Mobilisatie zonder nieuwe media

Het belang van nieuwe media voor hedendaagse protestbewegingen is een veelbesproken onderwerp. Zo wordt verondersteld dat de massale protesten in de ‘Arabische lente’ sterk gefaciliteerd werden door uitgebreide communicatie middels sociale media als Facebook en Twitter (zie bijvoorbeeld hier). In een recent artikel (paywall) van Navid Hassanpour dat verscheen in het laatste nummer van Political Communication wordt mooi aangetoond dat de afwezigheid van moderne communicatiemiddelen soms juist tot meer en in ieder geval andersoortige mobilisatie kan leiden.

Quasi-experiment

Hassanpour gebruikt een maatregel van voormalig Egyptisch president Mubarak om te laten zien dat de afwezigheid van communicatiemiddelen kan leiden tot meer protest en in ieder geval protest dat zich afspeelt op meer verschillende locaties. Mubarak besloot op 28 januari 2011 het internet en mobiele telefoonverkeer in Egypte plat te leggen om zo de demonstranten tegen zijn regime, die zich met name verzamelden op het centrale Tahrir plein, de voet dwars te zetten. Dit zorgt voor een quasi-experimentele situatie, waarbij mobilisatie voor en na platlegging vergeleken kan worden. Hoewel precieze aantallen van demonstanten moeilijk zijn vast te stellen bleek in ieder geval het aantal plaatsen in Caïro waar zij zich verzamelden in de dagen waarop geen mobiele communicatie mogelijk was aanmerkelijk hoger te liggen. Ook waren er relatief minder demonstranten op het Tahrir plein.

Verklaring

De auteur verklaart zijn bevindingen door te wijzen op het toegenomen belang van interpersoonlijke offline communicatie in die dagen. Deze interpersoonlijke communicatie maakt het voor activisten ten eerste makkelijker te mobiliseren: de passieve meerderheid van de bevolking kan zich geen goed beeld vormen van wat anderen van plan zijn te doen – hiervoor wordt vaak het internet gebruikt. Er van uitgaande dat de sociale context het gedrag van individuen deels bepaald wordt het voor activisten makkelijker te doen voorkomen dat een groot deel van die context protestbereid is. Ten tweede ontbreekt centrale coördinatie, waardoor protest lokaal georganiseerd wordt.

Geconcludeerd kan worden dat de betreffende maatregel van Mubarak counter-productief was: de veelheid van protestlocaties maakte het voor de politie en andere autoriteiten veel moeilijker de situatie onder controle te houden. Dit artikel biedt een mooie nuancering op al te simpele juichverhalen over het cruciale belang van nieuwe media voor protestbewegingen.