• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Geen ‘vive la république’, maar ‘liever geen republiek’

door Tom van der Meer 30/04/2013 1 Reactie

Over een paar uur bestijgt koning Willem-Alexander de troon, waarmee hij het staatshoofd van Nederland wordt. Het wordt interessant of de republikeinse oproep om wit gekleed te gaan, als democratisch tegengeluid tegen het erfelijk staatshoofd, gehoor vindt bij het publiek. Is er eigenlijk wel brede steun voor een republiek? En waar zit die steun dan?

Bij gebrek aan recentere, vrij beschikbare gegevens, hebben Armèn Hakhverdian en ik de gegevens uit het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) van 2010 verkend. Dat heeft in elk geval het voordeel dat de cijfers niet vertekend zijn door de recente hausse aan Oranje-berichtgeving. In dat NKO is aan ruim 2000 Nederlanders gevraagd of zij vinden dat Nederland een republiek zou moeten zijn.

 

Driekwart wees republiek af

In 2010 kon ruim 13% van de Nederlanders (zeer) instemmen met een republiek. Daartegenover stond echter ruim 75% die een republiek (zeer) afwees. De republiek wordt gesteund door slechts een kleine minderheid van de Nederlanders. Kritiek op het koningshuis (dat volgens andere onderzoeken wijdverbreider is) heeft dus niet tot gevolg dat Nederlanders verlangen naar een gekozen staatshoofd.

Rep

Brede steun

Er lijkt een opvallend brede steun voor de monarchie onder eigenlijk alle lagen van de bevolking.

Wanneer we bijvoorbeeld kijken naar de links-rechts positie van Nederlandse kiezers, zijn er nauwelijks significante verschillen in de steun voor de republiek. Hoe hoger de score, hoe meer steun voor de republiek.

Het grijze vlak geeft de onzekerheidsmarges aan. Omdat we generaliseren van een steekproef naar de Nederlandse bevolking, is er altijd onzekerheid over de precieze steun voor de republiek. Maar we kunnen 95% zeker zijn dat die steun binnen die onzekerheidsmarges ligt. Hier zien we dat er van links naar rechts nauwelijks verschillen zijn. Alleen extreem-linkse kiezers zijn republikeinser dan vooral de politieke middengroepen. Maar zelfs onder hen is slechts een minderheid voorstander van een republiek.

LRrep

Ook mediagebruik houdt nauwelijks verband met steun voor de republiek. Verschillen zijn er nauwelijks tussen groepen televisiekijkers naar 22 programma’s. Eigenlijk wijken alleen de Lingo-kijkers af van het gemiddelde: slechts 7% steunt de republiek. Grotere verschillen zie je onder groepen krantenlezers. De meest Oranjegezinde kranten zijn Telegraaf en AD, het minst Oranjegezind zijn Volkskrant en NRC.

KrantRep

Democratisering en het Oranjegevoel

Ongetwijfeld komt de steun voor de republiek deels voort uit democratiseringsgevoelens. Maar die samenhang is niet eens zo sterk. Ik heb steun voor de republiek hier uitgezet tegen steun voor een direct gekozen minister-president. Nu gaat een gekozen minister-president niet noodzakelijk in tegen een ongekozen staatshoofd (de koning), maar het zou wel een beetje wringen. Maar wat zien we? Onder diegenen die een gekozen minister-president willen is de steun niet eens hoger dan 20%. Merkwaardiger nog: onder diegenen die tegen een gekozen minister-president zijn, is ongeveer 10% tegelijk wel voorstander van een republiek.

Drukwerk

Anderzijds hangt steun voor de monarchie enigszins samen met patriotisme. Republikeinen voelen zich minder betrokken bij Nederland en de Nederlanders, voelen zich minder trots om Nederlander te zijn, en willen Nederlandse gebruiken en tradities minder sterk beschermen. Opvallend genoeg heeft steun voor de republiek verder niets van doen met de vorm van nationalisme die gebaseerd is op geboortegrond (je kan alleen echt Nederlander zijn als je hier geboren bent). Steun voor de monarchie is dus eerder een vorm van cultureel erfgoed.

TrotsRep

Extreem-linkse, NRC lezende Lingo-haters

Al met al kunnen we op basis van de uitslag van 2010 weinig witte sjaaltjes verwachten onder het brede, ongeorganiseerde publiek. Hoogstens als extreem-linkse, NRC lezende Lingo-haters zich morgen verzamelen. Maar verder liep het Nederlandse publiek, in elk geval tot voor kort, niet warm voor een republiek.

Categorie: Kiezers en publieke opinie, Overig Tags: Republiek

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Lees Interacties

Reacties

  1. Rense Corten zegt

    30/04/2013 om 22:28

    Wat mij verbaast is de schijnbaar grote hoeveelheid mensen, waarvan sommige toch intelligent over komen, die niet alleen pragmatisch de monarchie steunen maar serieus lijken te geloven in de superieure kwaliteiten van het Huis van Oranje. Zijn daar ook data over?

    Login om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.

Primaire Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Zijn de PvdA en GroenLinks ‘even groot’?

De unieke functies van het raadgevend referendum

SRV Podcast, episode 45 – Brexit ‘in limbo’, with Rob Ford

Podcast

Episode 132 – The 2025 German elections, with Tarik Abou-Chadi

We are joined by Tarik Abou-Chadi (Oxford) to discuss the dystopian reality of the 2025 German … [Lees verder...]

Aflevering 131 – Het regionale kiesstelsel van Pieter Omtzigt, met Henk van der Kolk en Simon Otjes

De Stuk Rood Vlees podcast is terug, en wel met een gortdroge aflevering over kiesstelsels! In het … [Lees verder...]

Episode 130 – Countdown to Extinction (UK edition), with Rob Ford

It's time for our UK election preview with our old pal Rob Ford (University of Manchester). Are the … [Lees verder...]

Populisme

Wie is er bang van ‘het volk’? Politiek elitisme in vier Europese landen

Het succes van populisme leidde de afgelopen jaren tot een omvangrijke literatuur rond de vraag wie … [Lees verder...]

Aflevering 127 – Waardenloze politiek (en een stukje formatie), met Tom van der Meer

Tom van der Meer (UvA) schuift aan om te vertellen over zijn nieuwste boek 'Waardenloze politiek: … [Lees verder...]

Plaatjes van de electoraatjes 2023: de PVV

Op 22 november zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie gaan wij aan de hand van een … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2025 StukRoodVlees

Copyright © 2025 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in