Het CDA viert vandaag het herstel. De partij stijgt in de voorlopige uitslag van 13 naar 19 zetels in de Tweede Kamer. Maar die uitkomst is nog altijd het op één na slechtste resultaat ooit. Goed, een slag om de arm: Het is een voorlopige uitslag. Wellicht kan de partij er nog 1 of 2 bijhalen. Dat is nog altijd historisch laag. Het CDA haalde in de jaren 80 met Lubbers nog 54 zetels. De ’tocht door de woestijn’ in de oppositiebankjes tijdens Paars haalde het CDA 34 en 29 zetels. Met Balkenende wist het CDA nog 43 (2002, 44 (2003) en 41 (2006) zetels te halen, voor het in 2010 terugviel tot 21 zetels.
Maar waar komt dat trendmatige verlies vandaan? Traditioneel stemde de religieuze kiezer massaal op het CDA. Maar is de traditionele CDA-kiezer aan het uitsterven, of heeft die de partij simpelweg de rug toegekeerd? Met Manfred te Grotenhuis, Rob Eisinga en Ben Pelzer heb ik dit uitgezocht (zie hier, p135).
Dan blijkt dat veel religieuze kiezers het CDA de rug toe hebben gekeerd. Als religieuze kiezers als vanouds zouden stemmen, zou het CDA minstens tussen de 25 en de 30 zetels moeten scoren. De verloren kiezers zijn niet vergaan, maar weggegaan. De paradox is dat deze religieuze kiezers voornamelijk naar seculiere partijen (VVD, PVV, in mindere mate D66 en 50Plus) trokken.
Het appèl van Buma aan normen en waarden lijkt een aanzet om deze kiezers terug te winnen. Maar die aanzet slaagt nog niet helemaal.
Foto: Bron Commons.Wikimedia.org
Buma appelleerde breed aan behoudende en/of bezorgde kiezers die soms reserves hebben bij globalisering en die NL weer willen markeren als natie – staatkundig en cultureel/normatief. Die brede insteek leverde als bijvangst ongetwijfeld ook religieuze kiezers op. Ook die categorie wordt echter deels door andere zaken gedreven dan religie en is inmiddels te klein om een politieke campagne op af te stemmen (behalve bij SGP en CU). Dat heeft het CDA m.i. goed gezien. Bedenk ook dat al ten tijde van Lubbers een groot deel van CDA-electoraat zich niet als religieus beschouwde. Omgekeerd liet de CU kansen op zetelwinst liggen door het grote RTL-debat af te zeggen met een beroep op zondagsrust.