Op 25 september werd bekend dat Thierry Baudet met zijn Forum voor Democratie gaat deelnemen aan de Tweede Kamerverkiezingen. In de peilingen is hij echter nog onzichtbaar. De peilingwijzer geeft voorlopig wel Jan Roos (VNL) en DENK een kans om tot twee zetels te winnen, maar het Forum voor Democratie lijkt niet meteen potten te breken. Uiteraard is het nog vroeg en moet de campagne nog beginnen. Toch lijkt het er op dat Baudet wat opstartproblemen heeft. Wat is er aan de hand?
Er is eigenlijk weinig geweten over hoe burgers tegen deze nieuwe beweging aankijken. Gelukkig wordt binnenkort een nieuwe dataset beschikbaar waarin een aantal vragen over Thierry Baudet en de zijnen werden gesteld. In de aanloop naar en vlak na het Oekraïne-referendum deed ik namelijk samen met een aantal collega’s voor de Stichting Kiezersonderzoek Nederland (SKON) een onderzoek naar de stemmotieven van kiezers bij het Oekraïne-referendum. Dit onderzoek is vanaf 18 november officieel beschikbaar. We zullen er de komende dagen nog meer over bloggen hier op Stukroodvlees. Hier alvast een voorproefje waarbij we inzoomen op de meest fascinerende ‘intiatiefnemer’ van dat referendum, het Forum voor Democratie.
Achtergrond: het Nationaal Referendumonderzoek
Het onderzoek bestond uit twee korte vragenlijsten tijdens de campagne en een uitgebreidere vragenlijst vlak na het referendum. Het survey werd gehouden via het LISS-panel. De response rate varieerde van 73,7% tot 85,5% en er deden telkens tussen de 2326 en 2502 respondenten mee. Natuurlijk gelden de klassieke disclaimers over steekproeven (bv. lees de resultaten niet als exacte cijfers en het gaat om een steekproef niet de populatie, het gaat om een momentopname). De onderstaande resultaten zijn dus vooral indicaties.
Dit gezegd zijnde, gaat het hier wel om een mooie dataset op basis van een steekproef die niet gebaseerd is op zelfselectie. De dataset levert een berg interessante informatie op, ook over zaken die niet direct over stemmotieven gaan. We vroegen bijvoorbeeld ook naar de bekendheid met en waardering voor de drie ‘initiatiefnemers’ en Stem Voor Nederland. Dit werd driemaal bevraagd en we kunnen dus kijken naar de evolutie van deze bekendheid en waardering. Vooral voor het Forum voor Democratie levert dit interessante resultaten op.
Alle organisaties werden bekender tijdens de campagne
Naarmate de campagne vorderde, werden de Geenpeil, het Forum voor de Democratie, Burgercomité-EU en Stem voor Nederland alle vier bekender. Er waren echter duidelijke verschillen. Burgercomité-EU bleef vrij onbekend, wat gegeven haar relatieve en bewuste afwezigheid in de media niet geheel verwonderlijk is. Wel opvallend is dat Stem voor Nederland nauwelijks bekender werd. Geenpeil en Forum voor Democratie zagen wel een gestage stijging in bekendheid zien.
Figuur 1. Evolutie bekendheid ‘initiatiefnemers’ en Stem voor Nederland tijdens campagne
Bekender, maar minder waardering?!
Dat betekent echter niet dat de waardering voor deze organisaties steeg. Integendeel. Stem voor Nederland en Geenpeil bleven vrij stabiel (de organisatie heeft een relatief stabiele groep ‘liefhebbers’ en ‘haters’), maar de gemiddelde waardering voor het Burgercomité-EU en (vooral) het Forum voor Democratie daalde duidelijk.
Wat betreft het Burgercomité-EU zal wellicht het interview met het NRC een rol hebben gespeeld (de daling is vooral sterk tussen de laatste week van maart en na het referendum). Wat betreft het Forum voor Democratie is er echter iets anders aan de hand.
Belangrijk hierbij is te weten dat alleen respondenten die de organisaties kennen een waarderingscore kunnen aangeven. De gemiddelden in figuur 2 gaan dus steeds over een verschillende groep mensen. Zoals eerder aangegeven waren de bekendheidsscores van Burgercomité-EU en Stem voor Nederland vrij stabiel, maar de bekendheid van het Forum voor Democratie steeg wel enorm. De mensen die Baudet en de zijnen leerden kennen tijdens de campagne konden hen dus blijkbaar niet waarderen. Een blik op wie Baudet kent, verklaart meteen heel veel.
Figuur 2. Evolutie van de waardering tijdens de campagne
Baudet vooral bekend bij PvdA’ers, D66’ers en Groenlinksers
Hoewel Baudet tijdens de campagne bij zowat alle groepen kiezers bekender werd, was deze stijging vooral groot bij PvdA’ers, D66’ers en Groenlinksers (zo’n +17 tot +18% versus zo’n +10% bij de andere partijen). En deze partijen kenden hem om te beginnen al vaker. Tabel 1 laat de gemiddelde bekendheid en waardering zien per type kiezer vlak na het referendum.
Jawel, Baudet en de zijnen zijn er vooral in geslaagd om bekendheid te verwerven bij de partijen die niet tot zijn doelgroep behoren. Dat uit zich ook in algemene waardering voor het Forum voor Democratie: PvdA’ers, D66ers en Groenlinksers zijn bepaald geen fan van de organisatie. Kortom, Baudet is vooral bekend bij dat wat hijzelf ‘de elite’ zou noemen. En daar zit meteen het probleem voor hem: deze kiezers kunnen hem absoluut niet waarderen.
Tabel 1. Bekendheid en waardering Forum voor Democratie
Noot: N geeft aan bij hoeveel respondenten Forum voor Democratie bekend is; % geeft aan welk percentage van de totale groep kiezers per partij dit is; kolom twee geeft de gemiddelde waardering voor zij die FvD kennen.
Verkeerde publiek
Het Forum voor Democratie kondigde nu bijna twee maanden geleden aan dat het zou deelnemen aan de Tweede Kamerverkiezingen, maar voorlopig lijkt dat nog weinig succesvol als we peilingen mogen geloven. In dit blog onderzochten we waarom dit het geval was.
Het probleem van Baudet en de zijnen lijkt vooral te zijn dat ze weinig bekend zijn en dat ze bovendien vooral bij de verkeerde mensen bekend zijn. Natuurlijk gaat het hier om simpele, beschrijvende analyses, natuurlijk valt er altijd af te dingen op surveys, natuurlijk gaat het hier om een snap shot, maar als ik het Forum voor Democratie was, zou ik me zorgen maken.
Mogelijk kiest Baudet de verkeerde media-outlets om zijn boodschap te verkondigen (De Wereld Draait Door bijvoorbeeld …). Mogelijk is het niet zo’n goede strategie om jezelf de “belangrijkste intellectueel van deze tijd” te noemen en tegelijk tegen de elite te zijn. Vele verklaringen zijn denkbaar.
Hoe dan ook, als Baudet echt succes wil hebben dan zal hij moeten proberen om bekend te worden ‘buiten de ivoren toren’. Vandaar een gratis advies: wellicht is het tijd om de campagne- en communicatiestrategie om te gooien.
Foto, door Elekes Andor, License.
.JPG){kind=link}
Aangezien je met een steekproef werkt, en de aantallen per partij in tabel 1 klein zijn, lijkt het me overdreven om de percentages met 1 decimaal achter de komma weer te geven. Het zou ook nuttig zijn geweest om bij deze schattingen de onzekerheidsmarges weer te geven. Misschien trek je dan wel andere conclusies.
Ik denk dat je de rol die Baudet speelt in het Nederlandse politieke landschap misschien verkeerd inschat.
Baudet en Wilders zijn beiden conservatieven. Probleem van Wilders is alleen dat hij met name door zijn opportunisme en zijn botte, extreme stijl en retoriek heel veel mensen afschrikt. Hij zal misschien onder bepaalde delen van de samenleving veel aanhang creëren, maar in de elite wordt hij verafschuwd.
De kracht van Baudet ligt nu juist in zijn intellect. Hij trekt misschien qua massa minder mensen aan, maar hij plant het zaadje van het conservatisme in veel hoofden. Met name onder jonge intellectuelen is hij populair. Nog steeds roept hij daar meer weerstand op dan steun, de universitaire wereld is immers door en door progressief, maar ik denk dat hij wel conservatief ingestelde jongeren ongelofelijk stimuleert.
Zorgt Baudet’s stijl en benadering ervoor dat hij misschien in de volgende tweedekamerverkiezingen geen zetels gaat halen? Wellicht. Maar Forum voor Democratie is aan het bouwen aan een brede, duurzame beweging die de potentie heeft het cordon sanitaire rondom conservatisme te doorbreken en die het haar plek zal laten opeisen in het publieke en academische debat.
Wat ook interessant is om te analyseren, is dat naar mijn mening (ikzelf ben geen conservatief) Baudet het overgrote deel van zijn debatten ogenschijnlijk achteloos ‘wint’. Dat hij veel progressieve mensen het bloed onder de nagels vandaan haalt: zo gewend zijn die op sommige thema’s altijd gelijk te krijgen. De tegenstanders, dat zijn ofwel racistische schreeuwers (PVV) ofwel opportunistische bedrijfsvrienden (VVD). Een welbespraakte, vrij zuiver redenerende conservatief is deze mensen dan ook een doorn in het oog. De neiging hem te diskwalificeren is dan ook zeer aanwezig. Rutger Bregman is daar bijvoorbeeld een ster in:
Baudet is een demagoog, een opgeblazen ego dat geen schaamte kent, een nihilist die nauwelijks interesse heeft in de waarheid of in welk ideaal dan ook, die graag gebruik maakt van andermans haat als dat hem aandacht oplevert. https://decorrespondent.nl/4989/president-trump-premier-wilders-het-wordt-tijd-om-te-wennen-aan-die-woorden/884757536751-0889f071
Geen van deze beweringen wordt overigens gestaafd. Maar ja, binnen de redelijk veilige muren van De Correspondent kom je met dit soort gescheld weg.
Hier ligt de waarde van Baudet, als maatschappelijke en politieke provocateur. Een perfect medicijn voor progressieve zelfingenomenheid. Juist in die universiteitszaaltjes,juist in DWDD, juist onder PvdA, D66 en GroenLinks stemmers.