• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Hoe religieuze groeperingen bijdroegen aan overlevingskansen van Joden tijdens de Holocaust

door Robert Braun 20/03/2014 2 Reacties

Naar aanleiding van een blogpost bij onze collega’s van de Monkey Cage een gastbijdrage van Robert Braun. Lees het volledige paper hier.

Waarom beschermen sommige gemeenschappen vervolgde bevolkingsgroepen terwijl anderen dit niet doen? In mijn proefschrift poog ik deze vraag te beantwoorden in de context van de Holocaust. Voor een deel richt ik mij specifiek op Nederland. Voortbordurend op het werk van andere onderzoekers (met name Marnix Croes, Peter Tammes en Herman van Rens) heb ik op basis van de administratie van de Duitse bezetter variatie in overleving van Joden in de illegaliteit ‘ge-geocodeerd’.

 

figuur1

Zoals figuur 1 laat zien is de variatie zowel binnen als tussen gemeenten enorm. Lokale verschillen in vooroorlogs antisemitisme, economische omstandigheden, religieusiteit en repressieve capaciteit van de Duitsers kunnen deze verschillen slechts ten dele verklaren.

 

Religieuze minderheidsgroepen

Daarom besloot ik case studies te doen in regio’s met extreem hoge en extreem lage onderduikcijfers. Hieruit bleek dat religieuze minderheidsgroepen een belangrijke functie vervulden bij het ontsnappen van Joden.

Het verlenen van hulp aan vervolgde minderheden vereist de samenwerking van gastgezinnen, koeriers, vervalsers, voedingsleveranciers en spionnen binnen het politieapparaat. Het opzetten van deze netwerken vormt een enorme uitdaging, omdat deelname aan deze activiteiten enorme risico’s herbergt. Een verrader kan de hele operatie in duigen doen vallen.

Religieuze minderheidsgroepen zijn beter op deze uitdaging toegerust omdat leden over het algemeen meer betrokken zijn bij hun gemeenschap. Daarnaast hebben deze groepen minder contact met de buitenwereld, hetgeen de kans op verraad verkleint.

 

Nabijheid Kerkgemeenschappen

Om deze hypothese systematisch te toetsen heb ik de ge-geocodeerde data gekoppeld aan gegevens van kerklocaties in 1942 samengesteld door wijlen Jan Sonneveld. Rond iedere Joodse inwoner in Nederland heb ik het aantal Kerkgemeenschappen per denominatie geteld (zie figuur 2). Spatial econometrics zijn vervolgens gebruikt om te kijken of er een verband is tussen de nabijheid van verschillende kerken en overleving in de illegaliteit.

 figuur2

 

De resultaten zijn samengevat in figuur 3. Terwijl nabijheid bij katholieke kerken de kans op overleving in de illegaliteit met 20 procent vergroot in protestantse gebieden is het omgekeerde het geval in katholieke gebieden. Verder maak ik ook nog een onderscheid tussen Nederlands hervormden en meer orthodoxe groeperingen. Nabijheid tot de veel kleinere orthodoxe groeperingen heeft een positief effect op overleving.

 

Screenshot 2014-03-20 09.42.55

 

Generaliseerbaarheid

Religieuze minderheden lijken dus een belangrijke rol te hebben gespeeld in de hulpverlening aan Joden in Nederland. Is deze bevinding generaliseerbaar? Wellicht. Onderzoek naar de Holocaust in nabijgelegen landen (Belgie en Frankrijk) en iets verder weg (Oekraïne) bevestigen het patroon. Daarnaast weten we dat moslims ook oververtegenwoordigd waren onder helpers in katholiek Rwanda tijdens de vervolging van Tutsis.

Kunnen politieke wetenschappers hier iets van leren? Ik hoop van wel. Ten eerste lijken de resultaten te suggeren dat of altruïsten kunnen uitgroeien tot politieke helden afhankelijk is van de gemeenschappen waarin ze zijn ingebed. De sleutelbevinding van deze studie is echter dat de structurele positie van kerkgemeenschappen – en niet de doctrine of leiderschap – bepaalt of religieuze mobilisering plaatsvindt.

Filed Under: EU en internationaal, Religie, ideologie en ethiek, Uncategorized Tagged With: religie; Holocaust; Jodenvervolging; religieuze groeperingen

Over de auteur

Robert Braun
Website: https://braunrobert.wordpress.com/
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. peter van aelst says

    20/03/2014 at 11:04

    Fascinating research. Historisch werk met bevindingen die me ook vandaag nog zeer relevant zijn. Keep up the good work, Robert. Ik vond alleen het stuk op de Washington Post blog duidelijker dan dit op Rood Vlees. Maar misschien is dat om dat ik geen Nederlander ben en wat meer duiding over de Dutch case wel handig vond?

    Log in om te reageren
    • Robert says

      20/03/2014 at 18:58

      Ha Peter,

      Dank voor je reactie! Mee eens. Het is ietwat pijnlijk om te concluderen dat anderen je werk beter samenvatten dan dat je dat zelf doet. Kudos to Voeten.

      Ik hoop dat alles goed gaat in Leiden/Antwerpen.

      Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Foto: http://www.flickr.com/photos/lollyman/ (CC BY-NC-ND)

Hoe stemmen de politieke partijen in de Tweede Kamer?

Aflevering 93 – Plaatjes van de electoraatjes, met Matthijs Rooduijn

Vijf onmisbare peilingtools voor elke politieke junkie

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in