Bij iedere grote politiek en maatschappelijke crisis duikt de vraag vroeg of laat op: rapporteren media wel op adequate wijze? Ook rond de vluchtelingenproblematiek is het raak. De afgelopen weken werden media beschuldigd van wegkijken of juist van het aanwakkeren van de angst in de samenleving . En één van de achterliggende vragen die hierbij een centrale rol speelt is die naar de effecten van al de berichtgeving over vluchtelingen op de steun voor de PVV, die het debat domineert en electoraal ongekende (virtuele) hoogtes bereikt.
Mediaberichtgeving
Dat media gedreven worden door negativiteit en conflict is bijna een open deur: dit zijn belangrijke nieuwswaarden (paywall) die keer op keer de berichtgeving bepalen. Daar liggen marktoverwegingen aan ten grondslag (dit type berichtgeving ‘verkoopt’ beter), maar heeft ook een sterk routineus karakter. Dit betekent bijvoorbeeld dat protesten tegen de komst van AZCs interessanter wordt gevonden dan de enorme hoeveelheid mensen dat zich aanmeldt als vrijwilliger voor de vluchtelingenopvang.
Uit onderzoek dat ik een tiental jaar geleden deed voor mijn proefschrift bleek ook al dat het ‘Islam-als-bedreiging’ frame sinds 2001 sterk was opgekomen, maar daarvoor ook al een tijdlang dominant is geweest in het nieuws over immigratie en integratie ging (zie onderstaand figuur uit dit artikel). In dit frame wordt een tegenstelling tussen Westerse waardenenerzijds en de Islam anderzijds gepresenteerd. Het is duidelijk dat dit frame een sterk negatief en conflictueus karakter heeft. Een analyse van de berichtgeving van vandaag zou waarschijnlijk eenzelfde dominantie van dit frame opleveren.
Effecten
Dit soort berichtgeving kan allerlei consequenties hebben. Eerder besprak ik al eens de effecten die aandacht voor de vluchtelingencrisis heeft: daar profiteert ‘issue-eigenaar’ PVV van. Maar het kan nog een stap verder gaan: op het moment dat Wilders erin slaagt zichzelf aan het éne einde van het conflict te positioneren en de rest van de politiek, de media of de Islam aan de andere kant, creëert hij een (schijn)tegenstelling. Het creëren van dit type tegenstellingen is al jarenlang een strategie die Wilders met het nodige succes gebruikt (zoals ook in dit boek beschreven). De strategie werkt alleen als media en andere politici daarin meegaan en reageren op de uitspraken van Wilders. Om dit voor elkaar te krijgen moet hij steeds extremere stellingnames doen, anders is zelfs zijn mening niet nieuwswaardig meer. De recente uitspraken over het preventief opsluiten van mannelijke asielzoekers is hier een sprekend voorbeeld van. Het lukt hem tot nu toe steeds weer om journalisten en andere politici fel te laten reageren op zijn meningen en voorstellen, die ruime aandacht in de publiciteit krijgen. Hierdoor ontstaat een beeld waarin Wilders het enige serieuze alternatief lijkt te zijn voor degenen met een kritische houding ten opzichte van Islam of ‘de’ politiek. En daar spint Wilders dus duidelijk garen bij.
Schuld
Het is te makkelijk om ‘de’ media de schuld te geven van de politieke polarisatie die Wilders in gang zet en waar andere politici vaak blindelings aan meedoen. Wilders snapt de medialogica van conflict en negativiteit als geen ander, misschien wel beter dan journalisten deze soms lijken te begrijpen. De grote aandacht voor de extreme standpunten van Wilders (en anderen) legitimeert deze standpunten en deze legitimatie draagt indirect bij tot het electorale succes van de PVV.
Journalisten hebben behoefte aan nieuws en Geert Wilders levert dat. En voor columnisten is het heerlijk om moreel verongelijkt te reageren: ‘Kijk mij eens namens beschaafd Nederland het woord voeren’. En daar rekent Geert Wilders juist op; de tegenreactie. Want dan wordt het politiek onontkenbaar nieuws. Dan moet de politiek er ook wat van zeggen.
Daarnaast is er nog iets gaande: het progressieve gehalte van de media. Bijna alle journalisten zijn of progressief-links of progressief-liberaal. Of conservatief-rechts. Dat heeft denk ik met het type mens dat aan de opleiding begint te maken, maar het werkt door in de berichtgeving en wat er journalistiek op de voorpagina geagendeerd wordt.
Ga op Joop.nl eens onderwerpen turven die typisch met ‘arbeiders’ te maken hebben. Die vind je bijna niet. Dat heeft met de selectie van de columnisten te maken. De personen die daar onder reageren zijn bijna allemaal progressief of activistisch. De arbeidersklasse reageert daar helemaal niet. Totaal progressief activistische incrowd.
Op de website van Vrij Nederland, het is alles progressief.
Mooie website hoor, decorrespondent.nl, maar helemaal aan het progressief-liberalisme gewijd.
Sargasso.nl. Helemaal progressief.
De Volkskrant besteed nog veel aandacht aan de lagere werkende klasse. Maar die klasse leest de Volkskrant niet al te vaak.
Dat progressieve denken sluit zodanig aan op de tv-wereld, dat een arbeiders- of christelijke partij amper in haar zone kan profileren. Er wordt constant antwoord gevraagd op dat gene wat door de media opgediend wordt. Zo verwurgd progressieve media politieke partijen tot progressieve antwoorden.
Imtech ging failliet. Vergelijkbaar drama met het failliet van Fokker des tijds. Een bastion van monteurs en ingenieurs. Een echt arbeidersbolwerk. Niks van gezien in Buitenhof, De Wereld Draait Door of bij Pauw. Niemand in de tv-wereld rouwde daar kennelijk om. Geen bestuurder of werknemer op tv gezien.
Prorail-bashen. Politici kunnen bijna niet anders meer door sociale druk uit de publieke en media-opinie. Maar wie neemt het nog op voor de spoorwerkers en ingenieurs die in de vrieskou zo’n kapot gereden wissel staan te vervangen? De boze forens is populairder en makkelijker voor de camera te trekken.
Wie komt er nog op voor de monteurs en ingenieurs bij Fokker, werkende aan JSF-onderdelen? De lassers bij Damen Shipyards? Niemand!
Agenten demonstreerden maanden voor een betere cao. Militairen liepen een heel jaar te hoop voor een betere cao. Hoor je niets van in op tv-discussieprogramma’s.
Na het tijdperk Wim Kok, of eigenlijk al tijdens zijn regeerperiode, is de progessieve media fors oppositie gaan voeren. Ze zeiden ‘linkser’ maar ze bedoelden ‘progressiever’. En dat gaf de progressieve kleur vleugels binnen de arbeiderspartij. Zo zijn Job Cohen, Diederik Samsom en Hans Spekman boven komen drijven. De vakbondstypes als Ton Heerts zijn de politiek uit gewerkt. Na Wim Kok is eigenlijk de arbeidersklasse nooit meer met arbeiderspolitiek en industrie-politiek bediend.
En zo transformeerd onder mediadruk een arbeiderspartij in een partij voor de in de media heersende progressieve middenklasse. Want de media stuurt aanzienlijk in onderwerpkeuze waar de burger of blij of ongerust over is. De politiek volgt in deze mediacratie.
Daarom klotst de arbeiderklasse van het midden naar links, naar rechts en nergens heen. De arbeider doet er qua nieuwswaarde niet meer toe. Het is elke dag vluchtelingen-tv. Het is de media (journalisten, columnisten, tv-opiniemakers) die uit hun ivoren torens moeten komen. Zij hebben de werkende man goeddeels buiten het nieuws geplaatst.
De ideologie van de PVV is niet winnende, de partij is de olielekbak voor politiek teleurgestelden. Idem voor Donald Trump en Bernie Saunders.
Confrontaties tussen progressieven en arbeiders/vakbonden. Daar verwacht ik er meer van in de toekomst. In de Britse pers (Guardian) en op de BBC is een zelfde transformatie gaande als in de Nederlandse media. De welbespraakte hoogopgeleide progressieven duiden het nieuws in de kranten en schuiven aan bij al die late night-banken en discussietafels. Totdat de kijker al die hysterische tv-nichten en goed bedoelende kool en geit sparende grootstedelijke types zat zijn.
http://www.huffingtonpost.co.uk/2016/01/11/jeremy-corbyn-facing-defe_n_8957346.html?utm_hp_ref=uk-politics&ir=UK+Politics
Jeremy Corbyn is een activist. Die sluiten doorgaans poorten. Geen vakbondsman. Niet de man die weet hoe de ‘werkvloer’ vertegenwoordigd dient te worden. Ik zie een overeenkomst met Diederik Samsom en Hans Spekman. Ed Milliband was een type Job Cohen of Lodewijk Asscher. De stedelijke elite.