• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Het referendum als aanvulling op de vertegenwoordigende democratie

door Armen Hakhverdian 07/02/2017 1 Reactie

Verreweg de meeste partijen, van groot tot klein, hebben in hun verkiezingsprogramma’s de invoering van een correctief referendum opgenomen. Voor- en tegenstanders van volksraadplegingen spreken graag in de overtreffende trap over dit fenomeen (voor meer hierover, zie Niet de kiezer is gek van Tom van der Meer), maar wat zijn nu daadwerkelijk de gevolgen van zo en nu dan het electoraat direct laten meebeslissen over beleidsvoorstellen? In Nederland hebben we nauwelijks ervaring met referenda, zeker op landelijk niveau, maar in Zwitserland vormt de directe democratie sinds jaar en dag een aanvulling op de vertegenwoordigende democratie. Volgens een recente studie (open versie hier) van Lucas Leemann en Fabio Wasserfallen doen referenda precies dat: beleid en publieke opinie dichter bij elkaar brengen.

De studie van Leemann en Wasserfallen is in technisch opzicht vernuftig, maar het idee erachter is vrij intuïtief. Eerst meten ze steun voor tien verschillende beleidsterreinen onder burgers van de Zwitserse kantons en controleren of een standpunt ook staand beleid is wanneer een absolute meerderheid van de burgers hierachter staat. Wanneer meerderheidsopinie en beleid overeenkomen, spreken de auteurs van ‘congruent beleid’ wat vervolgens vaker blijkt voor te komen in kantons die veelvuldig gebruik maken van directe democratie dan in vergelijkbare kantons die dat nalaten. Leemann en Wasserfallen hebben naast burgers ook politici dezelfde vragen voorgelegd. Met name wanneer in een kanton de politieke opvattingen van kiezers en politici op een beleidsterrein divergeren, blijken referenda te fungeren als correctie op de vertegenwoordigende democratie.

Relevanter voor Nederland: Leemann en Wasserfallen laten zien dat deze correctie vooral opgaat wanneer de politiek multidimensionaal van aard is. Dus wanneer er bijvoorbeeld een economische links-rechtstegenstelling bestaat die ook nog eens wordt doorkruist door een meer cultureel ingekleurde as. Verkiezingen slagen er niet al te goed in om de voorkeuren van kiezers op beide dimensies om te zetten in een eenduidige partijkeuze. Vaak besluiten kiezers om op economische gronden te stemmen, waardoor hun standpunten op morele, culturele, of EU-voorkeuren minder goeduit de verf komen (of vice versa). Hierdoor kan een volksvertegenwoordiging op bepaalde onderwerpen afwijken van de ideologie van het electoraat. Referenda zouden in deze multidimensionale context kiezer en beleid beter op elkaar kunnen laten aansluiten. We moeten directe democratie dan ook niet zien als de vervanging van, maar eerder als een aanvulling op de vertegenwoordigende democratie.

 

Afbeelding: Utrecht: Referendum Billboard door harry_nl (license); cropped door StukRoodVlees. 

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: directe democratie, referendum, Vertegenwoordiging, zwitserland

Over de auteur

Armen Hakhverdian
Armen Hakhverdian is universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doet onderzoek naar politieke vertegenwoordiging, publieke opinie en ongelijkheid. Hij schreef samen met Wouter Schakel het boek 'Nepparlement? Een pleidooi voor politiek hokjesdenken' (2017, Amsterdam University Press) over ongelijke vertegenwoordiging in Nederland.
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. LJMB says

    07/02/2017 at 08:53

    Waarbij ik nog wil opmerken dat Zwitsers, anders dan Nederlanders, helemaal geen eenduidige partijkeuze hoeven te maken, omdat ze daar evenredige vertegenwoordiging met vrije lijsten hebben. Zij mogen net zoveel stemmen uitbrengen als er zetels te verdelen zijn en kunnen dus ook op kandidaten van andere partijen stemmen (‘panaschieren’).

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Spannende verkiezingen, hogere opkomst?

Luisteren politici naar burgerparticipatie?

Hybride kiesstelsels, steeds schevere verkiezingsuitslagen

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in