• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Komt er een GeenPeil-referendum, of toch niet? Drempels die de wetgever in kan zetten

door Kristof Jacobs 11/09/2015 0 Reacties

Op 1 juli trad de Wet Raadgevend Referendum in werking en dat zullen we weten ook.

GeenStijl, of beter: GeenPeil, wil een referendum over een associatieverdrag tussen Oekraïne en de EU en slaagde er in om de eerste horde te nemen: meer dan 10.000 handtekeningen verzamelen in twee weken tijd. Om ook de tweede horde te nemen toert GeenPeil nu intensief door Nederland. Het moet nu 300.000 handtekeningen zien te verzamelen binnen zes weken.

Zo’n citizen-initiated referendum is voor een regering relatief gevaarlijk, omdat het per definitie tegen de regering (of in elk geval de meerderheid van het parlement) gericht is. De partijen die het wetsvoorstel goedkeurden, hebben dan ook allerlei drempels ingebouwd om ervoor te zorgen dat er geen frivool gebruik zou gemaakt worden van het referendum. De wetgever is in de details van deze wet daarom zowel op de gaspedaal als op de rem gaan staan.

 

Race tegen de klok om 300.000 handtekeningen verzamelen

En het moet inderdaad gezegd: er zijn nogal wat drempels opgeworpen.

Allereerst moesten 10.000 handtekeningen verzameld worden en nu nog eens 300.000 in zes weken; de eerdere 10.000 tellen niet mee bij de tweede 300.000, hoewel de 10.000 Nederlanders wel het recht hebben om nog een keertje tekenen (je bedenkt het niet…).

Er zijn enkele andere landen die ook wetgeving hebben die dergelijke citizen-initiated referenda toelaten, maar slechts weinig landen hebben een zo korte periode om handtekeningen te verzamelen (zie tabel 1). Volgens een overzicht van  Setälä en Schiller is enkel Letland strenger. Er zijn dan ook nog maar twee van dergelijke referenda gehouden in Letland sinds 1994. Ook Litouwen heeft, gegeven het hoge aantal handtekeningen dat vereist is, een relatief korte circulatieperiode. In dat land vond nog geen enkel referendum plaats op basis van handtekeningen. Net als in deze twee landen is het dus ook in Nederland vooral een race tegen de klok.

 

Tabel 1. Overzicht Europese landen waar burgers referendum kunnen aanvragen

Land Circulatieperiode Handtekeningen (%)
Letland 1 maand +/- 300.000 (10%)
Liechtenstein 6 weken 1.000 (5,3%)
Nederland 6 weken 300.000 (1,75%)
Italië 90 dagen 500.000 (1%)
Litouwen 3 maanden 300.000 (11.4%)
Hongarije 4 maanden 200.000 (2.5%)
Zwitserland 18 maanden 100.000 (2%)
Slowakije Geen tijdslimiet 350.000 (8,2%)

Bron: Setälä en Schiller (2012:248-249)

 

Enkel papieren handtekeningen

Daarnaast is het voorlopig niet mogelijk om digitaal te tekenen. Op de website van de kiesraad kan je wel een online formulier invullen, maar dat dient uitgeprint en verzonden te worden. GeenPeil biedt zelf de mogelijkheid wel online te tekenen – ik ben benieuwd of dat juridisch standhoudt. Ze hebben er zelf alvast alle vertrouwen in.

Dat handtekeningen enkel op papier kunnen worden ingediend, verhoogt de drempel en het zijn dit soort kleine details die de indieners het leven zuur kunnen maken. Laten we hopen dat er snel een aparte uitvoeringsregeling wordt goedgekeurd die online handtekeningen verzamelen toestaat.

Ik verwacht overigens dat dat wel zal gebeuren. Nederland kent namelijk ook het burgerinitiatief waarbij een nieuw onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer wordt gezet als er 40.000 handtekeningen worden verzameld. Ook hier gelden digitale handtekeningen officieel niet, maar worden ze in de praktijk wel geaccepteerd. De GeenPeil-actie geeft waarschijnlijk een extra duwtje in de rug.

 

Gaat het lukken?

GeenPeil geeft aan dat ze nu (10 september) ongeveer 150.000 handtekeningen hebben. Nog 18 dagen om de resterende 150.000 (+ extra handtekeningen als buffer) te verzamelen. De actie genereert behoorlijk wat media-aandacht en de toer door Nederland lijkt ook heel wat los te maken: de meeste grote kranten en televisiemedia besteden aandacht aan de actie.

Ondanks de hoge drempels zou ik dus niet verbaasd zijn mocht het GeenPeil lukken de magische grens te bereiken. We zullen het zien, ten laatste twee weken na de deadline op 28 september.

Filed Under: Civil society Tagged With: geenpeil, geenstijl, handtekeningen, referendum

Over de auteur

Kristof Jacobs
Kristof Jacobs
Universitair Hoofddocent aan de Radboud Universiteit. Doet onderzoek naar democratie, referenda, kiesstelsels, verkiezingen & sociale media. NWO VIDI over 'boze burgers' en democratische vernieuwing. Belg in Nederland. Boardgamegeek.
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een reactie Antwoord annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

De verkiezingswijze van de Eerste Kamer is het probleem niet

Brexit en de verdeeldheid van het Britse Old Boys netwerk

Worden Chinese coronastatistieken gemanipuleerd?

Podcast

Aflevering 92 – Het kabinet-Rutte III treedt af, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het kabinet-Rutte III is afgetreden vanwege het zogenaamde toeslagenschandaal. De Belastingdienst, … [Lees verder...]

Episode 91 – Coup, insurrection, or what? with Abbey Steele

Last Wednesday an armed mob attacked and occupied the U.S. Capitol Building where both houses of … [Lees verder...]

Episode 90 – The Nightmare Before Brexit, with Rob Ford

Who else to turn to for our Christmas Special than our old pal Rob Ford (University of Manchester). … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: FVD

Op 17 maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie ga ik aan de hand van een … [Lees verder...]

Aflevering 87 – De crisis bij Forum voor Democratie, met Sarah de Lange en Léonie de Jonge

Deze aflevering staat in het teken van de crisis bij Forum voor Democratie. Waarom ontplofte juist … [Lees verder...]

Corona en radicaal-rechts populisme: einde van een tijdperk?

Betekent de coronacrisis het begin van het einde van het radicaal-rechtse populisme in Europa? Deze … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2021 StukRoodVlees

Copyright © 2021 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in