Nederland helpt Nepal: De psychologie en sociologie achter inzamelingsacties

Vandaag een gastbijdrage van René Bekkers, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en directeur van het Centrum voor Filantropische Studies. Een eerdere versie van deze bijdrage verscheen na de orkaan die de Filippijnen trof in november 2013 op zijn eigen blog.

Na de verwoestende aardbeving in Nepal vindt vandaag de inzamelingsactie Nederland helpt Nepal plaats. Zoals gebruikelijk zullen ook publieke en commerciële zenders op tv en radio aandacht besteden aan deze actie. Maar hoe succesvol kan zo’n campagne zijn? En waar hangt dat succes van af?

Er is een groot en groeiend aantal studies naar de verklaringen van inzamelingsacties na nationale en internationale rampen. Bij deze een korte opsomming.

• Een recente overzichtsstudie door Pamala Wiepking en Marco van Leeuwen over nationale campagnes is te vinden in Nonprofit & Voluntary Sector Quartely.
• De opbrengst van humanitaire inzamelingsacties hangt af van het aantal overledenen, maar niet van het aantal overlevenden die lijden onder de gevolgen van de ramp, zo suggereert een recente studie van Evangelidis en Van den Bergh in Psychological Science. Het grote aantal doden in Nepal impliceert een relatief hoge inzameling.
• De staat van de economie is een belangrijke factor in de opbrengst van inzamelingsacties na rampen, zo stelt een studie van Pamala Wiepking uit 2011. Het consumentenvertrouwen in Nederland is inmiddels uit het diepste dal. Meer over de samenhang tussen economie en rampenbestrijding is terug te vinden in dit onderzoek van Strömberg.
• Analyses van dezelfde onderzoeksgegevens door Wiepking en Van Leeuwen tonen dat inzamelingsacties voor slachtoffers succesvoller zijn wanneer de ramp het gevolg is van natuurgeweld dan van menselijk handelen (zie ook deze studie van Zagefka et al., die hetzelfde concludeert), wanneer in dezelfde periode weinig andere acties lopen, en wanneer de overheid de inzamelingsactie steunt.
• Het is voor donateurs van belang dat ze het gevoel hebben daadwerkelijk een bijdrage te kunnen leveren: mensen “find satisfaction from having personal influence in solving a social problem”, zo concluderen Cryder, Loewenstein en Seltman.
• Het donateursvertrouwen is in de afgelopen periode wat gestegen, maar blijft nog ver achter bij het niveau van 2007 en bij het gestegen consumentenvertrouwen in de economie, zo toont de donateursvertrouwenindex van marketingbureau WWAV.
• Een onderzoek van Olivola en Sagarauit 2009 stelt: “a diminishing sensitivity to increasing fatalities may protect us from being emotionally overwhelmed by large death tolls”.
• Bekendheid met de slachtoffers of het rampengebied is een belangrijke factor waarom we meeleven met de ramp of ons met de slachtoffers identificeren, concludeerden Zagefka, Noor & Brownin 2012.
• Maar daarnaast zijn er ook wat merkwaardige, vluchtige redenen waarom sommigen meer doneren dan anderen. Zo toonden Chandler, Griffin and Sorensen in een onderzoek naar inzamelingsacties na een zevental orkanen dat donaties hoger waren onder die mensen die een initiaal deelden met de naam van de orkaan. Als dat effect ook werkt op nationaal niveau, belooft dat goeds voor de inzamelingsactie van Nederland aan Nepal.