• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Minder stemmen, toch meer zetels. Hoe kan dat?

door Tom Louwerse 26/05/2014 1 Reactie

Het CDA behoudt zijn vijf zetels in het Europees parlement. Hoewel de partij zo’n vijf procentpunt moest inleveren, en haar koppositie moest afstaan aan D66, bleef ze in zetels de grootste. Dat kwam door de lijstverbinding met CU/SGP. Maar hoe werkt dat nu precies? En wat was de uitslag geweest zonder lijstverbindingen?

 

Kiesdeler en restzetels

Een lijstverbinding tussen twee (of meer) partijen zorgt ervoor dat deze partijen meer kans maken op een restzetel. Dat zijn zetels die overblijven na het eerste stadium van de zetelverdeling. Uitgaande van deze cijfers, werden er bij de EP-verkiezingen 4,7 miljoen stemmen uitgebracht. Deel dat door 26 beschikbare zetels en je krijgt het aantal stemmen dat nodig is voor één zetel, de kiesdeler, in dit geval 181561,5 stemmen. Als je vervolgens het stemmenaantal per partij deelt door de kiesdeler krijg je het aantal volle zetels dat elke partij wint.

Na deze operatie blijven er nog zetels over: de PVV had bijvoorbeeld ruim voldoende voor 3 volle zetels, maar niet genoeg voor een vierde zetel. De zetels die overblijven, noemen we restzetels. De manier waarop we in Nederland restzetels verdelen voor het Europees parlement (grootste gemiddelde-methode van D’Hondt), is iets gunstiger voor grote partijen.

 

Voordeel van de lijstverbinding

Als partijen een lijstverbinding hebben, worden hun stemmen bij elkaar opgeteld voor de zetelverdeling. Daardoor zijn de partijen samen groter, wat een voordeel oplevert voor de restzetelverdeling. De enige voorwaarde is dat de partijen ook zelfstandig minimaal één zetel zouden hebben gehaald.

Voor CDA en ChristenUnie-SGP (en ook voor PvdA en GroenLinks) werden de stemmen dus bij elkaar opgeteld. Samen halen deze partijen daardoor 5,9 keer de kiesdeler. Bovendien pakt deze combinatie twee restzetels, doordat het gemiddeld aantal stemmen per zetel na toewijzing van deze restzetels groter is dan dat het zou zijn als andere partijen een restzetel zouden hebben gekregen. Doordat de combinatie zo groot is, pakt ze extra restzetels.

 

Wat nou als…

Het verschil tussen de situatie met en zonder de lijstverbindingen heb ik hieronder in kaart gebracht. Het CDA krijgt met de lijstverbindingen 5 zetels; dat zouden er maar vier geweest zijn zonder lijstverbindingen. De SP betaalt het gelag, want die partij heeft nu maar 2 zetels, terwijl dat er zonder lijstverbindingen 3 waren geweest.

 

Varianten-Lijstverbindingen

 

D66 zou ook zonder lijstverbindingen op 4 zetels zijn uitgekomen, maar daar had de partij wat aan kunnen doen. Als naast de bestaande lijstverbindingen ook D66 en VVD hadden besloten tot het combineren van de krachten, was D66 op 5 zetels uitgekomen. Het CDA was in dat geval op 4 zetels blijven steken.

Had de SP iets kunnen doen? Ja, als de partij zich had aangesloten (had mogen aansluiten) bij de lijstverbinding tussen PvdA en GroenLinks (zoals bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012), dan had de partij 3 zetels behaald. Dit staat los van een eventuele liberale lijstverbinding, al zou de derde SP zetel van de PvdA komen indien er ook een liberale lijstverbinding zou zijn geweest.

 

Kleine marges

De restzetelverdeling is altijd een beetje een loterij, omdat de marges heel klein kunnen zijn. Met zo’n 4300 stemmen extra had de SP de laatste restzetel kunnen pakken. Met lijstverbindingen kunnen partijen die loterij wel enigszins beïnvloeden. CDA en CU-SGP profiteren op die manier en zorgen ervoor dat de laatste restzetel bij een hun meer gezinde concurrent terechtkomt.

 

Details van de berekeningen staan hier.

 

Filed Under: Kiezers en publieke opinie

Over de auteur

Tom Louwerse
Tom Louwerse is universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich op politieke representatie, parlementair gedrag, verkiezingen, peilingen en stemhulpen.
Website: https://www.tomlouwerse.nl/nl
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. B. Kloppenburg says

    26/05/2014 at 21:03

    Waarom heeft men het ooit mogelijkheid gemaakt lijstverbindingen aan te gaan?

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Foto door Risastla, CC-BY-SA 2.0

Wat zijn de kleine partijen van plan met onze democratie?

Lokale democratie niet verbeterd… maar ook niet verslechterd

De gaande en de komende kiezer: Forum voor Democratie na de breuk

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in