• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Lokale verkiezingen: heb je iets aan landelijke peilingen?

door Tom Louwerse 16/01/2018 0 Reacties

Lokale verkiezingen. Foto: Flickr/RNW (CC BY-ND 2.0)
Foto: Flickr/RNW (CC BY-ND 2.0)

Met de lokale verkiezingen voor de gemeenteraad nog maar iets meer dan twee maanden van ons verwijderd, neemt de aandacht voor partijpolitiek nieuws weer toe. De vraag ‘hoe goed partijen het doen in de peilingen’ zal ook de komende tijd weer regelmatig worden gesteld. Maar peilingen voor lokale verkiezingen zijn schaars en (te) vaak van matige kwaliteit. Daarom wordt in de berichtgeving vaak vertrouwd op landelijke peilingen. Kun je die hiervoor eigenlijk wel gebruiken?

Lokale verkiezingen, lokale partijen

Onderstaande figuur illustreert het probleem. Landelijke peilingen zijn niet zo’n goede graadmeter voor de lokale verkiezingsuitslag. Dat komt niet zozeer door de betrouwbaarheid van de peilingen, maar omdat ze vragen naar landelijke partijvoorkeur, niet de lokale. In veel gemeenten doen lokale partijen mee. Bij elkaar opgeteld haalden zij bijna 28% van de stemmen in 2014, terwijl ze in peilingen voor de Tweede Kamer (vanzelfsprekend) niet voorkomen.

Ook bij landelijke partijen zien we grote verschillen tussen hun Tweede Kamerpeiling en gemeenteraadsuitslag. Een belangrijke reden is dat sommige partijen niet overal meededen. De PVV was in de laatste Peilingwijzer voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen nog de grootste, maar haalde slechts 0,63% van de stemmen. Dat kwam omdat zij slechts in twee gemeenten meedeed. De SP scoorde ook een stuk lager doordat ze in veel gemeenten niet meedeed.

Bovendien zijn er opkomsteffecten. In 2014 bracht 54% van de kiesgerechtigden een stem uit voor de gemeenteraad. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen ging meer dan 80% stemmen. Bij zo’n relatief lage lokale opkomst speelt de vraag of wel iedereen die in peilingen zijn landelijke voorkeur uitspreekt ook gaat stemmen voor de gemeenteraad. CDA’ers blijken keer op keer trouwe kiezers, zowel op lokaal als Europees niveau. Kiezers op ChristenUnie en SGP zijn dat weliswaar ook, maar dat effect wordt hier tenietgedaan doordat ze niet overal meedoen (daarnaast haalden ze ook nog 1.3% met gecombineerde lijsten die ik in de grafiek niet heb meegenomen).

Landelijke trends

Zeggen landelijke peilingen dan helemaal niks? Dat is wellicht te sterk. De trends die we landelijk zien, vertalen zich meestal ook lokaal. Maar daarbij is het belangrijk om te kijken waarmee je vergelijkt. Want de grote verliezers van de afgelopen Kamerverkiezingen hoeven niet per se te vrezen voor een dramatisch verlies bij de gemeenteraadsverkiezingen. Als we de stand van zaken in de laatste Peilingwijzer (december 2017) vergelijken met de laatste Peilingwijzer voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014, zien we waarom.

De PvdA staat er in de huidige peilingen met 8,5% niet heel florissant voor, maar in vergelijking met de 11% uit 2014 is de daling niet extreem. In ieder geval is het een stuk minder dramatisch dan van 24,8% (TK 2012) naar 5,7% (TK 2017). Ook voor de VVD geldt dat de partij tussen september 2012 en maart 2014 al stevig had verloren. Een herhaling van het verlies bij de Kamerverkiezingen van 2017 (-5,3%) valt nu dus niet te verwachten. Integendeel, in de landelijke peilingen staat de VVD er nu (iets) beter voor dan in maart 2014.

De PVV is juist gedaald in de landelijke peilingen ten opzichte van 2014. Maar omdat ze nu op veel meer plekken meedoet, zal de partij van Wilders bij de komende lokale verkiezingen vrijwel zeker een hoger stemmenpercentage gaan halen dan in 2014. De SP doet het ook veel minder goed in recente peilingen dan in die van 2014. De partij moet hopen op een Lilian Marijnissen-effect dat zich ook op lokaal niveau laat vertalen. GroenLinks staat er in de landelijke peilingen nu juist veel beter voor dan in 2014. Die partij mag dus goede hoop hebben dat zich dat lokaal laat uitbetalen.

Opkomstverhogend

Nog meer dan normaal zijn slagen om de arm bij lokale verkiezingen en landelijke peilingen het devies. Deelname- en opkomsteffecten spelen een grote rol en kunnen in 2017 anders liggen dan in 2014. Bovendien wordt er tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen een referendum gehouden. Dat kan (voor sommige groepen kiezers) wellicht opkomstverhogend werken.

Filed Under: Lokale politiek Tagged With: gemeenteraadsverkiezingen, peilingen

Over de auteur

Tom Louwerse
Tom Louwerse is universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich op politieke representatie, parlementair gedrag, verkiezingen, peilingen en stemhulpen.
Website: https://www.tomlouwerse.nl/nl
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Belgische (en allicht ook Nederlandse) politici schatten hun kiezers te rechts in

De Stuk Rood Vlees Podcast, aflevering 9: Congreseditie met Sarah de Lange, Tom Louwerse en Sofie Marien

Plaatjes van de electoraatjes: de PVV

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in