Gisteravond zijn Tweede-Kamerleden Kuzu en Öztürk uit de PvdA-fractie gestapt, hoewel ze beiden parlementslid zullen blijven. De PvdA worstelt met haar verhouding tot migrantengroepen. De bijnaam ‘Partij voor de Allochtonen’ is al jaren achterhaald. Er zou dus wel eens ruimte kunnen zijn voor een partij die zich op traditionele migrantengroepen richt.
Maar in het verleden zijn afsplitsingen zelden succesvol gebleken.
Is het weer zo’n jaar?
Een enkele afsplitsing als bedrijfsongelukje kan wel eens gebeuren. In veel jaren zien we echter dat een groot aantal Kamerleden zich afsplitst. Met name in het laatste decennium is dat het geval. Tussen 2003 en 2006 waren dat er maar liefst 7 van de 150, waaronder namen als Ali Lazrak (SP), Gonny van den Oudenallen (LPF), Joost Eerdmans (LPF, nu Leefbaar Rotterdam), en uiteraard Geert Wilders (VVD, nu PVV).
In sommige parlementaire periodes is er een duidelijke oorzaak van de hausse aan afsplitsingen. Meestal komt dat door een implosie van één van de partijen. Het meest typische voorbeeld is de ouderenpartij AOV die in 1994 met 6 zetels de Tweede Kamer binnenstormde, maar uiteindelijk 5 Kamerleden zag afsplitsen. Tussen 2002 en 2003 kwamen de afsplitsingen vanuit de LPF; met 3 (oud-fractievoorzitter Harry Wijnschenk, Winny de Jong en Cor Eberhard) viel de chaos wellicht zelfs nog mee. De PvdA moest tussen 1967 en 1971 het vertrek verwerken van 3 kamerleden die later betrokken zouden zijn bij de oprichting van de splinter DS’70. En tussen 2010 en 2012 moest Geert Wilders zelf afscheid nemen van 4 kamerleden uit zijn partij.
In andere periodes is er niet zo’n duidelijke aanleiding. Tussen 1982 en 1986 waren er afsplitsingen uit 3 partijen (2x CDA, 1x PSP en zelfs 1x RPF). Hetzelfde gebeurde tussen 2003 en 2006 (4x LPF, 2x VVD, 1x SP). En ook nu staat de tussenstand weer op 3 partijen (3x PVV, 2x PvdA, 1x 50Plus).
Succes en mislukking
Meestal leiden de afsplitsingen tot niets. De versplintering van de ouderenpartijen in 1994/1995 leidde ertoe dat geen van de opvolgerpartijen in 1998 werd herkozen in het parlement. Winny de Jong (ex-LPF) werkte samen met Michiel Smit (Nieuw Rechts) in 2003 aan DeConservatieven.nl, maar slaagde er niet in om in de Tweede Kamer terug te keren. Oud-minister Hilbrand Nawijn (ex-LPF, ook bekend van SBS6) probeerde het in 2006 met zijn Partij voor Nederland, maar wist alleen in de raad van Zoetermeer verkozen te worden. Hero Brinkman (ex-PVV) probeerde het in 2012 met de Onafhankelijke Burger Partij (OBP) en Democratisch Politiek Keerpunt (DPK), en zinspeelt op een nieuw op te richten ondernemerspartij. Maar zelfs Rita Verdonk (ex-VVD), die in 2006 nog meer stemmen had gehaald dan Mark Rutte en met TON volgens de peilingen goed zou kunnen zijn geweest voor tientallen zetels, wist in 2010 niet herkozen te worden in de Tweede Kamer (hoewel TON lokaal wel degelijk succes boekte).
Daartegenover staan slechts heel weinig succesverhalen. DS’70 bracht in 1971 twee afgesplitste PvdA’ers terug in de Tweede Kamer, maar raakte zelf al in 1975 diep verdeeld en verdween in 1981 weer uit het parlement. Joost Eerdmans is inmiddels wethouder in Rotterdam, maar lukte het na zijn afsplitsing in 2006 niet om met EénNL (in samenwerking met Marco Pastors) de kiesdrempel te halen.
Eigenlijk is alleen Geert Wilders’ afsplitsing van de VVD een onverdeeld succesverhaal. Dat maakt het wellicht ironisch dat juist zijn PVV-fractie in de afgelopen vier jaar het meest last heeft gehad van afsplitsingen.
Integratiepartij
Het zal de komende maanden duidelijk worden of er voedingsbodem is voor een Kamerfractie rond de twee ex-PvdA’ers langer dan de huidige kabinetsperiode. Het verleden leert dat een idee en een podium niet voldoende zijn. Veel zal afhangen van hun organisatievermogen op langere termijn.
Geef een reactie