• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Niet de coronacrisis maar de coronamaatregelen leidden tot meer vertrouwen in de regering

door Kjell Noordzij, Joost Oude Groeniger, Jeroen van der Waal, Willem de Koster 26/03/2021 1 Reactie

Tijdens de coronapandemie is het vertrouwen in regeringen sterk toegenomen, zowel in Nederland als in andere landen. De burgerperspectieven van het Sociaal en Cultureel Planbureau laten bijvoorbeeld zien dat burgers in Nederland in ieder geval tot ver in 2020 meer vertrouwen hadden in de regering dan voor de coronapandemie. In januari 2020 vertrouwde 50% van de mensen de regering, terwijl dit in april 2020 was gestegen tot meer dan 70%. Maar hoe moet deze stijging nu precies worden begrepen?

Het grotere vertrouwen in de regering tijdens de eerste fase van de coronacrisis wordt in diverse media steevast toegeschreven aan het zogeheten ‘rally ‘round the flag’-principe (zie bijvoorbeeld hier, hier en hier). Dit is een bekend principe in conflictstudies en politicologie en stelt dat in tijden van (internationale) crises, wanneer een externe factor de nationale orde bedreigt, burgers zich massaal achter leiders en overheden scharen waardoor het politiek vertrouwen toeneemt. Militaire crises of terroristische dreigingen zijn voorbeelden die vaak worden genoemd, omdat zij een hang naar nationale eenheid en patriotisme aanwakkeren.

Op het eerste gezicht is de aandacht voor deze verklaring in kader van de coronacrisis goed te begrijpen. De coronapandemie zou namelijk sterke overeenkomsten vertonen met crises die in de ‘rally ‘round the flag’-literatuur worden beschreven, en in de zomer van 2020 zijn meerdere studies verschenen die het argument van een ‘coronarally’ leken te bevestigen. Deze studies lieten zien dat het vertrouwen in de regering tijdens de coronacrisis aanzienlijk hoger was dan voor de crisis.

Maar welk aspect van de pandemie leidt nu precies tot meer vertrouwen? Dat is niet duidelijk. Dit is zichtbaar in tegenstrijdige onderzoeksbevindingen (zoals eerder al opgemerkt op StukRoodVlees): waar sommige zeggen dat het de coronacrisis an sich is die het vertrouwen in de regering heeft doen stijgen (zie bijvoorbeeld hier en hier), zeggen andere dat het vertrouwen pas steeg toen de regering maatregelen nam ter bestrijding van het virus (zie bijvoorbeeld hier en hier). Dit is bijzonder ongelukkig, omdat hiermee niet duidelijk is of we te maken hadden met een ‘coronarally’ vanwege de ontvouwende crisis, of doordat de regering maatregelen nam.

Een recent gepubliceerd artikel maakt het mogelijk om de houdbaarheid van beide verklaringen te beoordelen. Tussen 2 en 31 maart 2020 verzamelden wij data over vertrouwen in de regering onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking. Toen wij deze dataverzameling planden in december 2019, wisten wij uiteraard niet dat tijdens persconferenties op 12 en 15 maart vergaande maatregelen zouden worden afgekondigd ter bestrijding van het coronavirus. Door dit toeval is een natuurlijke tweedeling ontstaan in onze data: sommigen hebben onze vragenlijst voor de persconferentie op 12 maart ingevuld en anderen na de persconferentie op 15 maart, dus voor en na de afkondiging van de ‘intelligente lockdown’. Wij linken informatie over het vertrouwen in de regering van deze mensen verzameld in maart 2020 aan informatie over hun vertrouwen verzameld in december 2017, 2018 en 2019. Dit stelt ons in staat om te onderzoeken of de trend in vertrouwen van deze twee groepen van elkaar verschilt, waarmee we het effect van de implementatie van het pakket aan maatregelen van de ‘intelligente lockdown’ kunnen isoleren van het effect van de crisis.

Figuur 1: Vertrouwen in de regering in december 2017, 2018 en 2019 en maart 2020.

De twee lijnen laten het vertrouwen van mensen zien die de vragenlijst van maart 2020 voor 12 maart hebben ingevuld (‘controlegroep’) en die dat na 15 maart hebben gedaan (‘experimentele groep’).

Figuur 1: Vertrouwen in de regering in december 2017, 2018 en 2019 en maart 2020. De twee lijnen laten het vertrouwen van mensen zien die de vragenlijst van maart 2020 voor 12 maart hebben ingevuld (‘controlegroep’) en die dat na 15 maart hebben gedaan (‘experimentele groep’).

Figuur 1 laat zien dat de trend in vertrouwen tussen december 2017 en december 2019 hetzelfde is voor mensen die onze vragenlijst voor de afkondiging van de ‘intelligente lockdown’ in maart hebben ingevuld als voor mensen die dat daarna hebben gedaan. In maart 2020 wordt echter een duidelijke trendbreuk zichtbaar. Daar zien we een sterke afname in vertrouwen tussen december 2019 en maart 2020 voor de groep die onze vragenlijst heeft ingevuld voor de afgekondigde corona-maatregelen in maart. Dit in tegenstelling tot een toename in vertrouwen in de regering onder mensen die onze vragenlijst hebben ingevuld na de afkondiging van corona-maatregelen.

Onze bevindingen laten dus zien dat het niet de crisis is die ervoor heeft gezorgd dat vertrouwen in de regering toenam in de eerste fase van de coronapandemie: het vertrouwen nam pas toe nadat de regering maatregelen nam. Dat vertrouwen in de regering zelfs afnam toen de coronapandemie al onderweg was maar de ‘intelligente lockdown’ nog niet was afgekondigd, laat zien dat de crisis zelf niet tot een rally-effect heeft geleid. Burgers schaarden zich dus niet massaal achter de Nederlandse regering door de externe dreiging van de pandemie en vanuit angst voor het virus, maar reageerden positief toen de regering een pakket aan maatregelen nam tegen de verspreiding van het virus. Deze bevindingen laten zien dat het onderscheid tussen crisis en crisismaatregelen belangrijk is voor een goed begrip van stijgend vertrouwen in crisistijd. Dat het in de context van de coronacrisis juist de corona-maatregelen waren die leidden tot meer vertrouwen in de regering betekent dat het gebruik van ‘rally ‘round the flag’ in het publieke debat over de coronacrisis nuancering behoeft. Wat betekent dit nu voor institutioneel vertrouwen op de lange termijn? Dat het de maatregelen zijn die voor een stijging in vertrouwen hebben gezorgd en niet de crisis, is ook hiervoor relevant. Als het ‘rally ‘round the flag’-principe alleen zou worden gelinkt aan de crisissituatie, zou de verwachting kunnen zijn dat vertrouwen weer terugkeert op het oude niveau als de crisissituatie afneemt. Onze bevindingen maken echter aannemelijk dat na de eerste reactie juist de (perceptie van de) effectiviteit van maatregelen en hun bredere maatschappelijke impact relevant zijn.

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: corona, rally, rally round the flag, vertrouwen

Over de auteurs

Kjell Noordzij
Kjell Noordzij is promovendus aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij doet onderzoek naar het opleidingsgat in politiek vertrouwen en de rol van status in hedendaagse politieke conflicten.
Website: https://scholar.google.com/citations?user=suTfu08AAAAJ&hl=nl
  • Sociale media links 
Joost Oude Groeniger
Joost Oude Groeniger is als sociaal-epidemioloog en socioloog verbonden aan het Erasmus MC en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn onderzoek richt zich voornamelijk op het begrijpen en verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen.
Website: https://employees.publichealthrotterdam.com/profile/joost-oude-groeniger/
  • Sociale media links 
Jeroen van der Waal
Jeroen van der Waal is als socioloog verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij onder ander onderzoek doet naar de politieke implicaties van sociale stratificatie.
Website: http://www.jeroenvanderwaal.com
  • Sociale media links 
Willem de Koster
Willem de Koster is als cultuursocioloog verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij onder andere onderzoek doet naar waardenconflict, maatschappelijk onbehagen en stemgedrag.
Website: https://www.willemdekoster.nl/home/1
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. Ronald Heijman says

    28/03/2021 at 10:52

    Als bij het brede publiek duidelijk wordt dat de regering niets heeft gedaan met de waarschuwingen vooraf van experts die een pandemie voorspelden en adviseerden ons voor te bereiden, zal het vertrouwen in de bewindslieden instorten.
    Zij had zich in het geheel niet voorbereid, zowel qua kennis en inzicht, impact, materialen, voorraden, systemen, capaciteiten, organisatie, plan.
    Als regeren vooruitzien is, dan is er niet geregeerd.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Spannende verkiezingen, hogere opkomst?

Luisteren politici naar burgerparticipatie?

Hybride kiesstelsels, steeds schevere verkiezingsuitslagen

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in