betrekkelijk kleine missie was. En zeker in vergelijking met de MINUSMA missie in Mali waar door commando troepen hard gevochten wordt.
Het Kunduz- of Lente-akkoord geheten werd ook niet gepruimd. Als je dat akkoord vergelijkt met wat er daarna aan crisismaatregelen bij kwam dan denk ik dat GroenLinks en haar achterban mentaal niet klaar zijn voor regeringsdeelname. Dat echte doorzetten zit niet echt in de genen.
Het spijt me zeer maar ik vind dat Jolande Sap meer moed getoond heeft dan het gehele GroenLinks collectief. Het moreel schoon blijven lijkt voor velen belangrijker dan een smetje oplopen door het regeren.
Vergis je niet, er is nu met PvdA, VVD, D66, CDA, CU en SGP een collectief gesmeed dat langer door gaat dan de huidige regering. Of de SP nu in de peilingen nu wel of niet populair is zal effectief geen bal meer uit maken.
Ik zit nu Nieuwsuur te kijken en het gaat over defensiebudgetten verhogen, deelnemen aan snelle NAVO-troepenmachten voor Oekraïne en de Baltische staten, wapens leveren aan Koerden en deelnemen aan de bestrijding van ISIS. Dat defensiebudget zal ook in de komende jaren na Kabinet Rutte II verder omhoog gaan. Even zo het aantal militaire missies. Kortom menig GroenLinks’er krijgt daar slappe knieën van.
Hey, ik kom mijn oude meningen tegen. Zie geen reden ze te herzien. Inmiddels vliegen onze piloten in Irak en Syrië ter bestrijding van Daesh.
Hoe gaat de ‘leider van het linkse motorblok’ hier uit redden in kabinet Klaver:
4× Vervanging onderzeeboten 2.929 miljard.
3× Vervanging M-fregatten 906m,
8× Vervanging mijnenjagers +1 torpedowerkschip 8×89m + 89m maakt 801m,
3× Vervanging KDC-10 Tanker-transportvliegtuigen 878m,
4× Vervanging (grondgebonden luchtverdediging) Patriot PAC3 systeem 753m.
http://www.rijksbegroting.nl/2016/voorbereiding/begroting,kst212228_13.html
Dan hebben we nog kerncentrale Borssele. Over de grens in België staan nog 4 centrales tegen de Nederlandse grens aan die binnen 10 jaar opgeruimd en vervangen dienen te worden. Totaal 5 centrales. België maakt geen haast ze te vervangen, dus daar moeten we zelf achteraan. Je maakt mij niet wijs dat je ze alle 5 met schone alternatieven kan vervangen, hooguit 2. Of we zetten heel Zeeland vol stalen palen met wieken maar dat zie ik niet snel gebeuren.
Is het vervelend als ik zeg dat Jesse Klaver nu al aan de groene galg hangt? Politiek is dingen moeten doen waar jezelf geen zin had om over na te denken. Bij GroenLinks denken ze te veel na over waar ze zelf voor zijn.