Hoe de VVD de rode loper uitrolde voor Wilders’ enorme winst 

De verkiezingsoverwinning van de PVV kwam voor veel mensen als een grote verrassing. Bij de zoektocht naar verklaringen wordt veelvuldig gewezen op de keuze van de VVD en Dilan Yeşilgöz om Wilders niet uit te sluiten van een toekomstige coalitie. Een stem voor de PVV werd hierdoor een heel stuk aantrekkelijker, de partij zou zomaar eens echt kunnen gaan regeren. Maar er was meer aan de hand: in juli van dit jaar liet diezelfde VVD het kabinet vallen op asielinstroom om meteen daarna af te trappen met een verkiezingscampagne die maar om één thema draaide: immigratie. Ook andere grote vraagstukken waar Nederland mee te maken heeft – woningnood, bestaanszekerheid – werden aan dit thema gekoppeld. Dit creëerde een enorme kans voor Wilders, die daar handig gebruik van maakte.

Eigenaarschap

In de Nederlandse politiek is de PVV de onbetwiste ‘eigenaar’ van het immigratie-onderwerp. Uit cijfers van het Nederlands Kiezersonderzoek uit 2021 blijkt dat meer dan 40 procent van de kiezers immigratie direct in verband brengt met de PVV. Eigen onderzoek van enige weken geleden laat zien dat dat percentage nu nog veel hoger ligt – zo rond de 60 procent. De VVD daarentegen heeft nauwelijks eigenaarschap, slechts 15 procent van de kiezers denkt meteen aan de VVD bij dit thema. Dit stevige eigenaarschap van de PVV is niet zonder gevolgen. Onderzoek laat keer op keer zien dat (media-)aandacht voor immigratie bijdraagt aan het belang dat mensen eraan hechten én dat het de kans vergroot dat ze stemmen op de PVV – zelfs als het de VVD is die het onderwerp agendeert. En doordat de VVD het thema vervolgens wist te koppelen aan allerlei andere vraagstukken, creëerde de partij ruimte voor haar electorale concurrent om zich als breed relevant te presenteren in plaats van als ‘one issue’ partij.  

Perfect storm

Een kans die Wilders gretig aangreep. Geholpen door het feit dat hij dit keer niet bij voorbaat van regeringsdeelname werd uitgesloten, werd hij voor veel kiezers een logische optie aan de rechterkant van het politieke spectrum. Tel daarbij op dat zijn ‘mildere toon’ zonder al te veel kritische vragen door de media als een nieuwsfeit werd gebracht. Eenmaal stijgende in de peilingen ontstond een ‘perfect storm’, met steeds opnieuw berichtgeving die bijdroeg aan zijn winnaarsaureool.  

En hoewel Wilders zelf – in strategisch opzicht – een uitstekende campagne heeft gevoerd, mag hij de VVD uitermate dankbaar zijn voor het uitleggen van de rode loper die hem direct naar deze eclatante verkiezingswinst heeft geleid.