• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Niet bots maar krant en tv bepalen politieke impact sociale media

door Kristof Jacobs 13/05/2016 0 Reacties

Dit is een gastbijdrage van Niels Spierings en Kristof Jacobs.

In de VS hebben honderden ‘spam-bots’ Ted Cruz zwart gemaakt, berichtte de Volkskrant eind april. Zo zouden mensen de voorverkiezingen verder in de richting van Donald Trump willen duwen. Kunnen Nederlandse politici in navolging van hun Amerikaanse collega’s ook het publieke debat beïnvloeden via spam-bots?

Ook in Nederland is een dergelijke manipulatie immers technisch gezien mogelijk. Maar of de publieke opinie bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen via sociale media wordt gemanipuleerd, hangt vooral af van de klassieke media.  In ons land bepalen de traditionele media wat het grootste deel van de kiezers meekrijgt van het nieuws op sociale media.

Niet alles wat in Amerika gebeurt waait over naar Europa

Nederlandse sociale-mediaverantwoordelijken en campagnevoerders in het algemeen worden vaak geïnspireerd door de Amerikaanse politiek (cf. hier). Maar de Amerikaanse politiek is zo uniek dat niet alles zo maar over te nemen valt in Nederland.

Negatieve campagnevoering is daar een mooi voorbeeld van. Negatieve campagnes zoals Trump die Cruz zwartmaakt, zijn in Amerika heel normaal. Zien we ook op andere plekken meer negativiteit en moddergooien tijdens verkiezingscampagnes? Anne-Marie Walter en Alessandro Nai vinden in een meta-review dat acht van de 22 studies naar de evolutie van de mate van negatieve campagnevoering een stijging aantoonden (11 vonden geen trend en drie een daling).

Maar… zeven van de acht studies gingen over Amerika! In alle onderzochte andere landen (met uitzondering van Taiwan) bleef de negativiteit gelijk of daalde ze.

In een studie ($) naar negatieve campagnevoering in Nederland vonden Walter en Van der Brug ook geen opwaartse trend in negativiteit. Hier zijn negatieve campagnes zeldzaam omdat ze hier minder goed werken en grote risico’s met zich meebrengen. Zo is het hier de vraag is op wie je je pijlen moet richten. In de VS gaat de verkiezingsstrijd in de regel tussen twee kandidaten. Het verlies van de ander, is winst voor jou. Als je in Nederland een andere partij zwart maakt, weet je helemaal niet of dat jou of een andere concurrent ten goede komt.

Bovendien mag je in de VS na een verkiezingsoverwinning alleen regeren; in Nederland moet je samenwerken in een coalitie. Dat maakt een negatieve campagne gevaarlijk, zeker voor middenpartijen. Een mooi voorbeeld hiervan was aan de aanval van Jan Peter Balkenende op Wouter Bos in 2006 – ‘U draait en u bent niet eerlijk’, zei de eerste. Na de verkiezingen vormden CDA en PvdA een coalitie, maar de relaties tussen Bos en Balkenende bleven behoorlijk verzuurd.

Spam-bots die positieve berichten verspreiden dan maar?

Een alternatief voor Nederlandse partijen is om spam-bots positieve berichten over de eigen partij te laten twitteren. Echter, zoals het eerdergenoemde artikel in de Volkskrant mooi illustreerde, bestaat er altijd een kans dat dit wordt ontdekt. Dat stelt een partij in een kwaad daglicht en kan schade opleveren. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 zagen we hier ook een mooi voorbeeld van: toen had CDA’er Sybrand van Haersma Buma wat uit te leggen toen hij opeens vijftienduizend nieuwe Twitter-volgers had en 82 procent van zijn volgers spam-bots leken te zijn.

Wel actieve partijsympathisanten

Echte spam-bots lijken in de Nederlandse politiek momenteel dan ook nauwelijks ingezet te worden. Nederlandse politieke partijen mobiliseren echter wel hun achterban tijdens lijsttrekkersdebatten op tv. Zo hebben ze invloed op wie als winnaar wordt gezien (voor een mooie illustratie hiervan, zie deze studie over een Duits debat met Merkel).

Een goed Nederlands voorbeeld is het beruchte lijsttrekkersdebat in 2012 waarin PvdA-leider Samsom SP’er Roemer van de troon stootte als leider van links. Veel PvdA-leden twitterden op dat moment actief over hoe goed Samsom het deed. Ten opzichte van SP-sympathisanten waren zij op het sociale medium in de meerderheid. Twitter functioneerde als een echokamer die de overtuiging dat Samsom het debat zou winnen enorm versterkte.   Op sociale media kunnen dus wel degelijk vertekeningen plaatsvinden, maar dat roept de vraag op in hoeverre deze opvallen buiten sociale media.

Niet burgers maar de opinieleiders

Slechts een beperkt, niet-representatief deel van de kiezers is actief op Twitter. Politici weten dat. Ze beschouwen Twitter voornamelijk als een manier om het publiek indirect te bereiken, omdat de opiniemakers en journalisten van belangrijke kranten en tv-stations Twitter actief in de gaten houden. Tweets worden inderdaad vaak gebruikt als informatiebron door de klassieke media.

Het is vervolgens aan journalisten om te bepalen welke tweets zij overnemen en in hoeverre zij zich laten leiden door het overheersende sentiment op Twitter. Als Jesse Klaver tijdens een debat veel gementioned wordt, betekent dat dan dat hij het debat wint? Wellicht weerspiegelt het vooral dat met name de GroenLinks-achterban heel actief is op sociale media.

Dus, mochten Nederlandse partijen het politieke debat via spam-bots proberen te beïnvloeden, dan zijn het juist de kranten, tv en journalisten die bepalen wat het grootste deel van de Nederlandse kiezers meekrijgt van sociale media. En daarmee blijven journalisten de belangrijkste waakhond van onze democratie.

 

Dit is een bewerkte versie van een opiniestuk dat eerder in de Volkskrant verscheen. Foto van Ted Cruz door Gage Skidmore. License.

 

Filed Under: Kiezers en publieke opinie, Media, Politieke partijen Tagged With: media, verkiezingen

Over de auteur

Kristof Jacobs
Universitair Hoofddocent aan de Radboud Universiteit. Doet onderzoek naar democratie, referenda, kiesstelsels, verkiezingen & sociale media. NWO VIDI over 'boze burgers' en democratische vernieuwing. Belg in Nederland. Boardgamegeek.
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Hoe versterken we de controlefunctie van het parlement?

Strategisch thuisblijven is tricky

Is Euroscepsis aanstekelijk?

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in