• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Het begin van het einde van de PVV?

door Matthijs Rooduijn 23/03/2014 4 Reacties

De PVV verkeert in zwaar weer. Dat mogen we zo langzamerhand wel concluderen. Maar wat betekent dit nu voor de toekomst van de partij? Tijdens het tv-programma Buitenhof formuleerde VVD-coryfee Hans Wiegel één van de belangrijkste vragen die de crisis bij de PVV oproept: wat zal er straks gebeuren met de PVV-kiezers? Zullen ze Wilders de rug toekeren? Of blijven ze hem trouw?

Verschillende commentatoren lijken te denken dat de huidige crisis bij de PVV weleens het begin van het einde van de partij zou kunnen markeren. Zo schreef Bas Heijne in zijn column in NRC Handelsblad dat het al tijden niet goed gaat met de partij van Wilders: weglopende Kamerleden, mislukt Polenmeldpunt, mislukte anti-islamstickeractie, stemmenverlies in de enige twee gemeenten waar de partij meedeed. Volgens Heijne kan het snel gedaan zijn met de PVV:

Het is de radicalisering van een auto die gas geeft in een doodlopende straat. Veel hangt af van de Europese verkiezingen. Wanneer Wilders er dan niet in slaagt met zijn nieuwe extreem-rechtse vrienden op de golf van het anti-Europese sentiment – aangemoedigd door Vladimir Poetin – een oogverblindende overwinning te halen, is het gedaan voor hem. Dan wacht ons een nieuw drama, maar dat zal persoonlijk zijn, niet langer politiek.

 

Heijne heeft een punt. Vooral het gerommel binnen de PVV en het grote aantal weglopende Kamerleden, Statenleden en Raadsleden is slecht nieuws voor Wilders. Onderzoek van de politicologen Sarah de Lange en David Art toont aan dat partijen voor succes op de lange termijn gebaat zijn bij een stabiele en goed geïnstitutionaliseerde partijorganisatie (zie hier). Deserterende politici kun je dan missen als kiespijn. Volgens Maurice de Hond zou de PVV als er vandaag verkiezingen zouden zijn inderdaad een verlies van 5 zetels lijden ten opzichte van de vorige peiling.

Toch denk ik dat Heijnes conclusie te voorbarig is. Niemand zal ontkennen dat de PVV in een dip zit, maar dat betekent geenszins dat het gedaan is met de partij. Daar zijn twee redenen voor.

 

 

PVV-kiezers zijn het in grote lijnen met de standpunten van Wilders eens

Ten eerste is er nog steeds een zeer grote groep kiezers die in het in grote lijnen eens is met de standpunten van Wilders. Sommige mensen denken dat PVV-kiezers zich vooral tot de PVV aangetrokken voelen vanwege het optreden van Wilders. Inhoudelijk zouden ze het eigenlijk helemaal niet zo sterk met de partij eens zijn. Dit is onzin. Het merendeel van de PVV-kiezers stemt op de partij van Wilders omdat ze het inhoudelijk in grote lijnen eens zijn met het programma van de partij. Ze kunnen zich vooral vinden in de standpunten over immigratie en integratie en de kritiek op het “politieke establishment” dat zijn binding met het “gewone volk” volledig zou zijn verloren (zie onder andere dit artikel en dit artikel dat ik met collega Gijs Schumacher heb geschreven, paywall). Deze kiezers zijn niet opeens verdwenen – en hun standpunten al evenmin. Bovendien is er op dit moment geen enkele andere partij waar ze bij terecht kunnen.

 

Wilders buitensluiten speelt hem in de kaart

Ten tweede heeft Wilders een zeer succesvolle strategie ontwikkeld om kiezers met deze standpunten aan te spreken. Er is geen enkele reden om te verwachten dat deze strategie in de toekomst niet meer zou werken. Die strategie houdt het volgende in. Wilders weet dat zijn ideeën het best tot hun recht komen als hij zich in de rol van buitenstaander manoeuvreert. Eerst provoceert hij de gevestigde politieke partijen met zeer radicale uitspraken over immigranten, moslims of Marokkanen. Hoe radicaler die uitspraken, zo weet Wilders maar al te goed, hoe groter de kans dat er wel een PvdA-, CDA-, VVD- of D66-politicus opstaat die zich hier op emotionele wijze over uitlaat. Aan de hand van dergelijke emotionele reacties kan hij overgaan tot de volgende stap van zijn strategie: zichzelf presenteren als slachtoffer van het politiek correcte systeem dat probeert degenen die de daadwerkelijke zorgen van het gewone volk verwoorden te muilkorven.

Zo sprak Wilders afgelopen vrijdag, naar aanleiding van de reacties van andere partijen op zijn “minder Marokkanen-uitspraak”, van een “hetze” tegen zijn partij. Wilders: “Wat politiek en media nu doen in al hun collectieve gretigheid: dat is pas haatzaaien en ophitsen, maar dan tegen de PVV.” Hij zei daarbij niet van plan te zijn, zijn uitspraken terug te nemen. “We blijven koersvast en opkomen voor onze kiezer en standpunten, ondanks alle politieke correctheid.”

Deze strategie kan uiteindelijk leiden tot aangiftes (het OM heeft inmiddels al meer dan 100 aangiftes wegens discriminatie ontvangen) en strafvervolging. Dat hebben we in het verleden niet alleen bij Wilders gezien, maar ook bij Jean-Marie Le Pen van het Front National in Frankrijk. Dit pakt voor de betreffende politicus eerder positief dan negatief uit. De communicatiewetenschappers Joost van Spanje en Claes de Vreese hebben laten zien dat dergelijke strafvervolgingen de populariteit van de betreffende politicus alleen maar versterken (zie hier, paywall). Op het moment dat Wilders voor het gerecht moet verschijnen, kan hij immers opnieuw het argument maken dat hij het slachtoffer is van een politiek correcte elite die “de enige echte representant van de gewone Nederlander” het zwijgen oplegt.

Wilders isoleren en buitensluiten speelt hem dus in de kaart. En dat is precies wat er nu weer gebeurt. Zo hebben de Tweede Kamerleden Duco Hoogland en Roelof van Laar (PvdA) aangekondigd dat de sociaaldemocraten geen enkele motie van de PVV meer zullen steunen in de Kamer – ook al zijn ze het inhoudelijk met een voorstel eens. De PvdA die de PVV buitensluit zonder ook maar over de inhoud te willen praten: een ideaal uitgangspunt voor Wilders. In Nijmegen gaat het voltallige college van burgemeesters en wethouders aanstaande dinsdag aangifte doen tegen Wilders. Idem. Het bestuur van een stad dat, zoals Wilders het zal verwoorden, hem de mond wil snoeren: mooier kan haast niet voor de PVV.

Conclusie: het gaat even niet zo goed met de PVV, maar het lijkt mij zeer onwaarschijnlijk dat dit het begin is van het einde van de partij.

Filed Under: Kiezers en publieke opinie, Politieke partijen, Religie, ideologie en ethiek Tagged With: cordon sanitaire, Marokkanen, Minder minder minder, PVV, Wilders

Over de auteur

Matthijs Rooduijn
Matthijs Rooduijn is universitair docent bij de afdeling Politicologie van de Universiteit van Amsterdam.
Website: http://matthijsrooduijn.nl
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. Armen Hakhverdian says

    23/03/2014 at 15:49

    Ha Matthijs. Helemaal met je eens, maar ik denk dat Heijne qua ‘voedingsbodem’ ook min of meer hetzelfde zegt in de laatste alinea: “Doet het er toe? De sentimenten achter Wilders uitglijder zijn springlevend – in grote delen van Europa, en niet te vergeten, Rusland.”

    Log in om te reageren
    • Matthijs Rooduijn says

      24/03/2014 at 09:17

      Hoi Armen, dat is waar. Heijne ziet ook de voedingsbodem niet zo snel verdwijnen. Maar hij lijkt wel van mening dat de PVV zou kunnen imploderen bij slechte resultaten bij de Europese verkiezingen in mei. Dat zie ik niet zo snel gebeuren…

      Log in om te reageren
  2. Paul Wilders says

    23/03/2014 at 17:06

    Heer Rooduijn, Natuurlijk heeft Bas Heijne het (wederom) bij het verkeerde eind. Ik deel uw mening dat er een vaste kern PVV-adepten is welke goed is voor 10-15 zetels in de Tweede Kamer – zolang er geen charismatisch alternatief is. Ergo: no way dat het einde van de PVV nabij is.
    Isoleren van Geert Wilders – cordon sanitaire – is in de kern hetgeen waar Wilders op uit is en over zichzelf doelbewust afroept. Uw conclusie dat zulks slechts Wilders in de kaart speelt lijkt mij rijkelijk voorbarig. Een (tweede) poging tot martelaarschap is aan hevige erosie onderhevig en zal eerder contraproductief werken dan productief vanuit het perspectief van Geert Wilders. Ergo: GW zit zeer zeker niet te wachten op wederom een strafrechterlijk proces; integendeel.
    Terzijde: op basis van mijn Haagse bronnen staan er teninste 2-3 PVV-fractieleden op het punt de fractie te verlaten. Dit nog afgezien hetgeen er lokaal te gebeuren staat. Op Europees niveau zal zonder Stassen, Van Klaveren en zeer waarschijnlijk tevens Hartong het zoniet vrijwel onmogelijk, dan toch zeer moeilijk worden om een EP-kieslijst samen te stellen.
    Zeker: de PVV is verre van dood. Wel verworden tot ernstig aangeschoten wild. Dit werpt de PVV c.q. Geert Wilders terug naar leunen op de hardcore-aanhang op nationaal niveau. Op Europees niveau is een catastrofe min of meer voorspelbaar.

    Log in om te reageren
    • Matthijs Rooduijn says

      24/03/2014 at 09:23

      Beste heer Wilders, dank voor uw reactie. Ik ben het met u eens dat de PVV een flinke kerngroep van adepten heeft die de partij niet snel de rug zal toekeren. Maar of het allemaal zo slecht zal uitpakken voor de PVV tijdens de Europese verkiezingen moet ik nog zien. Volgens de eerste peiling zou de PVV nu 5 zetels verliezen (ten opzichte van de vorige peiling). Ik vind dat nogal meevallen…

      Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Aflevering 23 – Wouter Schakel over ongelijke politieke vertegenwoordiging

Linkse kiezers, rechtse partijen?

Heeft Rutte gelijk met zijn uitspraken over het referendum?

Podcast

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Aflevering 103 – Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV opent met een aantal pagina’s over het functioneren van … [Lees verder...]

Episode 102 – German Election Recap, with Tarik Abou-Chadi

Let’s talk German elections! The SPD narrowly beat the CDU/CSU in their first Merkel-less election … [Lees verder...]

Populisme

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Cas Mudde: “Rutte vormt grotere bedreiging voor de liberale democratie dan uiterst rechts”

Iris Beau Segers, onderzoeker aan het Center for Research on Extremism (C-REX), interviewt Cas … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2022 StukRoodVlees

Copyright © 2022 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in