Hoe zullen de partijleiders vanavond reageren op de binnendruppelende uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen? Huilend het verlies toegeven? Ritueel on-stage harakiri plegen? De polonaise lopen? God danken op blote knietjes voor weer 2 zetels in de Eerste Kamer? Zoveel entertainment mogen we niet verwachten. Toch, vroeg ik me af: hoe zullen de partijleiders de winsten en verliezen duiden? Ik waag me aan een bescheiden voorspelling die in tegenstelling tot de norm op stukroodvlees niet gebaseerd is in bestaand onderzoek. Beschouw dit maar als een eerste test.
In het algemeen
Het uitgangspunt is dat je als partijleider iets aardigs moet zeggen en laten zien dat jij de partij succesvol kan maken. Eerst moet je alle vrijwilligers bedanken en met een beetje een goed gevoel weer richting de provincie sturen. Dat is makkelijk als je wint, maar moeilijker als je verliest. In dat tweede geval probeer je het verlies als winst te interpreteren door vergelijking te trekken met eerdere verkiezingen of de peilingen. “Maar we hebben het beter gedaan dan in de peilingen!” Wellicht, als een relatief nieuwe leider een flinke schoonmaak wil houden in de partij zal hij of zij juist wel het verlies benadrukken. “Never waste a good crisis”. Maar we zien weinig nieuwe gezichten bij de Spitzkandidaten. De voorspellingen van de verkiezingen waarop ik mijn prognose van de duiding van de partijleiders baseer vind je hier.
VVD: wat gaat Rutte zeggen?
De VVD gaat zeker zetels verliezen (nu 16, straks 11-13, dus 14.7%-17%). De partij herstelt zich een beetje in de peilingen, en zal waarschijnlijk beter scoren dan bij de Europese verkiezingen van 2014 (12%). Ik vermoed dat het verlies van zetels in de Eerste Kamer wordt verbloemd met de percentueel betere prestatie in vergelijking met de meest recente verkiezingen en de peilingen. Kortom: Rutte gaat zeggen: we zijn op de goede weg, de economie herstelt zich en de VVD herstelt zich. En we blijven de grootste (eventueel)!
PvdA: wat gaat Samsom zeggen?
Samsom zal waarschijnlijk hetzelfde zeggen. De PvdA zal veel zetels verliezen (van 14 naar 8-9, dus 10.7%-12%), maar scoort wellicht net een fractie beter qua stemmen dan in de gemeenteraads- en Europese parlementsverkiezingen van 2014 (10.2% en 9.4%). Die fractie heeft Samsom nodig om het PvdA-verhaal van de afgelopen dagen voort te zetten:
“De kiezer heeft soms een beetje tijd nodig. Ik heb ook weleens tijd nodig. Maar ik zie het optimisme weer een beetje terugkeren” (bron:nu.nl).
Maar stel dat de PvdA 7 zetels haalt (10% kans volgens Peilingwijzer)? Zal Samsom dan nog zijn speech mogen geven? Of heeft hij dan nog wat tijd nodig om te beseffen dat de poten onder zijn stoel er al zijn afgezaagd?
PVV: wat gaat Wilders zeggen?
De PVV wint wellicht een zetel, maar het is ook aannemelijk dat zij quitte spelen of zelfs een zetel verliezen (van 10 zetels, naar 9-11). Het verschil in percentage stemmen van de Europese verkiezingen zal waarschijnlijk klein zijn. Toch voldoet Wilders niet bepaald aan de soms torenhoge verwachtingen uit peilingen. Hij peilt sinds 2 jaar gemiddeld zo’n 17%, maar zal dus nu waarschijnlijk minder scoren (rond de 13.8%). Om de aandacht hiervan af te leiden, zou hj natuurlijk – weer – een bont konijn uit een hoofddoekje kunnen trekken. Een alternatief scenario – wat minder waarschijnlijk is – is dat de PVV de grootste partij wordt, eventueel met de VVD samen. Dan zal waarschijnlijk een speech komen waar Louis van Gaal nog een puntje aan kan zuigen (we zijn nu de beste van Limburg, Brabant en Nederland?).
SP: wat gaat Roemer zeggen?
De SP wint waarschijnlijk een zetel (8 nu, 8-10 voorspeld) en zal het sowieso beter doen dan bij de laatste 2 verkiezingen (6.5% en 9.6%). De worsten kunnen dus gesneden worden. De speech van Roemer zal waarschijnlijk de woorden: afrekenen, afbraak en afstraffing bevatten en de claims dat de SP weet wat de kiezer wil en dat het kabinet zo spoedig zou moeten gaan. Het geheel zal eindigen met een bij de SP traditionele zang- en dansvoorstelling van de partijtop + nieuw gekozenen, waarmee ze ongetwijfeld al gelijk weer wat kiezers zal verliezen.
CDA: wat gaat Buma zeggen?
Het CDA gaat wellicht een zetel winnen (nu 11, 11-13 voorspeld). Zij hebben daarmee eindelijk het tij van een reeks verkiezingsnederlagen gekeerd. Zij hebben naar de kiezers geluisterd en de boodschap begrepen, althans dat zal beweerd worden. Ze zullen doorgaan op de ingeslagen koers, ze mogen nu niet verslappen, het oog van de bal halen, etc. En ze blijven kritisch naar het kabinet, maar zullen waar nodig wat snuffelen aan het regeringspluche.
D66: wat gaat Pechtold zeggen?
D66 zal haar zetelaantal in de Eerste Kamer waarschijnlijk verdubbelen (nu 5, 9-12 voorspeld). Qua percentage stemmen volgt dit wel zo’n beetje de trend. Met andere woorden de kaviaar mag op de toastjes en de champagne open. Pechtold zal mild kritisch zijn op het kabinet (want hij draagt medeverantwoordelijk) en zal recente initiatieven in de kamer benadrukken om aan te tonen hoe ontzettend Alexander klaar is voor een hernieuwde kennismaking met het regeringspluche.
Ab de Vos zegt
Bovenstaand artikel vind ik erg leuk, vooral de uitsplitsing naar partij met de bijbehorende stokpaardjes. Een topische benadering zoals bekend uit de retorica is hier dan ook zinvol. Zoals boven bijvoorbeeld het topos “verlies als winst”.
Iets dergelijks zou ook moeten gebeuren voor de redeneer – topen die door lijsttrekkers in verkiezingsdebatten aangewend worden. Het “verantwoordelijkheids – topos” bijvoorbeeld zoals dat gisteravond werd gebruikt door de coalitiepartijen. Het is dan een kwestie van afvinken wat de gevolgde retorische strategieën zijn.
Tevens lijkt me interessant een inventaris op te stellen van gemaakte redeneerfouten, door de lijsttrekkers van de coalitie bijv. wanneer de economische vooruitgang (?) en het kabinetsbeleid in een causale samenhang worden geplaatst.
Mede in het kader van de populisme discussie die onlangs gevoerd werd in dit blog is het nuttig een staalkaart van populistische redeneerfiguren op te stellen en eventueel de effectiviteit daarvan te onderzoeken.
Een economistische politiek schijnt mij een intrinsiek verband te hebben met retoriek wat betreft het bespelen van de emoties van de burger-consument. Termen als media – en dramademocratie wijzen in dezelfde richting.
Het schijnt dat de retorische agon een steeds grotere rol speelt in verkiezingsstrategieën en de participatie van het publiek te bevordert.
Gijs Schumacher zegt
Dankjewel. Interessant. Ik ben wel van plan om – ooit – dit iets systematischer aan te pakken. Dan weer nieuws.
ahmed zegt
PvdA kan onze Turkse stemmen wel vergeten http://forums.hababam.nl/archive/index.php/t-184078-pvda-kan-onze-turkse-stemmen-wel-vergeten.html Uitkomst crisisberaad: PvdA’ers uit fractie na kritiek op integratiebeleid