Een van de meest polariserende en belangrijke onderwerpen in de Nederlandse politiek is immigratie. Rutte IV viel erover. Menig debat gaat erover. En veel politici praten erover. Kiezers geven ook vaak aan immigratie een belangrijk onderwerp te vinden. Maar wat betekent dit? Maken kiezers zich dan ook zorgen om immigratie, en vinden ze het zelfs bedreigend? We nemen dit vaak aan. Maar is het ook zo? Verrassend genoeg blijkt uit onze recente analyses dat mensen zich minder bezorgd en bedreigd voelen over immigratie dan bij andere belangrijke onderwerpen.
Dataverzameling
In het voorjaar van 2023 (30 maart tot 11 april 2023) hebben we aan 1427 Nederlanders gevraagd wat zij voelen bij bepaalde maatschappelijke problemen. We deden dit met de volgende vragen:
· Belangrijk: Hoe belangrijk vindt u de volgende problemen waar Nederland momenteel voor staat?
· Bezorgd: Hoe bezorgd bent u om de (mogelijke) gevolgen voor uzelf/uw persoonlijke situatie van elk van de volgende onderwerpen/problemen?
· Bedreigd: In hoeverre voelt u zich door deze onderwerpen bedreigd?
We lieten deelnemers steeds een zelfde lijst van 12 maatschappelijke problemen zien en ze gaven voor elk probleem aan hoe belangrijk ze het vonden, en hoe bezorgd en bedreigd ze zich voelden op een schaal van 1 (helemaal niet) tot 7 (heel erg). Hier bespreken we de resultaten voor drie onderwerpen die als belangrijk werden gezien: instroom van asielzoekers, energiekosten en klimaatverandering.
Immigratie: belangrijk, maar minder zorgelijk of bedreigend
Figuur 1 (linker panel) laat zien dat de instroom van asielzoekers een belangrijk probleem is. Ongeveer 70% vindt immigratie belangrijk (scores van 5, 6 of 7). Toch maakt maar 37% zich zorgen om immigratie (middelste panel) en 27% ervaart immigratie als bedreigend (opnieuw in beide gevallen scores van 5, 6 of 7, rechterpanel). Data verzameld in dezelfde steekproef tijdens twee eerdere periodes (tussen 30.11.-11.12.2023 en 30.01.-12.02.2023) tonen een vergelijkbaar patroon als hier beschreven.
Figuur 1
Scores van Belangrijkheid, Bezorgdheid, en Bedreiging voor de Instroom van Asielzoekers
Energie en klimaat: belangrijk, bedreigend en bezorgd
Wanneer we in dezelfde data naar de onderwerpen energiekosten en klimaatverandering kijken, vinden we een ander patroon. Figuur 2 laat zien dat energiekosten ook een belangrijk thema is. 78% geeft een score van 5, 6 of 7. Mensen zijn ook meer bezorgd over energiekosten (57%) en ervaren het als meer bedreigend (44%). Figuur 3 laat zien dat 70% klimaat een belangrijk thema vindt (scores van 5, 6 of 7), 54% is bezorgd over klimaat en 43% ervaart het als bedreigend.
Figuur 2
Scores van Belangrijkheid, Bezorgdheid en Bedreiging voor Energiekosten
Figuur 3
Scores van Belangrijkheid, Bezorgdheid en Bedreiging voor Klimaatverandering
Kiezers vinden immigratie ongeveer net zo belangrijk als energiekosten en klimaat. Ze zijn alleen minder bezorgd over immigratie dan energiekosten (verschil van 20%) en klimaat (verschil van 17%). Kiezers ervaren immigratie als minder bedreigend dan energiekosten (verschil van 17%) en klimaat (verschil van 16%).
De correlaties tussen belangrijkheid en het dreigingsniveau zijn significant hoger voor klimaatverandering (r = .68, z = 8.61, p < .001) en voor energiekosten (r = .55, z = 3.53, p < .001) dan voor de instroom van asielzoekers (r = .46). Dit betekent dat de mate waarin de instroom van asielzoekers als belangrijk en bedreigend wordt ervaren, minder met elkaar te maken heeft dan de mate waarin energiekosten en klimaatverandering als belangrijk en bedreigend worden ervaren.
Hetzelfde zien we als we kijken naar het belang tussen bezorgdheid en bedreiging. De samenhang tussen bedreiging en bezorgdheid is een stuk groter voor klimaatverandering (r = .76, z = 11.10, p < .001) en energiekosten (r = .66, z = 6.73, p < .001) dan voor immigratie (r = .50).
Conclusie: Belangrijk ≠ bedreigend of zorgwekkend, zeker in het geval van immigratie
In tegenstelling tot wat vaak wordt geschreven, is voor immigratie de samenhang tussen het belang van het onderwerp en de ervaren bedreiging een stuk lager dan voor de onderwerpen klimaatverandering en energiekosten. Ditzelfde patroon vinden we voor de samenhang tussen bezorgdheid over een onderwerp en bedreiging. Laten we dus vooral bij immigratie oppassen het belang van een onderwerp niet 1-op-1 te vergelijken met de ervaren dreiging of de bezorgdheid over het thema.
Verantwoording
Dit onderzoek is onderdeel van het “Under Pressure” project (VIDI project van Dr. Bert Bakker) waar onderzoekers in het Hot Politics Lab van de UvA in de aankomende vier jaar de relatie tussen maatschappelijke bedreiging en poltieke opvattingen en politieke gedrag onderzoeken.
Ook de heer Wilders heeft het door: er zijn andere dingen die belangrijker zijn dan migranten: eindelijk eens, misschien voor hem de laatste kans op meeregeren ( hij is ook al 60 en heeft er nu wel genoeg van, al die boosheid veinzen).
Het is waar, ook de burgers hebben nu belangrijker zorgen, en veel mensen zijn uiteindelijk niet meer zo tegen immigranten, nu ze er meer van weten, en meer ( positieve) ervaring mee hebben. Uitzondering is de kleine groep criminele veilige landers, waarmee ook minder last wordt ervaren.
Wonen, armoede, bestaanszekerheid, gezondheidszorg, kinderopvang, goed onderwijs, klimaat en milieu, vindt met in toenemnde mate belangrijker en grotere impact hebben op de gemoedsrust.
En rust zoekt men, meer dan zich willrn afzetten, bijvoorbeeld tegen migranten, die meer begrip ontvangen. De hype gaat over. Ook omdat men denkt dat de politiek weer zijn best gaat doen.