De SP timmert gestaag aan de weg. Gisteren werd bekend dat de socialisten toetreden tot het Amsterdamse college en twee wethouders levert. Het verleidde Trouw tot een beschouwend stuk over het ‘engelengeduld’ van de SP. Bijna 4 miljoen Nederlanders zullen in een gemeente wonen waar de SP wethouders heeft.
Trouw schetst een beeld van een partij die stapsgewijs groeit. “De socialisten beschouwen de zorgvuldige opbouw van hun partij juist als een groot goed. Zoals je een huis bouwt op een fatsoenlijk fundament, zo moet je pas aan de macht gaan denken als de partij daar helemaal klaar voor is.”
Toch leek het – electoraal althans – in 2012 helemaal mis te gaan. Na een moeilijk moment voor lijsttrekker Emile Roemer in zijn eerste tv-debat met premier Mark Rutte verloor de SP alle virtuele winst en viel het in de Peilingwijzer terug van wel 35 zetels naar 15 zetels bij de verkiezingen (hetzelfde aantal dat in 2010 was gescoord), en nog altijd 10 minder dan in 2006. De campagne werd op indringende wijze in beeld gebracht in de documentaire ‘Emile Roemer: Tussen pieken en peilen‘.
In een recent boekhoofdstuk laten Loes Aaldering en ik (onder meer) zien dat het verlies van de SP in 2012 niet zo diep ging als in de media wel werd geschreven.
Bij de vorige verkiezingen heeft de Universiteit van Amsterdam samen met de Volkskrant en TNS Nipo vijf maal gedurende en direct na de campagne een vaste groep kiezers gevraagd naar hun politieke voorkeuren.
Stemintenties, vertrouwen, en stemkansen
Inderdaad waren vanaf een maand voor de verkiezingen steeds minder kiezers van plan om in de volgende verkiezingen op de SP te gaan stemmen. En het vertrouwen in Emile Roemer daalde gedurende de verkiezingscampagne van ca 3,9 (op een schaal van 1 tot 7) naar ca 3,4. Het vertrouwen in Diederik Samsom (PvdA) steeg in deze periode juist van ca 3,3 naar ca 4,3.
Maar die plotse, scherpe daling verhult een relatieve stabiliteit van de voorkeuren van potentiële SP-kiezers. Wanneer we in dezelfde periode niet kijken naar stemintentie (maar 1 keus mogelijk) maar de kans dat iemand in de toekomst op een partij zal stemmen, zien we een veel constanter beeld. De stemkans voor de PvdA steeg in de laatste weken voor de verkiezingen sterk, maar dat ging nauwelijks ten koste van de SP.
Blijkbaar stapten veel kiezers van de SP naar de PvdA over, zonder de SP af te schrijven. De overstap heeft dan meer te maken met de aantrekkingskracht van de PvdA (het eerlijke verhaal van Diederik Samsom, of strategisch stemgedrag) dan met een afkeer van de SP.
Volatiele kiezers, maar een stabiel fundament
De kracht van de PvdA was in 2012 een belangrijkere oorzaak van de snelle neergang van de SP in de peilingen dan plotse gebreken van de SP zelf. Het gedaalde vertrouwen in SP-lijsttrekker Roemer kon alleen een rol van betekenis spelen doordat de PvdA plots een reëel alternatief was geworden.
Dat “fundament” van de SP bestaat dus niet alleen uit een gestaag groeiend partijkader, maar ook uit een relatief stabiel kiezerspotentieel. Zelfs toen de partij in de peilingen meer dan halveerde, daalde dit potentieel nauwelijks.
Geef een reactie
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.