De aanslagen in Parijs domineerden het afgelopen weekend het nieuws. De grote stroom aan berichten doet meteen de discussie over de rol van de media oplaaien. Is er niet teveel aandacht voor de aanslagen in Parijs (en te weinig voor vergelijkbare gebeurtenissen elders)? Is de berichtgeving correct? Wakkeren media angst aan? Eigenlijk weten we relatief weinig over de effecten van mediaberichtgeving in dit soort situaties.
Studie naar moord op Van Gogh
Een studie (paywall) van enige jaren geleden naar de moord op Theo van Gogh biedt wel enige interessante aanknopingspunten. Hajo Boomgaarden en Claes de Vreese voerden eind 2004 een survey experiment uit onder studenten. Zij waren onder andere geïnteresseerd in hun attitudes over immigranten en de mate waarin zij op verschillende manieren gezien worden als een bedreiging voor de Nederlandse samenleving.
Precies halverwege hun periode van dataverzameling werd Theo van Gogh vermoord: hierdoor ontstond de mogelijkheid om respondenten die direct voor en direct na de moord de vragenlijst invulden te vergelijken. Niet verrassend ervoeren de respondenten die de vragenlijst na de moord invulden een hogere mate van culturele bedreiging. Deze bedreiging werd nog meer gevoeld daar individuen die veel media gebruikten. Na vier weken werden alle respondenten nogmaals gevraagd naar hun gevoelens. Toen bleken de gevoelens van angst het sterkst afgenomen te zijn onder degenen die veel media gebruikten. Kennelijk hadden media in eerste instantie een escalerend effect, maar in tweede instantie juist een de-escalerend effect. Deze bevindingen sluiten aan bij de analyse van politieke reacties, ook in de media, door Maarten Hajer en Justus Uitermark, die veelzijdig in framing zijn te noemen.
De-escalatie
Kennelijk kunnen media niet alleen angst aanwakkeren, maar na crises deze ook juist doen afnemen door veelzijdige en genuanceerde berichtgeving. Het afgelopen weekend vielen in dat opzicht diverse nieuws- en praatprogramma’s, zoals Pauw en Nieuwsuur, op in positieve zin: er werd inhoudelijk en vanuit een veelheid aan gezichtspunten gediscussieerd over de aanslagen. Waar wij de neiging hebben met name de negatieve rol van media en journalisten te benadrukken, kan aan hen, zeker in tijden van relatieve chaos en crisis, ook een positieve rol worden toebedacht.
Wel erg uit een ivoren toren, die (slot) passage over de negatieve rol van media en journalisten. ,,En een zoen van de juffrouw/meester”.
@Bob: hoezo? In mijn ivoren toren hoor ik toch een hoop gemopper – maar ik vermoed dat dat er buiten die toren ook wel is…