• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Hoe crises een minister-president electoraal gewin kunnen opleveren

door Marijne Beijen, Simon Otjes, Peter Kanne 09/02/2021 0 Reacties

Ontvangst president Gül van Turkije (CC-BY 2.0)
Foto: Richard van Elferen (CC-BY 2.0)

Sinds maart 2020 staat de VVD al eenzaam bovenaan in de peilingen en is de waardering van Rutte hoog. Dat wordt geduid als een ‘rally ‘round the flag’-effect. Dit is niet de eerste keer dat een premier zo de verkiezingen in gaat. Sterker nog: vier jaar geleden zagen we ook dat door een diplomatieke crisis, burgers zich achter de premier schaarden. Het weekend voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, ontpopte zich een korte maar hevige rel tussen Nederland en Turkije. Premier Rutte werd door coalitie- en oppositiepartijen geprezen werd voor zijn ‘daadkrachtig handelen’. Enkele dagen later ging Nederland het stemhokje in en kwam de VVD goed uit de bus. Wij onderzochten het effect van deze rel op de waardering voor Rutte en zijn kabinet in een recent verschenen artikel.

Rally ‘round the flag

Mueller onderzocht het ‘rally ‘round the flag’ fenomeen in de jaren ’70 als eerste. Hij ontdekte dat de waarderingsscores van Amerikaanse presidenten vaak een korte positieve boost kregen na een opvallende gebeurtenis. Dit konden militaire conflicten zijn maar ook diplomatieke incidenten. Internationale voorbeelden van rally ‘round the flag effecten zijn de job approval score van president George W. Bush na de aanslagen van 9/11.

Voor het effect worden diverse mechanismes aangedragen. Een belangrijke is de rol van patriotisme. De plotseling ontstane dreiging heeft effect op de verbondenheid die burgers voelen met hun land. Voornamelijk geleid door emoties, verenigen burgers zich achter hun commander-in-chief en vormen zo een front. Ze doen dit om de in-group te beschermen tegen de out-group. Deze emotionele reflex zou zich in de publieke opinie uiten in een hogere waardering voor de politiek leider.

De Turkijerel

Wij onderzochten de rally ‘round the flag hypothese in een Nederlandse casus uit 2017. Onze verwachting is dat na een crisis de waarderingsscore van de politiek leider hoger is dan voor een crisis. Vlak voor de verkiezingen ontstond er een diplomatiek conflict tussen Nederland en Turkije. De Nederlandse regering had enkele Turkse ministers verboden in Nederlandse steden campagne te voeren voor een grondwetsreferendum in Turkije .

De Turkse minister Çavuşoğlu sprak over zware sancties, mocht Nederland zijn vlucht weigeren. De Nederlandse regering stelde in reactie ‘onder geen beding te onderhandelen onder chantabele omstandigheden’. In de dagen die volgden, escaleerde het conflict: president Erdoğan verwees naar Nederland als een ‘overblijfsel van het nazisme’. Vervolgens schortte hij alle diplomatieke banden met Nederland op. De Nederlandse regering, met premier Mark Rutte voorop, hield voet bij stuk. De nieuwsmedia waren unaniem: dit conflict zou een positieve invloed hebben op het electorale succes van Rutte en de VVD. Mensen zouden zich in een crisis ‘verzamelen achter de crisismanager’.

Onderzoek

We onderzochten of premier Rutte na het hoogtepunt van de rel beter werd gewaardeerd dan daarvoor. We deden dit op basis van onderzoek van I&O Research. De data van I&O Research gaf de kans dit te onderzoeken met een quasi-experiment op basis van matching.[1] Hierbij vergeleken we twee groepen: een groep die Rutte een evaluatiescore had gegeven vóór de rel en een groep die dat ná de rel deed.[2] De vraag waar we naar kijken is hoe betrouwbaar respondenten bepaalde politici vonden als premier.

Verschil in vertrouwen in Rutte voor en gedurende de Turkijerel met 95% onzekerheidsmarge.

Ons onderzoek laat een klein, maar significant verschil zien in waardering voor Rutte voor en na het hoogtepunt van de Turkijerel. Dat kan je zien in de figuur. Respondenten die Rutte voor het hoogtepunt van de rel beoordeelden gaven hem een 3,2 op een vijfpuntsschaal. Na het hoogtepunt van de rel beoordeelden gaven respondenten hem een 3,5 . Dit is een bevestiging van de rally ‘round the flag-theorie.

Presidentiële symboliek

Wat deze casus aantoont is dat zelfs kleine conflicten de populariteit van een minister-president – tijdelijk – kunnen vergroten. Ook in landen waar er geen presidentieel gezag is, wordt de premier in tijden van crisis meer gewaardeerd als leider. Dit is ook voer voor de discussie over de rol van een minister-president. Wellicht komt die op bepaalde momenten dichter bij het statuur van een president dan we denken.

Dan rest nog de vraag hoe een politiek leider zou kunnen profiteren van deze stijging in populariteit. Een rally ‘round the flag effect is in theorie kortstondig. Een potentieel effect ervan is daarom ook sterk afhankelijk van de timing. In de huidige coronapandemie krijgen we bijna dagelijks een crisisimpuls. De kiezer focust zich ook dit jaar weer op Mark Rutte als het op crisismanagement aankomt. Zo zouden we om die reden ook bij de aankomende verkiezingen een electoraal effect kunnen gaan zien. Dit effect zal gestoeld zijn op het rally ‘round the flag effect.

[1] Het survey waar we gebruik van maakten, ging de donderdag voor de rel het veld in en liep tot de maandag erna. We hebben de respondenten verdeeld in twee groepen: de mensen die voor de rel het survey in gevuld hebben en de mensen die dat daarna deden. Voor iedere respondent die het survey na het hoogtepunt van de rel op zaterdag had ingevuld, hebben we een respondent gezocht die het survey daarvoor heeft ingevuld die daar qua geslacht, leeftijd, opleiding en stemgedrag het meest op leek.

[2] Respondenten werd gevraagd aan te geven ”in hoeverre zij <politicus> een betrouwbare minister-president (zouden) vinden”

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: rally round the flag, Rutte, Turkijerel

Over de auteurs

Marijne Beijen
Marijne Beijen
Marijne Beijen studeerde politicologie bij de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden en werkt op dit moment als freelance journalist.
  • Sociale media links 
Simon Otjes
Simon Otjes
Universitair docent Nederlandse Politiek bij de Universiteit Leiden en Onderzoeker bij het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek richt zich op de rol van politieke partijen in Nederland en Europa, met een bijzondere interesse voor de ruimtelijke modellen die politiek gedrag structureren.
Website: http://www.simonotjes.nl
  • Sociale media links 
Peter Kanne
Peter Kanne
Opiniepeiler bij I&O Research
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een reactie Antwoord annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

AFP photo

Is Brexit de schuld van de media?

Prinsjesdag en de peilingen

Wat willen de Oekraïners eigenlijk zelf?

Podcast

Stemmen: een verkiezingspodcast zonder peilingen. Aflevering 3 – Zeg me hoe je denkt over immigranten en ik vertel je je mening over windmolens

In de derde aflevering van Stemmen gaan we het hebben over de conflicten achter de … [Lees verder...]

Stemmen: een verkiezingspodcast zonder peilingen. Aflevering 2 – Waarom kiezers wél trouw blijven aan hun standpunten, maar niet aan partijen

In deze tweede aflevering van Stemmen spreken we over hoe burgers een partij kiezen die bij hen … [Lees verder...]

Stemmen: een verkiezingspodcast zonder peilingen. Aflevering 1 – Waarom (en waarop) stemmen we?

Naast onze reguliere podcast gaan we in samenwerking met de Correspondent een podcastreeks maken … [Lees verder...]

Populisme

Hoe populistisch zijn Nederlandse partijen?

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart is het P-woord weer te horen: populisme. … [Lees verder...]

Plaatjes van de electoraatjes: de PVV

Op 17 maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie ga ik aan de hand van een … [Lees verder...]

Plaatjes van de electoraatjes: FVD

Op 17 maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie ga ik aan de hand van een … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2021 StukRoodVlees

Copyright © 2021 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in