Vandaag stemmen de Ierse kiezers in een referendum over de afschaffing van hun Senaat. Terwijl in Nederland de positie van de Eerste Kamer misschien wel belangrijker is dan ooit, overheerst in Ierland het gevoel dat hun ‘Eerste Kamer’ geen toegevoegde waarde heeft. Zelfs de tegenstanders van afschaffing koesteren niet echt warme gevoelens voor het Hogerhuis.
De Seanad (Senaat) is een vrij zwakke kamer in het Ierse parlement. Men kan wetten niet tegenhouden, maar alleen vertragen met 90 dagen. Als de Dáil (de Ierse ‘Tweede Kamer’) het niet eens is met de amendementen van de Seanad kan ze die gewoon naast zich neerleggen. Bovendien heeft de regering meestal een meerderheid in de senaat. De premier mag zelfs 11 van de 60 leden benoemen. Van die politieke vrienden hoeven ze doorgaans weinig te vrezen. Sinds 1964 heeft de Ierse senaat geen wetsvoorstel van de regering meer verworpen.
De afschaffing van de Senaat was één van de beloften van Taioseach (premier) Enda Kenny’s partij Fine Gael. Eigenlijk wordt de maatregel door alle grote partijen gesteund: coalitiepartner Labour was al voor en ook de links-nationalistische oppositiepartij Sinn Fein verklaarde zich tegenstander van de senaat. Deze partijen zetten de senaat weg als een elitistisch en ondemocratisch clubje. De senaat wordt inderdaad niet democratisch verkozen, maar deels benoemd (door de premier), deels door raadsleden, leden van de Dáil en vertrekkende senatoren verkozen (doorgaans een kleine duizend personen) en zes universitaire leden worden gekozen door de afgestudeerden van universiteiten, waarvan de helft door Trinity College Dublin. Een elitair clubje dus; dat zijn deze partijen liever kwijt dan rijk.
Bovendien hamert Fine Gael op de besparingen die het afschaffen van de senaat met zich mee zou brengen. Twintig miljoen per jaar was er becijferd, hoewel dat ook in twijfel wordt getrokken. Zestig politici op straat zetten én 20 miljoen per jaar bezuinigen, dat zijn twee vliegen in één klap volgens Fine Gael.
Eén grote partij verzet zich tegen afschaffing van de senaat, de voormalige regeringspartij (en nu grootste oppositiepartij) Finna Fail. Zij wijst er, net als een aantal politicologen, op dat het echte probleem niet zozeer bij de senaat zit, maar in het lagerhuis. De senaat heeft geen echte macht, maar brengt vaak goede amendementen in die de gekozen parlementariërs in het lagerhuis gewoon handhaven. Het echte probleem ligt in de ijzeren greep van de regering op het lagerhuis, de Dáil. De regering controleert de agenda en handhaaft de partijlijn strak; stem je volgens je geweten, dan wordt je zonder pardon uit de fractie geknikkerd. Hoewel er voor deze argumenten best wat te zeggen valt, is Fianna Fáil een verdachte boodschapper: tijdens de vorige verkiezing voerde de partij nog campagne vóór afschaffing van het hogerhuis.
Peilingen laten een duidelijke meerderheid zien voor afschaffing van de Senaat (ruim 60%), maar bij eerdere referendums hebben de Ierse kiezers voor een verrassende uitslag gezorgd. Veel kiezers zijn nog onbeslist, maar de vraag is of zij zich in grote getale tegen het afschaffen zullen keren. Eerder blijven ze thuis omdat het voor veel kiezers een non-issue is. Als Ierland de senaat afschaft volgt zij het voorbeeld van de Scandinavische landen, waar de hogerhuizen in de laatste decennia zijn gesneuveld.
Geef een reactie