Kiezers, partijen en media: een ‘nieuwe verzuiling’?

De Telegraaf pakte gisteren groot uit met een stuk over PvdA-leider Diederik Samsom. Samsom zou niet meer bestand zijn tegen de druk om nóg een electorale afranseling te voorkomen en “over de rooie” zijn gegaan ten overstaan van de betreffende journalist. Samsom zelf relativeerde deze uitval later weer. Hij zou weliswaar “geagiteerd” hebben gereageerd op de “vraagstelling” van de krant, maar niet meer dan dat. De Telegraaf kwam op haar beurt weer met de voorspelbare reactie dat Samsom “kennelijk aan selectief geheugenverlies lijdt.”

Het meest verbazingwekkend was nog wel Samsoms verwondering waarom de Telegraaf hier drie pagina’s aan besteedde. Ik deel die verbazing niet. Hier is al lang geen sprake meer van een nieuwsorganisatie die louter bericht over een politieke leider onder druk. De PvdA en de Telegraaf zijn politieke opponenten. Dat blijkt ook uit het proefschrift van Daphne van der Pas, die gisteren promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam op de relatie tussen partijen en media.

Kiezers en kranten

Daphne heeft een inhoudsanalyse uitgevoerd van de berichtgeving in de Telegraaf en de Volkskrant in de periode 1995-2010 op de onderwerpen immigratie en Europese integratie om vervolgens na te gaan in hoeverre die berichtgeving invloed heeft op het gedrag van politieke partijen (en vice versa).

In één van de hoofdstukken brengt ze de politieke achtergronden van Telegraaf- en Volkskrantlezers in kaart. In de onderstaande figuur zien we bijvoorbeeld dat kiezers van de meer ‘progressieve’ partijen (GL, D66, PvdA en SP) vaker de Volkskrant lezen dan de gemiddelde kiezer terwijl kiezers van de meer ‘conservatieve’ partijen (CD, VVD, LPF, PVV) vaker de Telegraaf lezen dan de gemiddelde kiezer. Kiezers van christelijke partijen vallen hier natuurlijk buiten de boot, omdat ‘hun’ krant (Trouw) geen onderdeel vormde van de analyse.

Bron: Van der Pas (2014)

Kamervragen

In een later hoofdstuk koppelt Daphne vervolgens die band tussen krant en partij aan parlementair gedrag. De LPF verwees bijvoorbeeld in haar kamervragen veel vaker naar berichtgeving uit de Telegraaf dan de Christenunie. Sterker nog, de mate waarin Kamerleden hun kamervragen baseren op berichtgeving uit Volkskrant of Telegraaf hangt samen met de mate van binding die hun achterban heeft met die krant.

Bron: Van der Pas (2014)

Je zou haast spreken van een nieuwe verzuiling met uitgesproken progressieve en conservatieve (en waarschijnlijk ook christelijke) zuilen met bijbehorende kiezers, partijen en kranten. In dit licht bezien is de aanval van de Telegraaf op Samsom dan ook volkomen voorspelbaar. Dat is namelijk wat politieke tegenstanders doen…